W jakim stopniu możemy kontrolować swój umysł? Od czego zależy, jak skutecznie sterujemy własnymi myślami? Odpowiedzi na te pytania szuka badaczka z Uniwersytetu w Białymstoku. Chętni do udziału w doświadczeniach empirycznych mogą nie tylko przysłużyć się nauce, ale też przy okazji trochę zarobić.
To kolejny etap realizacji projektu, na który Aneta Niczyporuk z Katedry Logiki, Kognitywistyki i Filozofii Nauki na Uniwersytecie w Białymstoku zdobyła grant z Narodowego Centrum Nauki. Z wykształcenia jest psycholożką, naukowo zajmuje się zagadnieniami związanymi z kontrolą umysłu.
W tym projekcie zajmuję się intruzjami, czyli niechcianymi myślami. Są one doświadczeniem powszechnym, znanym niemal każdemu z nas. Najmocniej jednak dotykają osoby cierpiące np. na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne czy zaburzenia po stresie traumatycznym. Chcę zbadać, czy możemy skutecznie tłumić niechciane myśli, a jeśli tak – to od czego zależy ta umiejętność – wyjaśnia.
Intruzje pojawiają się w różnych sytuacjach. Kiedy mamy przed sobą występ przed dużym audytorium, przeszkadzać
mogą myśli o potencjalnej porażce. Gdy zamierzamy rzucić palenie, uciążliwe mogą być myśli o papierosach. Często też bez wyraźnego powodu pojawiają się myśli o bolesnej przeszłości lub niepewnej przyszłości. Czy próby pozbycia się niechcianych treści mogą skończyć się sukcesem? A może unikanie tego, o czym nie chcemy myśleć, sprawia, że niepożądanych myśli pojawia się jeszcze więcej? Obecnie trudno jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Badania prowadzone w ramach różnych procedur często przynoszą niespójne, a czasem wręcz sprzeczne rezultaty.
W tym projekcie dwie procedury tłumienia myśli są ze sobą zestawione. Celem jest sprawdzenie, czy większa efektywność tłumienia myśli podczas eksperymentów w procedurze białego niedźwiedzia wiąże się z lepszym tłumieniem podczas procedury myśl/nie myśl. Dodatkowo przeprowadzone zostaną badania sprawności pewnych funkcji poznawczych, które hipotetycznie realizują tłumienie myśli. Dzięki temu poznam odpowiedź na pytanie, czy te same, czy też inne funkcje odpowiadają za tłumienie myśli w różnych paradygmatach. Ponadto planuję badania nad strategiami tłumienia, a więc co należy robić, a czego trzeba unikać, aby zwiększyć szanse na pozbycie się niechcianych treści – wyjaśnia białostocka psycholog.
W tym celu chce przebadać ok. 250 osób, głównie studentów i pełnoletnich uczniów. Pierwsza grupa uczestników – studenci z Instytutu Filozofii UwB – ma to już za sobą. Rozwiązywali specjalne zadania komputerowe, skoncentrowane na procesach poznawczych.
Nie mogę zdradzić zbyt wiele, bo wtedy osoby testowane podchodziłyby do testu z określonym nastawieniem i nie reagowałyby spontanicznie, a zależy mi właśnie na ich reakcjach na różne bodźce. Generalnie w zadaniach chodzi przede wszystkim o sterowanie uwagą i decydowanie o tym, o czym będziemy myśleć – mówi Aneta Niczyporuk.
Każdy uczestnik na badaniu spędza w sumie ok. czterech godzin – to dwa spotkania po dwie godziny. Odbywają się one w Instytucie Filozofii w pełnym reżimie sanitarnym – podczas doświadczenia w sali obecny jest tylko
badany oraz osoba nadzorująca prawidłowy przebieg badania. Dla każdego uczestnika, który zgodzi się na uczestnictwo w projekcie, przewidziane jest wynagrodzenie – 73 zł brutto za całe badanie. Aby się zgłosić trzeba wypełnić internetowy formularz.
MK, źródło: UwB