W lutym rozpoczęło pracę Środkowoeuropejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych. To ośrodek skupiający fact-checkerów, badaczy sztucznej inteligencji oraz medioznawców, którzy połączyli siły w walce z dezinformacją. Działania w Polsce koordynuje Uniwersytet SWPS.
Dezinformacja to już problem globalny. Borykają się z nim niemal wszystkie rozwinięte kraje świata. Dotyka obszarów od zdrowia po politykę, wyrządzając szkody całym społecznościom. Jest jak kameleon: wciąż przybiera nowe formy i zmienia sposoby docierania do odbiorcy. Trudno nadążyć za jej nowymi wcieleniami. Właśnie dlatego walka z fake newsami wymaga skoordynowanych i metodycznych działań.
Zjawisko dezinformacji jest jednym z najpoważniejszych problemów współczesnych społeczeństw. Fake newsy dotyczą różnych tematów, rozprzestrzeniają się błyskawicznie i czynią ogromne szkody. Dlatego projekt ten ma niezmiernie istotne znaczenie społeczne. Dla mnie najważniejszym jego aspektem jest współpraca badaczy z praktykami. Dzięki temu nasze badania i analizy będą miały realny wpływ na świat i przyczynią się do ograniczenia społecznego wpływu dezinformacji – przewiduje prof. Karina Stasiuk-Krajewska, kierownik Katedry Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu SWPS, koordynująca działania po stronie polskiej.
Międzynarodowa współpraca
Środkowoeuropejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych (Central European Digital Media Observatory, CEDMO) jest projektem podrzędnym wobec działającego od 2020 roku Europejskiego Obserwatorium Mediów Cyfrowych (European Digital Media Observatory, EDMO), które nakreśla ramy walki z manipulacjami i fake newsami na poziomie Unii Europejskiej (a docelowo Europejskiego Obszaru Gospodarczego). Międzynarodowe konsorcjum z udziałem fact-checkerów, badaczy sztucznej inteligencji, socjologów oraz medioznawców zobowiązało się do wspierania edukacji w obszarze mediów cyfrowych i tradycyjnych oraz umożliwienia władzom krajowym, organom regulacyjnym, a także całemu społeczeństwu dostępu do sprawdzonych informacji najwyższej jakości.
Liderem przedsięwzięcia jest Uniwersytet Karola w Pradze. Oprócz Uniwersytetu SWPS uczestniczą w nim także: Francuska Agencja Prasowa, Czeski Uniwersytet Techniczny oraz dwie instytucje ze Słowacji: instytut badawczy KINIT i Uniwersytet Świętych Cyryla i Metodego. Poszczególni partnerzy odpowiadają za natychmiastowe reakcje na dezinformacje i codzienne sprawdzanie faktów, opracowanie metod i narzędzi cyfrowych usprawniających i przyspieszających walkę z fake newsami, badania nad wpływem dezinformacji na społeczeństwo. Za rozwój infrastruktury technicznej odpowiada Athens Technology Center (ATC).
CEDMO obejmuje swoim zasięgiem Polskę, Czechy i Słowację. Możemy liczyć na wsparcie merytoryczne europejskiej instytucji. Nasze Centrum zostanie zintegrowane z jej infrastrukturą, aby zapewnić organizacjom i mieszkańcom regionu Europy Środkowej dostęp do nowoczesnych narzędzi badawczych. Docelowo CEDMO będzie służyć mediom, instytucjom rządowym, przemysłowi oraz organizacjom pożytku publicznego. Uczestnicy projektu do weryfikacji wiadomości wykorzystają możliwości sztucznej inteligencji – zapowiada prof. Karina Stasiuk-Krajewska.
Szansa dla SWPS
Projekt pozwoli ekspertom na poznanie zjawiska fake newsów – a co za tym idzie, na zapobieganie ich rozpowszechnianiu w regionie. Naukowcy będą badać strukturę tekstów dezinformacyjnych, ścieżki ich udostępniania w internecie oraz reguły, jakimi rządzi się odbiór fałszywych wiadomości w różnych grupach społecznych. Dodatkowo zbadana zostanie skuteczność istniejących już metod weryfikacji fałszywych informacji oraz stosunek do fake newsów w różnych grupach zawodowych, w tym kluczowej: dziennikarzy i PR-owców. Na podstawie zebranych informacji naukowcy opracują wiele działań edukacyjnych: artykuły, konferencje, warsztaty dla nauczycieli, uczniów i specjalistów, podcasty, filmy i wywiady. Kampanie dotyczące umiejętności korzystania z mediów będą opierać się nie tylko na tradycyjnych technikach, takich jak warsztaty, sympozja czy webinaria, ale postawią też na elementy grywalizacji, by bardziej zaangażować współczesnego odbiorcę treści. Badacze planują także współpracę z influencerami.
Uniwersytet SWPS zobowiązał się do przygotowania większości raportów badawczych. Polski zespół będzie także angażować się w działania edukacyjne, wykorzystując szerokie kontakty w środowisku medialnym. Zdaniem badaczki, projekt CEDMO to szansa dla Uniwersytetu SWPS, aby stał się liderem w skali Polski, jak również ważnym podmiotem współpracy europejskiej nie tylko w zakresie badania fake newsów, lecz także ich zwalczania.
Po raz pierwszy w Polsce (i w całym regionie) zrealizujemy tak pogłębione i całościowe badania dotyczące dezinformacji. Ich wyników nie schowamy do szuflady. Wykorzystamy je w zakrojonych na szeroką skalę działaniach edukacyjnych, które są szczególnie istotne w naszym kraju, gdzie świadomość dezinformacji medialnej oraz kompetencje odbiorców w zakresie korzystania z mediów są wciąż bardzo niskie – podkreśla prof. Karina Stasiuk-Krajewska.
Od 10 lutego działa już strona internetowa CEDMO, na której znaleźć można artykuły i opracowania rewidujące ostatnie doniesienia medialne na temat pandemii koronawirusa, ekonomii czy polityki krajów Europy Środkowej. Przydatne mogą się też okazać zamieszczone w serwisie prezentacje i filmy instruktażowe na temat świadomego wyszukiwania i sprawdzania wiarygodności materiałów znalezionych w sieci.
źródło: SWPS