Pokazanie historii kobiet, które pracowały lub wciąż pracują w regionach polarnych w ramach polskich wypraw badawczych – to cel projektu „Polarniczki”, realizowanego przez Dagmarę Bożek z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN.
„Historia polskiego polarnictwa to historia mężczyzn. Pierwsze kobiece nazwiska w składach grup zimujących pojawiają się w latach 80. i 90., kilkadziesiąt lat po tym, kiedy pod koniec XIX wieku pierwsi polscy badacze, Henryk Arctowski i Antoni Bolesław Dobrowolski, pojawili się w Antarktyce na statku Belgica. Dopiero początek XXI wieku usankcjonował obecność kobiet na zimowaniach w polskich stacjach polarnych” – można przeczytać na stronie internetowej projektu.
Jego inicjatorka zaznacza, że nie zamierza pisać historii polskiego polarnictwa na nowo. Planuje za to dotrzeć do kobiet, które pracowały bądź nadal pracują w regionach polarnych i wnoszą tym samym swój wkład w rozwój polskiej nauki. Jak do tej pory wśród uczestników wypraw do placówek badawczych w Arktyce i Antarktyce doliczyła się blisko stu Polek. Pierwszą była Alina Centkiewiczowa, żona Czesława, która dotarła na Antarktydę w 1959 roku. Razem z mężem byli członkami polskiej wyprawy, która przejmowała Stację Oazis w Oazie Bungera na Antarktydzie Wschodniej od Rosjan i nadała jej imię polskiego polarnika Antoniego Bolesława Dobrowolskiego. Prawie w tym samym czasie na Spitsbergen dotarły Zofia Michalska (1958) i Anna Siedlecka (1960), które brały udział w budowie polskiej bazy naukowej nad fiordem Hornsund (obecnie Polska Stacja Polarna Hornsund im. Stanisława Siedleckiego). W 39. Wyprawie do tej stacji (2016–2017) uczestniczyła m.in. Aneta Kuchta, która na łamach FA przybliżała niedawno wyniki swoich badań na temat tego, jak renifer svalbardzki pomaga poznać ekosystem arktyczny.
Dane zbierane przez Dagmarę Bożek dotyczą wszystkich polskich stacji w regionach podbiegunowych, a więc: Stacji Polarnej im. Stanisława Baranowskiego Uniwersytetu Wrocławskiego, Stacji Polarnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Kaffioyra, Stacji Polarnej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Calypsobyen, Stacji Polarnej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Petuniabukta, baz terenowych zwyczajowo wykorzystywanych przez polskie grupy badawcze: na przylądku Palffyodden oraz w zatoce Hyttevika na Południowym Spitsbergenie, a także Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego i bazy terenowej Lions Rump w Zatoce Króla Jerzego. Wszystkie zebrane przez nią opowieści stworzą reportaż – książkę „Polarniczki”. Projekt jest realizowany dzięki stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Młoda Polska na rok 2020.
Dagmara Bożek pracuje na co dzień w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN jako specjalistka ds. logistyki Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego. Uczestniczyła w 35. Wyprawie Polarnej Instytutu Geofizyki PAN do Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie (2012–2013) i 40. Wyprawie Antarktycznej do Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego (2015–2016), w których pełniła funkcję administratorki stacji i asystentki terenowej. W prowadzonych przez Instytut Geofizyki PAN projektach: ogólnopolskim Eduscience i międzynarodowym EDU-ARCTIC, promowała badania w obszarach polarnych. Jest autorką książek „Dom pod biegunem. Gorączka (ant)arktyczna”, „Ryszard Czajkowski. Podróżnik od zawsze”.
MK, źródło: PAN, www.polarniczki.pl