W jaki sposób różne aspekty dziedzictwa kulturowego wpływają na świadomość, odporność i pewność siebie mieszkańców Europy – zbadają to naukowcy z 10 państw uczestniczący w projekcie META-MUSEUM. Eksperymenty będą realizowane m.in. w Archeologicznym Muzeum Katalonii w Barcelonie, francuskim MuséoParc Alésia oraz w Muzeum Egipskim w Turynie.
Od kilkunastu lat coraz więcej mówi się o wpływie dziedzictwa kulturowego na zdolność ludzi do radzenia sobie ze współczesnymi wyzwaniami. Wizyta w muzeum może przykładowo pomóc człowiekowi lepiej funkcjonować w świecie poprzez dostarczanie przestrzeni do refleksji i zrozumienia historii oraz kultury, co wzmacnia poczucie tożsamości i przynależności.
Obcowanie z dziedzictwem kulturowym może inspirować do spojrzenia na własne problemy z innej perspektywy, sprzyjając rozwojowi osobistemu. Muzea często prezentują ekspozycje, które ukazują różnorodne doświadczenia ludzkie, co może z kolei pomóc w rozwinięciu empatii i zrozumienia wobec innych. Wystawy artystyczne i historyczne mogą również służyć jako „swoisty katalizator” w dyskusji na temat współczesnych wyzwań, takich jak zmiany społeczne, ekonomiczne czy ekologiczne. Ponadto wizyta w muzeum, dzięki spokojnej atmosferze i estetycznemu otoczeniu, niesie w sobie potencjał do redukcji stresu i poprawy samopoczucia.
Muzea mogą być także miejscem wspólnotowym, które promuje dialog między różnymi grupami społecznymi, wspierając tym samym integrację społeczną. Programy edukacyjne organizowane przez muzea pomagają także rozwijać umiejętności krytycznego myślenia, co wydaje się kluczowe w radzeniu sobie z dezinformacją i złożonością współczesnego świata. Zaangażowanie w interaktywne wystawy i warsztaty zwiększa poczucie sprawczości i zachęca do podejmowania działań w obliczu wyzwań, zarówno na poziomie jednostki, jak i społeczności. Można więc w uproszczeniu powiedzieć, że dziedzictwo kulturowe jest skutecznym wsparciem dla ludzi w radzeniu sobie z codziennymi problemami.
META-MUSEUM – co to?
META-MUSEUM to nie nowa placówka kulturalna powstała na mapie Europy. Termin ten sformułowali naukowcy z 10 państw (Włoch, Francji, Niemiec, Grecji, Litwy, Holandii, Polski, Rumunii, Hiszpanii i Szwecji), którzy przystąpili do nowego projektu badawczego. Odnosi się on do zależności pomiędzy dziedzictwem kulturowym a neuronauką. Rola dziedzictwa kulturowego w rozwoju osobistym, integracji społecznej oraz w funkcjonowaniu jednostki i społeczeństwa jest coraz częściej dostrzegana nie tylko na poziomie poznawczym, ale także emocjonalnym.
Grupa neuronaukowców, socjologów, muzeologów i informatyków z różnych instytucji europejskich przeprowadzi eksperymenty w co najmniej trzech muzeach archeologicznych (MAC w Barcelonie, MuséoParc w Alésii i Muzeum Egipskim w Turynie). Opracują rozwiązania zachęcające do aktywnego udziału obywateli, namawiając ich do interpretacji i współtworzenia treści. Jednak nie poprzestaną na tym i zbadają także spotkanie człowieka z dziedzictwem poza tradycyjnie wyznaczonymi miejscami. Będą prowadzić eksperymenty na oddziałach szpitalnych i w przestrzeniach miejskich, gdzie zaangażują również osoby, które zazwyczaj nie odwiedzają miejsc kultury.
Zbyt często uważa się, że dziedzictwo kulturowe działa tylko na poziomie poznawczym, a ponadto jest nośnikiem niezmiennych treści. Zgodnie z najnowszą definicją muzeum, spotkanie z dziedzictwem kulturowym nie tylko zwiększa wiedzę, ale także zachęca do interpretacji i prowokuje do refleksji. Neuronauka, współpracując z innymi dyscyplinami, może pomóc lepiej nam zrozumieć, jak działa spotkanie z dziedzictwem i jak może ono wspierać współczesnych obywateli Europy – podkreślają Valeria Minucciani i Michela Benente z Politechniki w Turynie, która jest liderem przedsięwzięcia.
Biorą w nim udział także eksperci z Ośrodka Przetwarzania Informacji, a konkretnie z Laboratorium Interaktywnych Technologii. Polacy odpowiadają za opracowanie ram teoretycznych dla prowadzonych badań, przygotowanie narzędzi badawczych oraz analizę i interpretację zebranych w ramach projektu danych.
Z pomocą neuronaki, wraz z naszymi europejskimi partnerami, zbadamy spotkanie człowieka z dziedzictwem kulturowym. Będziemy je analizować jako doświadczenie „transformacyjne”, które wspiera nie tylko rozwój wszystkich obywateli, ale także wzmacnia ich odporność, empatię i zaufanie w trudnym dla Europy czasie – tłumaczy dr Zbigniew Bohdanowicz, kierownik projektu META-MUSEUM w OPI.
Realizacja projektu rozpoczyna się w październiku i potrwa trzy lata. Biorą w nim udział: Politechnika w Turynie (Włochy), „La Sapienza” Uniwersytet Rzymski (Włochy), Uniwersytet Amsterdamski (Holandia), Kentro Merimnas Oikogeneias Kai Paidiou (Grecja), Uniwersytet Fryderyka Schillera w Jenie (Niemcy), Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (Polska), Wileński Uniwersytet Techniczny im. Giedymina (Litwa), Europejska Akademia Muzealna (Holandia), Beia Consult International Srl (Rumunia), Nordyckie Centrum Dziedzictwa i Kreatywności (Szwecja), Morfwtiko Idryma Ethnikis Trapezis-MIET (Grecja), MuséoParc Alésia (Francja), Agencja Katalońska ds. Dziedzictwa Kulturowego (Hiszpania), Fundacja Muzeum Starożytności Egipskich w Turynie (Włochy). Projekt jest dofinansowany z programu Horyzont Europa.
AST, źródło: OPI