W Narodowym Centrum Promieniowania Synchrotronowego Solaris w Krakowie rozpoczęto budowę linii badawczej Phelix. To 4. linia w uniwersyteckim synchrotronie. Inwestycję kwotą blisko 10 mln zł wsparło Ministerstwo Nauki Szkolnictwa Wyższego.
Linia Phelix będzie wykorzystywała miękkie promieniowanie rentgenowskie. Jej stacja badawcza umożliwi szeroki zakres badań spektroskopowych i absorpcyjnych, charakteryzujących się różną czułością powierzchniową. Oprócz zbierania standardowych wysokorozdzielczych widm, pozwoli np. na mapowanie struktury pasmowej w trzech wymiarach oraz na detekcję spinu elektronów w trzech wymiarach. Użytkownicy będą zatem mogli prowadzić badania nowych materiałów, cienkich warstw i wielowarstw, katalizatorów i biomateriałów, powierzchni materiałów litych, stanów powierzchniowych spolaryzowanych spinowo oraz zachodzących na powierzchni reakcji chemicznych.
Budowę rozpoczęto od instalacji komory sekcji prostej pod undulator , który będzie źródłem światła dla linii. Jesienią wybudowana zostanie ołowiana klatka w hali eksperymentalnej, w której w przyszłości umieszczone zostaną pierwsze elementy optyczne linii. Będzie ona chronić pracowników Solaris i naukowców przeprowadzających badania przed skutkami szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego. Kolejne planowane inwestycje to instalacja części linii znajdującej się w pierścieniu akumulacyjnym za źródłem (styczeń 2019), linii eksperymentalnej z optyką rentgenowską (luty–marzec 2019) oraz stacji końcowej (maj–czerwiec 2019). Wszystkie elementy wyprodukowała i montuje niemiecka firma FMB Feinwerk- und Meßtechnik GmbH.
Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego Solaris zostało wybudowane w latach 2010–2015 przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Znajdujący się w nim synchrotron jest źródłem wyjątkowego światła – promieniowania elektromagnetycznego (synchrotronowego), które będzie wykorzystywane do badań w wielu dziedzinach nauki: od fizyki, chemii i medycyny po archeologię i historię sztuki. Synchrotron to pierwsza i jedyna tego typu infrastruktura badawcza w Europie Środkowo-Wschodniej.
MK
(Źródło: UJ)