Nie bez powodu lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku określono mianem „dekady mózgu”. Nowe metody badania przyczyniły się do gwałtownego postępu wiedzy na temat tego narządu. W wakacyjnym wydaniu „Forum Akademickiego” dr hab. Joanna Helios oraz dr hab. Wioletta Jedlecka z Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego przyglądają się problematyce wykorzystania neuronauki i jej osiągnięć na gruncie prawa.
Zauważają, że nie wystarczy poznać struktury mózgowe i ich działanie, bo trzeba jeszcze wiedzieć, jakie są między nimi zależności i jaki jest ich wpływ na nasze zachowanie. Zrozumienie tych związków, zdaniem autorek artykułu „Czy prawnikom potrzebna neuronauka?”, wymaga pewnej wiedzy o złożonych połączeniach (nazywanych układami funkcjonalnymi mózgu) w obrębie obszarów mózgowych i pomiędzy nimi, dzięki którym ludzie mogą podejmować skomplikowane działania, jak symboliczne przekazywanie emocji i pojęć abstrakcyjnych. Struktury mózgowe są bowiem wyznacznikami ludzkich zachowań i doświadczeń, a z drugiej strony doświadczenia kształtują struktury mózgowe.
Badaczki stawiają pytanie, czy „dekada mózgu” spełniła pokładane w niej oczekiwania i co z „nowej” wiedzy o układzie nerwowym wynika dla prawników, teorii i praktyki prawniczej? Rozróżniają przy tym dwie tendencje, jakie pojawiły się i stanowią podstawę współczesnych nauk prawnych. Pierwsza polega na zwrocie prawoznawstwa w kierunku neuronauki w zakresie badań nad procesami poznawczymi i decyzyjnymi człowieka. Druga z kolei opiera się na przeświadczeniu, że system prawny powinien odejść od przestarzałej koncepcji dyktującej, jak ludzie powinni postępować; system prawny powinien się starać lepiej zrozumieć, jak ludzie rzeczywiście się zachowują oraz co ma wpływ na ich zachowanie. Podkreślają, że fizjologia i umysł są ze sobą ściśle sprzężone, stanowią niemal jedność.
O tym, jakie wynikają z tego konsekwencja dla odpowiedzialności na gruncie prawa, więcej w lipcowo-sierpniowym numerze „Forum Akademickiego”: https://prenumeruj.forumakademickie.pl/fa/2018/07-08/
MK