Pionierskie badania prowadzone przez zespół badawczy prof. Barbary Gawrońskiej-Kozak (na fot.) z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie pozwoliły wskazać gen odpowiedzialny za tworzenie skórnych blizn pourazowych. To odkrycie może m.in. wspomóc leczenie niegojących się ran u diabetyków oraz pacjentów, u których rany pozostawiają rozległe, ograniczające sprawność albo szpecące blizny.
Grupa badawcza kierowana przez prof. Gawrońską-Kozak, w skład której wchodzą: Joanna Bukowska, Anna Kur-Piotrowska, Marta Kopcewicz i Katarzyna Walendzik z pracowni biologii regeneracyjnej olsztyńskiego Instytutu, od pięciu lat prowadzi badania dotyczące mechanizmów odpowiedzialnych za bliznowe i bezbliznowe gojenie urazów skóry. Badania wykazały, że unikatowa zdolność gojenia bezbliznowego skóry występuje u szczególnego typu myszy, tzw. myszy nagich. Za ten biologiczny fenomen odpowiedzialna jest mutacja jednego genu – Foxn1. Zarówno u myszy, jak i u ludzi gen ten występuje tylko w dwóch obszarach ciała: w skórze i grasicy.
– Pytanie, które postawiliśmy przed sobą kilka lat temu, brzmiało: Czy możliwe jest, aby ten jeden gen był odpowiedzialny za wytworzenie blizny? – mówi prof. Gawrońska-Kozak. – Dostępne wówczas informacje dotyczyły funkcji genu Foxn1 w grasicy, niewiele prac skupiało się na występowaniu w skórze, natomiast nie było żadnych prac dotyczących jego udziału w gojeniu ran skórnych.
Naukowcy z Instytutu wykorzystali znakowanie fluorescencyjne do badania genu Foxn1 u myszy.
– Możliwość śledzenia zielonego barwnika w oparciu o jego fluorescencję w zranionej skórze w połączeniu z bardzo zaawansowanymi najnowszymi metodami badawczymi pozwoliła wykazać, że rzeczywiście gen ten bierze udział w procesie gojenia bliznowego – wyjaśnia prof. Gawrońska-Kozak.
Kierowany przez nią zespół jako pierwszy na świecie wskazał, że wzrost aktywności genu Foxn1 jest stymulowany obniżoną dostępnością tlenu, czyli warunkami, które naturalnie występują w trakcie gojenia urazów skóry. Wyniki badań – seria pięciu prac – zostały opublikowane w renomowanych czasopismach naukowych o zasięgu światowym. Natomiast na początku kwietnia tego roku w czasopiśmie naukowym „Scientific Reports”, należącym do Nature Publishing Group, czyli najbardziej prestiżowego naukowego wydawcy na świecie, ukazała się najnowsza praca na ten temat.
Naukowcy z IRZiBŻ PAN w Olsztynie prowadzą także badania na tkankach skóry ludzkiej zgromadzonych w banku tkanek. Wstępne badania przeprowadzone na próbach skóry ludzkiej potwierdzają obserwacje dokonane w skórze myszy. Okazało się, że w tkankach pourazowych występuje wyższa aktywność „bliznowego genu” Foxn1 w porównaniu do skóry niezranionej, zdrowej. Obecnie zespół zajmuje się wykazaniem zależności pomiędzy wiekiem osobniczym a aktywnością Foxn1.
Badania prowadzone w Olsztynie w przyszłości mogą umożliwić leczenie niegojących się ran np. u diabetyków. Mogą także wspomóc leczenie pacjentów, u których rany pozostawiają rozległe, ograniczające sprawność, albo szpecące blizny.
JK
(źródło: PAP)