Aktualności
Badania
20 Maja
Źródło: www.ukw.edu.pl
Opublikowano: 2021-05-20

Badacze z UKW badają heterotopie obywatelstwa

Naukowcy z Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy inaugurują projekt badawczy, którego celem jest spojrzenie na pojęcie obywatelstwa z perspektywy polskiej i ukraińskiej młodzieży. 

Termin obywatelstwo jest rozumiany we współczesnych naukach społecznych dość szeroko. W mniejszym stopniu wiąże się ze statusem formalno-prawnym, w większym natomiast – z normami, praktykami, znaczeniami i tożsamościami. Na świecie prowadzone są liczne badania dotyczące obywatelstwa i edukacji obywatelskiej, niemniej jednak młodzieżowa perspektywa jego rozumienia pozostaje rzadko dostrzegana.

Obszar ten jest szczególnie interesujący, a dodatkowo wymagający stałego monitorowania ze względu na zmieniającą się sytuację społeczną i polityczną w Europie i poza nią. Dlatego naszym celem jest rekonstrukcja heterotopii obywatelstwa wybranych organizacji młodzieżowych oraz ich analityczno-krytyczne i porównawcze ujęcie – mówi kierująca projektuem dr hab. Helena Ostrowicka, prof. UKW.

Dodaje, że heterotopia to pojęcie opisane przez Michela Foucaulta oznaczające przestrzeń wyznaczaną przez splątane sieci relacji. Doskonale oddaje skomplikowanie i brak uniwersalnego doświadczania przestrzeni we
współczesnym świecie. Z tego powodu uznane zostało jako niezwykle przydatne dla określenia przedmiotu badań bydgoskich naukowców. Jako pierwsi zajmą się oni tym zagadnieniem – dotychczas pojęcie heterotopii nie znalazło bowiem zastosowania w badaniach nad obywatelstwem.

Obywatelstwo badane przez pryzmat pojęcia heterotopii ujawnia jego skomplikowany charakter:
symultaniczną projekcję przeszłości, teraźniejszości, przyszłości oraz obecność różnych rodzajów i funkcji przestrzeni. Takie ujęcie przedmiotu badań pozwoli na nowe interpretacje zjawisk związanych z edukacją obywatelską i rozumieniem obywatelstwa – tłumaczy dr hab. Helena Ostrowicka.

Ponieważ heterotopie obywatelstwa przejawiają się w warstwie językowej i symbolicznej, wobec tego ich rekonstrukcja zostanie dokonana na podstawie analizy dyskursu edukacyjnego i pedagogii wybranych organizacji młodzieżowych: polskich i ukraińskich, m.in. tych, które stały się tematem prasowych doniesień w związku z obchodami w 2018 roku rocznic: 100-lecia odzyskania niepodległości (w Polsce) oraz 100-lecia uzyskania państwowości (na Ukrainie). Wspólnym mianownikiem planowanych badań porównawczych jest założenie o analogicznej sytuacji wyjściowej procesów transformacji edukacji, ale różnym tempie i ścieżkach transformacji systemowej obydwu państw. Analizie poddane zostaną teksty wytworzone przez te organizacje, w tym dokumenty, programy, raporty, komunikaty prasowe lub inne wypowiedzi w prasie i mediach społecznościowych.

Rekonstruując znaczenia obywatelstwa skupimy się na dwóch aspektach: strukturze i treści badanych dyskursów edukacyjnych oraz pedagogii organizacji młodzieżowych w różnych warunkach politycznych i kulturowych. W badaniach naukowych termin „dyskurs edukacyjny” oznacza zarówno „dyskurs w edukacji” (np. dyskurs obecny tam, gdzie mamy do czynienia z praktyką edukacyjną, także
pozaszkolną – w tym przypadku: w organizacjach młodzieżowych), jak i „dyskurs jako edukacja” (tutaj:
edukacja obywatelska) oraz „dyskurs o edukacji” (np. w mediach). Pedagogia natomiast to względnie trwała i spójna praktyka edukacyjna, a jej badanie obejmuje: diagnozę sytuacji, cele edukacyjne oraz opis sposobów ich realizacji w określonych warunkach. Za szczególnie ważne i aktualne w perspektywie porównawczej (polsko-ukraińskiej) uznajemy pedagogie militaryzacji. Badania nad formalną edukacją obywatelską na Ukrainie wskazują na silną obecność treści militarystycznych i nacjonalistycznych – tłumaczą naukowcy z Katedry Metodologii Badań i Studiów nad Dyskursem Wydziału Pedagogiki UKW.

Projekt wpisuje się w nurt interdyscyplinarnych badań nad współczesnymi formami i znaczeniami obywatelstwa. Siedmioosobowy zespół badawczy składa się z przedstawicielek i przedstawiciela kilku dyscyplin naukowych (pedagogika, kulturoznawstwo, politologia, prawo), połączonych m.in. zainteresowaniem różnymi aspektami obywatelstwa młodzieży, edukacji, dyskursu, polityki i kultury. Na realizację przedsięwzięcia Narodowe Centrum Nauki przyznało ponad 1,1 mln zł w ramach konkursu OPUS. Zakończenie projektu zaplanowano za 3 lata.

MK

Dyskusja (0 komentarzy)