Na łamach międzynarodowego naukowego czasopisma „Folia Primatologica” ukazał się artykuł, którego współautorem jest dr Thurston Cleveland Hicks z Wydziału „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Brał on udział w trwających 12 lat badaniach nad kulturą szympansów z Lasu Bili, przyczyniając się do odkrycia nowego, nieznanego wcześniej, bogactwa zachowań charakterystycznego dla podgatunku szympansa wschodniego.
Okazuje się, że różnorodność kultur, zwyczajów i wzorców zachowań jest domeną nie tylko ludzi, ale również bliskich im ewolucyjnie szympansów. Grupa naukowców z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka (Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology) w niemieckim Lipsku oraz Uniwersytetu Warszawskiego przedstawiła nieodkryte do tej pory schematy postępowania szympansów z regionu Bili-Uéré (położonego w północnej części Demokratycznej Republiki Konga). Wnioski z badań, które prowadzono przez 12 lat, zostały zaprezentowane na łamach międzynarodowego naukowego pisma „Folia Primatologica” poświęconego ssakom naczelnym.
Szympansy mają najbardziej skomplikowaną i zróżnicowaną kulturę materialną spośród wszystkich ssaków naczelnych – z wyjątkiem człowieka. Przedstawiciele tych żyjących w afrykańskich tropikach zwierząt potrafią wykazywać różnorodne zachowania, zauważalne w obrębie gatunku lub podgatunku, a niewystępujące u pozostałych. Na przykład szympansy z Afryki Zachodniej, jako jedyne, posługują się kamiennymi i drewnianymi młotami podczas łupania orzechów. Świadomość stopnia kulturowego zróżnicowania tych naczelnych jest istotna w procesie naukowego poznania prawdopodobnych tradycji i zwyczajów najdawniejszych przodków człowieka. W ramach poprzednich badań udokumentowano kilka rozpowszechnionych na dużą skalę wzorców zachowań szympansów, m.in. wykorzystywanie maczug do demontażu uli (Afryka Środkowa) czy długich gałęzi do zagarniania alg (wybrzeże Afryki Zachodniej).
– Podczas 12-letniej pracy udokumentowaliśmy narzędzia i artefakty charakterystyczne dla szympansów w 20 obszarach badawczych. Analizowaliśmy też dane pochodzące z odchodów, resztek pokarmowych oraz gniazd tych zwierząt – tłumaczy dr Thurston C. Hicks z Wydziału „Artes Liberales” UW, współpracownik Instytutu Maxa Plancka, główny autor publikacji poświęconej wynikom badań nad szympansem wschodnim. – Opisujemy nowy zestaw narzędzi wykorzystywanych przez szympansy: długie „próbniki” do zbierania epigeicznych (naziemnych) mrówek (Dorylus), krótkie „próbniki” do wyciągania mrówek z podrodziny Ponerinae oraz bezżądłowych pszczół z nadrzewnych gniazd, cienkie pałeczki do łapania mrówek z gatunku D. kohli, a także grube kije służące dotarciu do podziemnych pszczelich gniazd – dodaje badacz.
Naukowcy przedstawili też m.in. różnice w rodzajach spożywanego pokarmu i technologiach jego przetwarzania, jakie występują między szympansami z regionu Bili-Uéré a ich krewnymi z pozostałych obszarów. Pomimo ogólnego podobieństwa zachowań szympansów zamieszkujących tereny wzdłuż obu brzegów kongijskiej rzeki Uele reprezentujących odmienne siedliska (mozaika sawanny i lasów tropikalnych na północy i wilgotne lasy równikowe na południu), zespół naukowców zaobserwował geograficznie uwarunkowaną różnorodność zachowań, w tym odmienność wykorzystywanych przez zwierzęta narzędzi.
– W dzisiejszym technologicznie rozwiniętym świecie szanse prowadzenia badań nad nietkniętymi przez cywilizację kulturami małp, których ślady są widoczne na obszarze wielu dziesiątek tysięcy kilometrów lasu, są niezwykle rzadkie – mówi dr T. C. Hicks. – Potrzebujemy takich naturalnych laboratoriów do zrozumienia sposobu, w jaki kultura materialna rozprzestrzenia się wśród przedstawicieli rodziny człowiekowatych. Bez tego trudno wyobrazić sobie rozmaite innowacyjne rozwiązania stosowane przez naszych wspólnych ludzkich przodków w afrykańskich lasach miliony lat temu.
Źródło: UW
„Bili-Uéré: A Chimpanzee Behavioural Realm in Nothern DR Congo”