Dwa granty Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC) trafiły w tegorocznym rozdaniu do naukowców z uniwersytetów: Jagiellońskiego i Gdańskiego. ERC Starting Grant to najbardziej prestiżowe stypendia na starym kontynencie.
Dr hab. Michał R. Szymański z Uniwersytetu Gdańskiego otrzymał 1,5 mln euro na „Badanie mechanizmu naprawy DNA w ludzkich mitochondriach”. Zaplanowane na 5 lat badania pozwolą zrozumieć fundamentalne zasady naprawy ludzkiego mitochondrialnego DNA, co w przyszłości może przyczynić się do zrozumienia podstaw szeroko pojętych chorób mitochondrialnych.
– Naprawa mitochondrialnego DNA (mtDNA) jest wykrywana w mitochondriach i zidentyfikowano główne enzymy odpowiedzialne za ten proces, ale przestrzenna organizacja mitochondrialnego kompleksu naprawczego, dzięki któremu mtDNA jest naprawiane, nie jest dobrze poznana. Celem mojego projektu jest dostarczenie podstawowego strukturalnego modelu oraz mechanistycznego zrozumienia działania kompleksu naprawiającego DNA w ludzkich mitochondriach – tłumaczy.
Dr hab. Michał R. Szymański ukończył studia w dziedzinie biochemii i biofizyki na University of Houston w Stanach Zjednoczonych w 2007 roku. Cztery lata później uzyskał tytuł doktora biochemii i biologii molekularnej na University of Texas. W tym samym roku otrzymał prestiżowe stypendium (Jeane B. Kempner Postdoctoral Fellowship), dzięki któremu kontynuował badania na Wydziale Biochemii i Biologii Molekularnej oraz Wydziale Farmakologii Szkoły Medycznej Uniwersytetu Teksańskiego. Badania te przyczyniły się do zrozumienia mechanizmów replikacji i naprawy DNA u bakterii, strukturalnych podstaw replikacji ludzkiego mitochondrialnego DNA oraz zrozumienia przyczyn toksyczności i powikłań związanych ze stosowaniem leków antywirusowych. W październiku 2017 roku, jako laureat grantów POLONEZ Narodowego Centrum Nauki oraz FIRST TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, rozpoczął pracę jako adiunkt w Zespole Laboratoriów Specjalistycznych na Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. W ubiegłym roku otrzymał prestiżowy EMBO Installation Grant Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej, a w tym – stopień doktora habilitowanego. Obecnie jest kierownikiem Pracowni Biologii Strukturalnej. Laboratorium i grupa badawcza, którą kieruje dr hab. Szymański, koncentruje się na badaniu struktury enzymów odpowiedzialnych za replikacje i naprawę materiału genetycznego zarówno w komórkach ludzkich, jak również u wirusów i bakterii.
Z kolei mereologiczną rekonstrukcją systemu metafizycznego w chińskim tekście „Daodejing” zajmie się dr Rafał Banka z Wydziału Filozoficznego UJ, który na trzyletnie badania prowadzone w ramach programu Horyzont 2020 dostanie prawie 230 tys. euro. Celem projektu jest oparta na mereologii rekonstrukcja systemu metafizycznego w „Daodejing” – jednego z najważniejszych tekstów w filozofii chińskiej. Laureat, sięgając do najnowszych badań w dziedzinie mereologii, dokonana analizy fundamentalnych elementów metafizyki taoistycznej, która stanowić będzie punkt wyjścia do kolejnych etapów rekonstrukcji. Uwzględniają one m.in. reguły kompozycji, sposób trwania w czasie oraz przyczynowość. Naukowiec planuje także przyjrzeć się, jak uzyskana rekonstrukcja odnosi się do lokalizacji, zagadnienia szeroko dyskutowanego we współczesnej literaturze poświęconej mereologii.
– Badania najprawdopodobniej rozpocznę w pierwszym kwartale przyszłego roku. Z uwagi na charakter projektu będzie on przeprowadzony indywidualnie. Wszelako jest on punktem wyjścia do przyszłych badań na szerszą skalę, które będą wykonywane w zespole. Zajmując się filozofią chińską, zawsze interesowała mnie możliwość zintegrowania jej z innymi tradycjami, przede wszystkim zachodnią. Mój projekt stanowi właśnie taką propozycję. Ma za zadanie włączyć myśl taoistyczną do współczesnych badań w dziedzinie metafizyki – wyjaśnia.
Dr Rafał Banka pracuje w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji UJ. W 2012 roku uzyskał stopień doktora. Interesuje się filozofią chińską, filozofią porównawczą oraz współczesną estetyką i sztuką Państwa Środka. Badania prowadził również m.in. na uniwersytecie w Pekinie. Stypendysta Narodowego Centrum Nauki i Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Dwaj Polacy znaleźli się w gronie ponad 400 nagrodzonych naukowców z 51 krajów. Największa liczba projektów zostanie zrealizowana w Niemczech (73), Wielkiej Brytanii (64) i Holandii (53). Do finansowania wybrano około 13% z nadesłanych wniosków. Misją ERC jest finansowanie pionierskich, przełomowych badań naukowych, dlatego jedynym kryterium oceny pomysłów jest doskonałość naukowa. Przewodnie motto grantów ERC to High risk – high gain. ERC Starting Grants przeznaczone są dla osób od 2 do 7 lat po doktoracie. Maksymalna wysokość dofinansowania wynosi 1,5 mln euro. Granty ERC stwarzają naukowcom warunki do realizacji twórczych i nowatorskich projektów naukowych. Naukowcy mogą składać wnioski ze wszystkich dziedzin wiedzy. Mają również swobodę tworzenia zespołu naukowego oraz wyboru instytucji, w której projekt będzie realizowany. Lider projektu ma zagwarantowaną niezależność naukową. To on decyduje o sprawach merytorycznych i finansowych związanych z projektem.
Beata Czechowska Derkacz, Łukasz Wspaniały, źródło: UG, UJ