Oceną skrzeplin pozyskanych podczas trombektomii mechanicznej zajmuje się badaczka Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej badania, prowadzone w ramach grantu PRELUDIUM Narodowego Centrum Nauki, mogą się przyczynić do poprawy opieki nad pacjentami po udarach i lepszego doboru strategii terapeutycznej.
Udar niedokrwienny mózgu stanowi 80 proc. wszystkich udarów. Występuje w rezultacie zwężenia lub zamknięcia światła naczynia doprowadzającego krew do mózgu. Najczęstszą przyczyną zablokowania tętnicy domózgowej jest zator, czyli zatkanie przez skrzeplinę powstającą m.in. w sercu lub miażdżyca. Udar niedokrwienny występuje najczęściej u osób starszych, po 65 roku życia, ale może także dotyczyć osób w młodym wieku. Do czynników należą przede wszystkim miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hipercholesterolemia i choroby serca, a także w określonych przypadkach uwarunkowania genetyczne. Zapobieganie udarom mózgu przede wszystkim obejmuje właściwą dietę, dbanie o prawidłową masę ciała, aktywność fizyczną i rezygnację z używek.
Wśród naukowców zajmujących się badaniem udarów jest lek. Karolina Brzegowy z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Głównym celem jej projektu badawczego jest zbadanie związku między składem histologicznym skrzepliny udarowej a skutecznością leczenia udaru metodami wewnątrznaczyniowymi. Badaczka chce sprawdzić związek między histologią skrzepliny a obrazem skrzepliny ocenionym na podstawie badań radiologicznych i oszacować skuteczność przewidywania składu skrzepliny na podstawie obrazowania diagnostycznego wykonywanego jeszcze przed leczeniem.
Uważam, że nauka powinna służyć ludziom. Chciałabym, aby wyniki moich badań przyczyniły się do poprawy leczenia i rozwoju nowych metod terapeutycznych. Moim marzeniem jest, aby efekty mojej pracy mogły przynieść korzyść pacjentkom i pacjentom – podkreśla badaczka CM UJ.
Obecnie skład histologiczny skrzeplin nie jest brany pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia. Przypuszcza się jednak, że znajomość ich składu przed leczeniem może pozytywnie wpłynąć na wybór najlepszej strategii terapeutycznej, a kompleksowa ocena skrzeplin, zarówno histologicznie, jak i radiologicznie poszerzy wiedzę na temat udaru. W przyszłości może się to przyczynić do poprawy opieki nad pacjentami.
Badaczka od kilku lat zajmuje się anatomią unaczynienia ośrodkowego układu nerwowego. Jest ona niezwykle ciekawa ze względu na to, że nawet niewielkie zmienności anatomiczne mogą mieć znaczenie kliniczne – w przypadku udarów mózgu wpływać na tworzące się krążenie oboczne. Szczególnie dziś dokładne poznanie anatomii ma kluczowe znaczenie, ponieważ aktywnie postępuje rozwój metod leczenia wewnątrznaczyniowego oraz precyzyjnych metod neurochirurgicznych.
Projekt, który realizują naukowcy z CM UJ, polega na badaniu skrzeplin udarowych, zarówno pod mikroskopem, jak i za pomocą badań obrazowych (tomografia komputerowa, mikrotomogografia komputerowa). Wspólnie zajmują się zbieraniem danych i wykonywaniem badań obrazowych i histologicznych skrzeplin. Następnie po barwieniu i wyznakowaniu immunohistochemicznym skrzepliny badane są pod mikroskopem. Celem jest sklasyfikowanie według ich głównego składnika (m.in. bogate w erytrocyty, bogate w fibrynę) i porównanie różnic w ich obrazie w badaniach radiologicznych. W badaniu wykorzystywane są skrzepliny, które zostają mechanicznie usunięte podczas wewnątrznaczyniowej metody leczenia udaru – mechanicznej trombektomii.
Chcemy zobaczyć, czy skrzepliny różnią się od siebie składem (zawartością m.in. krwinek czerwonych, białych, płytek, włóknika) i w jaki sposób wpływa to na leczenie udaru. Ponadto zamierzamy oszacować, czy współczesne badania radiologiczne mogą być pomocne w przewidywaniu składu skrzepliny jeszcze przed zastosowanym leczeniem. Trombektomia mechaniczna została opracowana w ostatnich latach i zrewolucjonizowała terapię ostrego udaru niedokrwiennego – jest obecnie standardem leczenia. Do niedawna niewiele było wiadomo na temat skrzeplin, które powodują udar, ze względu na ich niedostępność. Wprowadzenie metod trombektomii mechanicznej i ich szerokie zastosowanie umożliwiło całkowite usunięcie skrzeplin i ich dalsze badanie – mówi lek. Karolina Brzegowy.
W końcowym etapie analizie poddane są dane kliniczne pacjentów związane z trombektomią mechaniczną w celu oceny wpływu składu skrzepliny na leczenie udaru. Badaczka, która otrzymała w tym roku stypendium L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki, przewiduje, że różnice w budowie histologicznej skrzeplin wpłyną na skuteczność leczenia udaru metodami wewnątrznaczyniowymi.
Lek. Karolina Brzegowy od II roku studiów medycznych związana jest z Katedrą Anatomii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie działa naukowo pod okiem prof. dr hab. Jerzego Walochy. Od 2022 r. jest również kierownikiem grantu PRELUDIUM 20 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki, w ramach którego bada skrzepliny udarowe. Jej dotychczasowe dokonania badawcze zaowocowały publikacją sześciu artykułów w wybitnych czasopismach naukowych, w tym czterech, gdzie jest wiodącą autorką. Swoje badania prezentowała podczas wystąpień na trzynastu krajowych i międzynarodowych kongresach naukowych, w tym Radiological Society of North America (RSNA) Annual Meeting. Za swoje wyniki i osiągnięcia naukowe otrzymała m.in. nagrodę przyznawaną przez Polską Akademię Nauk – Laur Medyczny im. dr Wacława Mayzla. Była również laureatką programu „Najlepsi z Najlepszych! 4.0.” Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
MK