W sobotę, 30 września, upublicznione zostaną rezultaty polsko-niemieckiego projektu z udziałem naukowców Uniwersytetu Jagiellońskiego pt. „Pisarki z kolekcji Varnhagena. Listy – dzieła – relacje”. Jednym z jego celów było opracowanie i udostępnienie obszernych fragmentów monumentalnego zbioru rękopisów, listów, czasopism, rysunków, wycinanek, zapisów nutowych, notatek i innych artefaktów przechowywanych obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie jako część dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej.
Kolekcja Varnhagena to jeden z największych i najważniejszych zbiorów autografów w Europie. Została utworzona przez dyplomatę i publicystę Karla Augusta Varnhagena von Ense (1785–1858), męża Rahel Levin Varnhagen, berlińskiej pisarki prowadzącej słynny literacki salon. Kolekcję rozbudowała następnie siostrzenica Varnhagena, Ludmilla Assing. W wyniku zawirowań historii zbiór Varnhagena trafił do Biblioteki Jagiellońskiej.
Cyfrowa edycja części kolekcji to efekt trzyletniej współpracy naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Bauhaus w Weimarze, którzy prowadzili badania pod kierunkiem prof. Jadwigi Kity-Huber oraz prof. Jörga Paulusa. Przedsięwzięcie realizowane było w ścisłej współpracy z Biblioteką Jagiellońską w Krakowie, Biblioteką Uniwersytecką i Państwową Turyngii w Jenie (ThULB) i agencją konsultingową v3 z Monachium. Jego efekty będzie można zobaczyć od 30 września na stronie internetowej schriftstellerinnen-varnhagen.eu.
Spośród ponad 200 tys. obiektów znajdujących się w Kolekcji Varnhagena do badań i publikacji wybrano te dokumenty, które w szczególny sposób dokumentują wkład kobiet w kulturalne, naukowe i polityczne życie pierwszej połowy XIX wieku.
Zdecydowaliśmy się na opracowanie w pierwszej kolejności spuścizny kobiet: pisarek, tłumaczek, uczonych, działaczek społecznych, ponieważ badań nad ich wkładem w historię kultury i literatury wciąż brakuje. To fascynujące móc śledzić różnorodne ścieżki powiązań, przebiegające czasem w dość nieoczekiwanych kierunkach. Wyzwaniem było również znalezienie odpowiednich form reprezentacji tej różnorodności w formie cyfrowej – wyjaśnia prof. Jadwiga Kita-Huber z Instytutu Filologii Germańskiej UJ.
Z kolei Jörg Paulus, profesor badań archiwalnych i literackich na Wydziale Mediów Uniwersytetu Bauhaus w Weimarze, przekonuje, że praca z zasobami archiwalnymi, które skatalogowane zostały tylko w niewielkim stopniu, to zawsze pewnego rodzaju przygoda.
Prawie każdy list jest niespodzianką, zawiera coś nieoczekiwanego lub osobliwego. To wspaniałe, że dzięki zaangażowanej pracy dwóch zespołów w Polsce i w Niemczech nad transkrypcjami i komentarzami, można było uczynić te obiekty widocznymi – stały się one czytelne i zrozumiałe także dzisiaj – dodaje
Dalsze wyniki projektu badawczego „Pisarki z Kolekcji Varnhagena” zostaną wkrótce opublikowane w formie książkowej. Monografia wieloautorska zatytułowana „Signaturen der Vielfalt. Autorinnen in der Sammlung Varnhagen” (Sygnatury różnorodności. Autorki w Kolekcji Varnhagena) ukaże się w wydawnictwie Vandenhoeck & Ruprecht, a opatrzona komentarzem antologia wybranych listów autorek pod tytułem „Schreiben im Zeichen des Umbruchs. Briefe von Schriftstellerinnen aus der Sammlung Varnhagen” (Pisarstwo w czasach przełomu. Listy pisarek z Kolekcji Varnhagena) w wydawnictwie Steiner.
Mariusz Kopiejka, źródło: UJ