Nad identyfikacją zasobów genetycznych ciecierzycy, fasoli zwyczajnej, soczewicy i łubinu będą pracowali uczestnicy międzynarodowego projektu INCREASE. Wśród 28 partnerów z 14 krajów są dwa polskie instytuty.
Projekt „Intelligent Collections of Food Legumes Genetic Resources for European Agrofood Systems” łączy innowacyjne podejścia badawcze w dziedzinie genetyki i genomiki roślin, wysokoprzepustowe metody fenotypowania, w tym fenotypowania molekularnego, z najnowszymi osiągnięciami w zakresie technologii informatycznych i sztucznej inteligencji – w celu opracowania ulepszonego systemu ochrony i zarządzania zasobami genetycznymi gatunków strączkowych uprawianych w Europie oraz promocji i waloryzacji roślin strączkowych. Jego celem naukowym jest identyfikacja zasobów genetycznych czterech ważnych, tradycyjnie uprawianych roślin strączkowych w Europie: ciecierzycy, fasoli zwyczajnej, soczewicy i łubinu. Opracowanie wydajnych i skutecznych narzędzi badawczych pozwoli na zwiększanie bioróżnorodności w europejskim rolnictwie.
– Bez wątpienia wykorzystanie zasobów genetycznych roślin uprawnych jest kluczem do ich skutecznej ochrony – mówi Roberto Papa, profesor genetyki roślin na Università Politecnica delle Marche w Ankonie we Włoszech, koordynator naukowy projektu. – Projekt INCREASE skupia wiele zainteresowanych podmiotów, m.in. sektor małych i średnich przedsiębiorstw, instytucje badawcze i organizacje pozarządowe. Ponadto przetestujemy całkowicie nowy model wykorzystujący zasoby genetyczne dla czterech gatunków roślin strączkowych, ważnych z punktu widzenia żywienia człowieka. W dłuższej perspektywie nowe narzędzia i procedury badawcze będą mogły zostać użyte w badaniach zasobów genetycznych innych roślin, rewolucjonizując w ten sposób perspektywę ochrony zasobów genetycznych i chroniąc różnorodność upraw w skali globalnej – dodaje prof. Papa.
Wśród 28 międzynarodowych partnerów z 14 krajów są: Instytut Genetyki Roślin Polskiej Akademii Nauk oraz Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy. Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB ma za zadanie gromadzenie i utrzymywanie w stanie żywym zasobów genowych roślin, w tym roślin strączkowych. W kolekcjach znajduje się szereg unikatowych genotypów uzyskanych poprzez zbiory w terenie lub w wyniku prac hodowlanych. Zdeponowane materiały genetyczne (m.in. łubinu białego i fasoli zwyczajnej) zostały udostępnione na potrzeby projektu, a doświadczenie zespołu zostanie wykorzystane w ocenie cech użytkowych.
Z kolei Instytut Genetyki Roślin Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu jest zaangażowany w prace naukowe zmierzające do opracowania panelu zasobów genetycznych łubinu białego i andyjskiego. Opracowane w ten sposób „Inteligentne Kolekcje” łubinów pozwolą na zwiększenie ich wykorzystania w hodowli roślin, a w konsekwencji żywieniu ludzi – stając się nowym źródłem białka w nowoczesnych stylach odżywiania się. Są to badania pionierskie i innowacyjne dla tej grupy roślin strączkowych – po raz pierwszy zostanie przetestowana tak duża liczba genotypów łubinów, uzyskanych we współpracy z wieloma bankami genów w Europie i na świecie.
Projekt INCREASE kieruje się zasadami Komisji Europejskiej: „otwarta nauka, otwarte innowacje i otwartość w świecie nauki”. W tym celu przetestuje także zdecentralizowane podejście do ochrony zasobów genetycznych z udziałem obywateli (Citizen Science Experiment), którzy zdobędą wiedzę na temat bioróżnorodności roślin strączkowych, aktywnie zaangażują się w działania związane z oceną i ochroną zasobów genetycznych. Ponadto będą mogli wziąć udział w aktywnej wymianie/dzieleniu się nasionami za pośrednictwem specjalnie opracowanej aplikacji mobilnej INCREASE.
Projekt otrzymał dofinansowanie w wysokości 7 mln euro na okres pięciu lat w ramach programu Horyzont 2020.
Joanna Niedziałek, źródło: KPK PB UE