Dwoje naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego dołączyło do grona laureatów prestiżowych grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych. W swoich badaniach zajmą się algorytmami, które można stosować w głosowaniach o złożonej strukturze oraz analizą głównej kategorii religijnej przedhiszpańskiego Środkowego Meksyku.
Jak sprawić, aby decyzje podjęte na podstawie głosowania lepiej odzwierciedlały preferencje głosujących? To zagadnienie jest tematem badań dr. hab. Piotra Skowrona z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego w projekcie „Proporcjonalne algorytmy dla demokratycznych decyzji”. Na jego realizację otrzymał ERC Starting Grant o wartości blisko 1,5 mln euro.
W projekcie PRO-DEMOCRATIC będzie analizował algorytmy, które można stosować w głosowaniach o złożonej strukturze. Taką strukturą charakteryzują się m.in. głosowania dotyczące budżetu obywatelskiego lub głosowania, na podstawie których podjęta decyzja musi mieć określone cechy (np. aby wybrana w głosowaniu grupa reprezentantów miała odpowiednią strukturę demograficzną). Proporcjonalne algorytmy liczenia głosów są także wykorzystywane m.in. przy tworzeniu rankingów popularności filmów i książek lub w systemach opierających się na technologii Blockchain.
Pytanie, które stawiamy w projekcie dotyczy tego, jak zapewnić, aby decyzje podjęte w drodze głosowania były sprawiedliwie i proporcjonalnie odzwierciedlały preferencje wyborców. Celem jest opracowanie podstaw teorii, dzięki której będziemy mogli analizować metody głosowania. Chcemy zaprojektować algorytmy liczenia głosów o szczególnie dobrych własnościach, zwłaszcza tych własnościach, które odnoszą się do sprawiedliwości i proporcjonalności – zapowiada dr hab. Piotr Skowron.
Wraz z zespołem planuje zbadać, czy określone formalne kryteria sprawiedliwości są możliwe do spełnienia przy podejmowaniu decyzji na podstawie głosowania oraz zaprojektować narzędzia, które pomogą analizować zarówno dane wyborcze, jak i systemy głosowania. Ostatecznym celem badań będzie zaprojektowanie jak najbardziej efektywnych i sprawiedliwych metod liczenia głosów.
Pracujemy nad tym, żeby móc pokonywać bardziej złożone ograniczenia w strukturze głosowania, tak aby nasze algorytmy mogły być szeroko aplikowane w różnych dziedzinach życia – podkreśla laureat.
Z kolei dr Agnieszka Brylak z Wydziału Neofilologii UW zrealizuje projekt „Teotl: kompleksowa analiza głównej kategorii religijnej przedhiszpańskiego Środkowego Meksyku”. Jego celem jest wyjaśnienie znaczenia teotl, centralnej kategorii przedhiszpańskiej religii Nahua, poprzez analizę czterech obszarów. Pierwszy z nich obejmie rewizję i dekonstrukcję „azteckiego panteonu” – ogółu bóstw, przez wieki konstruowanego w literaturze przedmiotu, na wzór panteonów greckiego i rzymskiego. Drugi to zestawienie teotl z innymi, pokrewnymi i związanymi ze sferą sacrum, zjawiskami. Trzeci dotyczy analizy filologicznej terminów i wyrażeń w historycznym języku nahuatl (udokumentowanym w źródłach z XVI-XVIII w.), zawierających rdzeń teo. Czwarty obszar to zbadanie, w jaki sposób kategoria teotl została wykorzystana w pismach chrześcijańskich.
Skolonizowani na początku XVI wieku Indianie Nahua, potocznie zwani Aztekami, stworzyli jedną z najlepiej udokumentowanych rdzennych kultur amerykańskich. Zainteresowani nią badacze od dziesiątków lat publikują prace na temat „mitologii” czy „religii” azteckiej, choć, paradoksalnie, główna kategoria religijna Indian Nahua, teotl, wciąż pozostaje niezrozumiana. Czym jest teotl? Najczęściej podawana odpowiedź na to pytanie brzmi, że teotl to „bóg”. Jednak wystarczy zagłębić się w teksty źródłowe, by zrozumieć, że jest to odpowiedź wysoce nieprecyzyjna: to słowo określa również m.in. władców, kobiety zmarłe przy porodzie, zwierzęce awatary, a nawet Hiszpanów i ich konie. Jest to jedno z najbardziej fundamentalnych pytań, jakie można zadać w moim obszarze zainteresowań i stało się ono inspiracją oraz katalizatorem dla tego projektu – wyjaśnia dr Agnieszka Brylak.
W projekcie wezmą udział: historycy, religioznawcy, antropolodzy kulturowi, filolodzy, znawcy mezoamerykańskich systemów komunikacji graficznej i archeolodzy. Naukowcy analizować będą alfabetyczne teksty kolonialne należące do różnych gatunków, rdzenne księgi z okresu przedhiszpańskiego oraz dane ikonograficzne z artefaktów archeologicznych pochodzących ze Środkowego Meksyku. Uzyskanie odpowiedzi na pytania badawcze możliwe będzie za pomocą krytyki historycznej źródeł, analizy mezoamerykańskich systemów komunikacji graficznej, wykorzystania narzędzi z zakresu antropologii symbolicznej, historii religii i religioznawstwa porównawczego, analizy sieciowej w badaniach historycznych, a także wykorzystania innych narzędzi z zakresy filologii, kognitywistyki i ikonografii.
Po raz pierwszy w historii badań mezoamerykanistycznych kategoria teotl zostanie poddana kompleksowej analizie: nieograniczającej się jedynie do badań nad istotami tradycyjnie postrzeganymi jako „bóstwa”, obejmującej wszystkie istniejące kategorie źródeł historycznych, aplikującej rozmaite, uzupełniające się metody pozyskiwania i analizy danych oraz uwzględniającej jak najszerszą gamę pojęć i zjawisk powiązanych z teotl. Tradycyjne metody badawcze wesprzemy humanistyką cyfrową, dzięki czemu możliwe będzie przezwyciężenie dotychczasowych trudności związanych z zarządzaniem ogromną ilością danych dostępnych w źródłach – zapowiada dr Brylak.
Wyniki projektu pozwolą, w szerszej perspektywie, zrozumieć system wierzeń przedhiszpańskich Indian Nahua. Planowanym efektem badań będzie także m.in. ogólnodostępna baza danych online zawierająca informacje na temat przedhiszpańskich istot zaświatowych określanych terminem teotl, ich imion, tytułów i atrybutów.
Realizacja obu projektów, każdy o wartości blisko 1,5 mln euro, rozpocznie się w październiku i potrwa 5 lat. Granty ERC StG mogą otrzymać naukowcy od 2 do 7 lat po doktoracie. Do tej pory, włącznie z dwoma nowymi, do Polski trafiły 43 Starting Grants.
MK, źródło: UW
