Integrację i udostępnienie danych dotyczących różnorodności biologicznej eukariontów zakłada projekt IMBIO, w którym udział bierze osiemnaście instytucji naukowych z całej Polski. Digitalizacja obejmie blisko 10 mln rekordów.
Projekt o wartości ponad 18,7 mln zł powstał w ramach konsorcjum 18 instytucji naukowych, współpracujących w Krajowej Sieci Informacji o Bioróżnorodności, której członkiem jest także Polska. Głównym celem jest otwarcie dostępu do danych o różnorodności biologicznej organizmów jądrowych (Eukaryota), znajdujących się w zasobach instytucji partnerskich. Eukaryota, określane też jako eukarionty czy jądrowce, to organizmy zbudowane z komórek posiadających jądro komórkowe z chromosomami. To cecha, która odróżnia je od prokariontów. Szacunki dotyczące liczby gatunków w obrębie tej grupy wahają się pomiędzy 5 a 10 mln.
Inicjatywa, zainaugurowana w 2020 roku, jest realizowana poprzez digitalizację i udostępnienie cennych kolekcji okazów flory i fauny z kraju i z zagranicy, kartotek, raportów, źródeł bibliograficznych i niepublikowanych oraz baz danych starszego typu. Tym samym otwarty zostanie dostęp do danych o rozmieszczeniu gatunków w Polsce i danych z najcenniejszych naukowo kolekcji okazów flory i fauny z innych rejonów. W efekcie powstanie system informatyczny służący do zarządzania danymi i wizualizacji efektów działań, a także komunikacji z zewnętrznymi aplikacjami i repozytoriami, w tym Global Biodiversity Information Facility (GBIF). Zintegruje on dane ze zbiorów przyrodniczych oraz innych źródeł offline. Integracja będzie dotyczyć organizacji i standaryzacji danych w zakresie taksonomii oraz informacji przestrzennej, niezbędnych dla zapewnienia wartości merytorycznej.
Projekt dostarczy narzędzi wspierających profesjonalistów i specjalistów-amatorów w zakresie gromadzenia danych i digitalizacji. Znajdą się tam także informacje o gatunkach szczególnego zainteresowania (inwazyjne, szkodliwe, zagrożone, chronione), istotne dla ochrony przyrody, środowiska, rolnictwa, leśnictwa i innych sfer życia publicznego (np. ochrona zdrowia, edukacja) – czytamy na stronie internetowej IMBIO.
Dane gromadzone w ramach projektu dotyczą organizmów posiadających jądro komórkowe (Eukaryota); obejmują więc wszystkie formy życia z wyłączeniem organizmów prostszych, takich jak bakterie, sinice, archeonty czy wirusy. Są to więc m.in. kolekcje bezkręgowców – chrząszczy, motyli, pająków, a także zielniki – roślin zielonych, mszaków, grzybów, porostów, śluzowców. Digitalizacja obejmie zarówno okazy pochodzące z najnowszych wypraw badawczych, jak i kolekcje XIX-wieczne.
Nie zawężamy także zakresu czasowego digitalizowanych danych ze źródeł pisanych, uważając że każdy rekord, a więc stwierdzenie wystąpienia gatunku w czasie i przestrzeni, dokumentuje stan bioróżnorodności w danym okresie i jest cenny dla nauki – wyjaśniają pomysłodawcy.
W sumie liczba digitalizowanych w ramach projektu dokumentów szacowana jest na ponad 9,5 mln szt. Będą udostępniane nieodpłatnie na portalu przygotowywanym w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej. Zakończenie prac zaplanowano w pierwszym kwartale przyszłego roku.
Liderem przedsięwzięcia jest Uniwersytet Warszawski (dr Piotr Tykarski), a partnerami są: Akademia Pomorska w Słupsku, Instytut Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk, Instytut Oceanologii PAN, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet Wrocławski.
MK, źródło: IMBIO