To zjawisko obserwowane na całym świecie, także i w Polsce, gdzie żyje 18 objętych ochroną gatunków. Według danych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) wyginięciem zagrożonych jest 41% gatunków płazów. Od lat 80 XX w. na całym świecie populacje płazów tak szybko się zmniejszają, że zjawisko to nazwano współczesnym wymieraniem płazów.
– Chociaż więcej się mówi o ssakach czy ptakach, to akurat płazy są gromadą kręgowców najbardziej zagrożoną wyginięciem. One wymierają na naszych oczach. To trend zauważalny również w Polsce – mówi mgr Tomasz Figarski, doktorant z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN. – Płazy są bardzo wrażliwe na zmiany środowiskowe. Mają delikatną budowę anatomiczną, w tym wrażliwą skórę, której używają do oddychania i wymiany wody z otoczeniem. A to sprawia, że wszystkie zanieczyszczenia, które się pojawiają w środowisku, wnikają do ich organizmu.
Płazy reagują szybko nie tylko na wszelkiego rodzaju zmiany składu chemicznego wód, ale również na zmiany w środowisku lądowym. – Tam, gdzie płazy są, możemy zakładać, że zanieczyszczenia środowiska są niewielkie. Jeśli natomiast płazy znikają, to powinien być dla nas wskaźnik alarmujący, że dzieje się coś złego – dodaje mgr Figarski.
Populacja płazów w stawie czy jeziorze zniknąć może nawet w ciągu roku. Problemem jest m.in. to, że płazy są mało mobilne i jeśli ich siedlisko zostanie zanieczyszczone, nie będą w stanie przenieść się gdzieś indziej. Kłopotliwe są przejścia pomiędzy poszczególnymi siedliskami. Widać to głównie wiosną, kiedy przemieszczają się z miejsc zimowania do miejsc rozrodu i masowo giną na drogach.
– Nawet, jeśli natężenie ruchu na drogach lokalnych jest niewielkie, to straty dla płazów są duże. Dlatego ja, gdy jadę lokalnymi drogami i widzę żabę, to zatrzymuję się, wysiadam z samochodu i ją przenoszę – mówi doktorant.
Płazy niekiedy są traktowane po macoszemu przez organy ochrony środowiska. Decyzje budowlane nie uwzględniają ich potrzeb co często jest uzasadniane tym, że np. żaby trawne czy ropuchy szare są gatunkami pospolitymi. Ginąc na dużą skalę, przestaną nimi być.
Ponadto płazy na świecie dziesiątkowane są też przez chytridiomikozę – chorobę spowodowaną przez grzyba. Choroba ta upośledza u płazów wymianę gazową przez skórę i regulację wody w organizmie. Szczególnie rozpowszechniona jest wśród płazów tropikalnych, ale występuje w różnych zakątkach świata, również w Polsce.
Tomasz Figarski zwraca uwagę także i na to, że płazy nie cieszą się naszą sympatią, a tymczasem stanowią ważny element łańcucha pokarmowego, będąc pokarmem wielu ssaków czy ptaków, jak choćby naszych bocianów, a te niewątpliwie lubimy. Poza tym płazy zjadają nielubiane przez nas komary i ich larwy. – Starajmy się zatem dbać o płazy, a przynajmniej im nie szkodzić – apeluje mgr Figarski
JK
(źródło: PAP – Nauka w Polsce)