Rozpoczęły się prace nad powstaniem polskiego lasera na swobodnych elektronach. PolFEL ma być gotowy do końca 2022 roku. Nad jego skonstruowaniem pracują m.in. naukowcy z Wojskowej Akademii Technicznej.
Polski laser na swobodnych elektronach powstaje w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku. Tworzony jest przez konsorcjum, w skład którego wchodzą zespoły naukowo-badawcze Instytutu Optoelektroniki Wojskowej Akademii Technicznej. Projekt otrzymał 163 mln zł dofinansowania w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR). Konsorcjum, którego liderem jest NCBJ tworzą ponadto: Politechnika Warszawska, Politechnika Łódzka, Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Zielonogórski, Uniwersytet Białostocki i Uniwersytet Jagielloński. Prace nad powstaniem lasera PolFEL rozpoczęły się na początku tego roku. Zgodnie z planem urządzenie ma powstać do końca 2022 roku.
W ramach projektu PolFEL zostanie zbudowana w Polsce nowa infrastruktura badawcza w postaci najnowocześniejszego obecnie źródła spójnego promieniowania elektromagnetycznego o bardzo dużej intensywności, jakim jest laser na swobodnych elektronach (ang. free electron laser – FEL).
– Promieniowanie w laserach typu FEL powstaje w wyniku oddziaływania wiązki relatywistycznych elektronów z układem silnych pól magnetycznych. Wytwarzane promieniowanie charakteryzuje się unikalnymi właściwościami, które powodują, że lasery FEL są niezwykle przydatne w badaniach naukowych i pracach rozwojowych – tłumaczy prof. dr hab. inż. Henryk Fiedorowicz, koordynujący prace prowadzone w WAT.
Do zadań zespołów badawczych Instytutu Optoelektroniki WAT należy zaprojektowanie i zbudowanie dwóch linii wiązek promieniowania (ang. beamlines) oraz stacji pomiarowych, na których prowadzone będą planowane badania z zastosowaniem wytwarzanych impulsów promieniowania. Zespół kierowany przez prof. Henryka Fiedorowicza odpowiedzialny jest za zbudowanie linii oraz stacji pomiarowej dla promieniowania VUV, natomiast zespół kierowany przez płk. dr. hab. inż. Norberta Pałkę wykona linię oraz stację pomiarową dla promieniowania THz. Prace obydwu zespołów będą prowadzone we współpracy z partnerami z zagranicy w oparciu o wieloletnie doświadczenie naukowców WAT w tych obszarach.
Lasery na swobodnych elektronach pozwalają prowadzić badania nowymi metodami, które nie są możliwe do wykonania za pomocą innych urządzeń badawczych. Laser powstający w Świerku wyróżniać będą unikalne parametry wytwarzanego promieniowania.
– Laser PolFEL będzie wytwarzał ultrakrótkie, o czasie trwania około 100 femtosekund, impulsy promieniowania wielkiej mocy w zakresie widmowym nadfioletu próżniowego VUV oraz w zakresie podczerwieni i THz – dodaje prof. Fiedorowicz.
Laser o takich parametrach będzie jedynym w swoim rodzaju urządzeniem badawczym w skali światowej. Znajdzie on zastosowanie w badaniach w różnych obszarach nauki i nowoczesnej technologii. Pozwoli również na zwiększenie umiędzynarodowienia badań naukowych i prac rozwojowych prowadzonych w naszym kraju.
Ewa Jankiewicz