Orchideolodzy z Uniwersytetu Gdańskiego odkryli nowy, zadziwiający gatunek rzadkiego storczyka. Roślina występuje jedynie na terenie jednej prowincji w północnym Ekwadorze.
Nowy gatunek został odkryty w mglistych lasach deszczowych północnego Ekwadoru przez dr Monikę Lipińską i prof. Dariusza Szlachetko z Katedry Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Został nazwany Maxillaria anacatalinaportillae. Roślina pochodzi z prowincji Carchi i występuje jedynie na jej terytorium.
Alex Portilla zebrał pierwszy okaz już w 2003 roku i jego firma wprowadziła go do sprzedaży pod (nieformalną) nazwą Maxillaria sanderiana xanthina. Wraz z prof. Szlachetko przy różnych okazjach spotykaliśmy te rośliny (np. w prywatnych kolekcjach czy podczas wystaw storczyków) i dostrzegliśmy pewne cechy budowy kwiatu, które nie pasowały do Maxillaria sanderiana. Zdecydowaliśmy się wtedy na przeprowadzenie wraz z zespołem badań filogenetycznych i szczegółowych analiz morfologicznych, które jasno wykazały, że mamy do czynienia z wcześniej nieopisanym gatunkiem – tłumaczy dr Monika Lipińska.
Dodaje, że Maxillaria anacatalinaportillae wyróżnia się efektownymi, intensywnie żółtymi kwiatami. Został opisany przez polskich orchideologów we współpracy z ekwadorską firmą zajmującą się produkcją i eksportem storczyków.
Większość nowych gatunków opisywanych jest obecnie z materiału zielnikowego zebranego wiele lat temu. Zdarza się, że taki gatunek z arkuszy zielnikowych już nigdy później nie zostaje odnaleziony w środowisku naturalnym. W tym przypadku mamy do czynienia z odkryciem na podstawie „żywych” roślin, które wciąż występują w naturze – podkreśla dr Lipińska. – Jak wielu przedstawicieli storczykowatych nasz nowy gatunek jest prawdopodobnie zagrożony wyginięciem, ponieważ występuje na dość ograniczonym terenie, który w ostatnich latach ulega silnym przekształceniom.
Badania opierały się na prywatnej, nieformalnej współpracy biolożki z firmą Ecuagenera, która wiedzie prym w sprzedaży tropikalnych storczyków na świecie.
Na moją prośbę Ecuagenera dostarczyła nam materiał, natomiast formalne finansowanie badań opierało się na środkach z działalności statutowej Katedry Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody oraz moich grantów: jednego dla Młodych Naukowców Wydziału Biologii oraz dwóch europejskich w ramach programu SYNTHESYS – tłumaczy dr Monika Lipińska, która badania nad rodzajem Maxillaria, jak i całym podplemieniem Maxillariinae prowadzi już od 2015 roku.
Botanicy zauważają, że Ekwador to jedno z państw o najwyższym wskaźniku różnorodności biologicznej. Szacuje się, że jego flora obejmuje około 25 tys. gatunków roślin naczyniowych (czyli 10% gatunków występujących na Świecie) i aż 5 tys. z nich to storczykowate. Stanowią one około jedną trzecią wszystkich endemicznych gatunków roślin naczyniowych Ekwadoru (1710 gatunków) i występują we wszystkich siedliskach na wysokości do 4500 metrów. Większość endemicznych storczyków występuje w mikrosiedlach górskich na wysokości 1500–3000 m n.p.m., zwłaszcza w lasach mglistych, a 85 proc. z nich uważane jest za zagrożone.
Warto przypomnieć, że w ciągu ostatnich kilku lat naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego intensywnie pracowali nad klasyfikacją i biologią zapylania neotropikalnego podplemienia Maxillariinae – jednego z największych w rodzinie storczykowatych. Przebadali materiały zdeponowane w większości światowych kolekcji zielnikowych w Europie i obu Amerykach, a także odbyli kilkanaście wypraw terenowych do Ameryki Południowej i Centralnej w poszukiwaniu tych zadziwiających roślin.
źródło: UG