Doskonale zachowane kości wielkich gadów morskich z ery dinozaurów odkrył we wsi Krzyżanowice dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN wraz z zespołem. Badacze odkopali m.in. szczątki pliozaura, największego drapieżnika, jaki kiedykolwiek żył na terenie Polski. Ponadto odkryto kilkaset szczątków sprzed 152 mln lat – okresu późnej jury. Poza szczątkami olbrzymich pliozaurów były tam także kości wielkich gadów, m.in. żółwi morskich, przodków krokodyli i długoszyich plezjozaurów.
Stanowisko archeologiczne znajduje się we wsi Krzyżanowice w okolicach Iłży w województwie mazowieckim.
Około 152 mln lat temu w umiarkowanie chłodnym i niezbyt głębokim morzu bujnie rozwijały się organizmy zasiedlające strefę dna i toni wodnej. Wśród najliczniejszych znajdowały się misternie ornamentowane muszle olbrzymich ślimaków, które stanowiły podstawę tamtejszego łańcucha pokarmowego. Największe z nich swą długością dochodziły do 30 centymetrów.
Zwierzętami, które polowały na duże ślimaki, były pierwotne żółwie morskie. Ich pancerze to najczęściej spotykane szczątki kostne w nowym stanowisku archeologicznym. W poszukiwaniu zdobyczy wody penetrowały także drapieżne gady morskie takie jak długoszyje elasmozaury oraz przodkowie współczesnych krokodyli, którzy dorastali do siedmiu metrów długości.
Na szczycie łańcucha pokarmowego stały pliozaury – jurajskie superdrapieżniki. Odnalezione szczęki i zęby tych gadów świadczą o tym, że były to największe drapieżniki, jakie kiedykolwiek żyły na terenie Polski.
Nowe stanowisko archeologiczne w Krzyżanowicach jest tak bogate, że aby zbadać znajdujące się tam szczątki, potrzebne będzie było stworzenie interdyscyplinarnego zespołu. W skład tej grupy wchodzą: kierownik projektu dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, dr hab. Błażej Błażejowski z Instytutu Paleobiologii PAN, prof. Andrzej Wierzbowski z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Bronisław A. Matyja z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr hab. Hubert Wierzbowski z Państwowego Instytutu Geologicznego.
W prestiżowym magazynie naukowym „Proceedings of the Geologists’ Association” ukazała się właśnie pierwsza publikacja o niezwykłym odkryciu polskich naukowców.
Kolejne badania paleontologiczne i geologiczne skamieniałości z Krzyżanowic kierowane będą przez Muzeum Ziemi PAN w Warszawie.
JK
(Źródło: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie)