Politechnika Białostocka stała się właścicielem fungarium liczącego ponad 11 tys. okazów grzybów pozyskanych zarówno w Polsce, jak i w innych rejonach świata. To druga, po Instytucie Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie, tego typu zarejestrowana kolekcja grzybów w Polsce.
Fungarium to kolekcja okazów grzybów makroskopowych (Macromycetes) i mikroskopowych (Micromycetes) ułożonych i sklasyfikowanych według kryteriów taksonomicznych. Odpowiednio przygotowane i zabezpieczone okazy umieszczone są wraz z etykietami zawierającymi najważniejsze dane: nazwę gatunkową, miejsce zbioru, siedlisko, datę zbioru oraz nazwisko badacza, który zebrał okaz oraz dokonał jego identyfikacji. Fungarium zawiera także dokumentację fotograficzną obejmującą: fotografie grzybów w naturze oraz zdjęcia świeżych owocników wykonane w laboratorium przy pomocy kamer zintegrowanych ze specjalistycznymi mikroskopami wraz ze szczegółowym opisem ich cech mikroskopowych.
Utworzenie Fungarium zostało zainicjowane w 1989 roku przez Marka Wołkowyckiego, pracownika naukowo-technicznego Katedry Hodowli i Użytkowania Lasu Instytutu Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej, członka Polskiego Towarzystwa Leśnego i Polskiego Towarzystwa Mykologicznego. Swoją kolekcję przekazał właśnie Politechnice Białostockiej. Jego Fungarium zawiera zbiory z Europy, obu Ameryk i Azji, w tym m.in. z Argentyny, Brazylii, Gwatemali, Belize, Panamy, Ekwadoru czy Indii. Zgromadzone zasoby z terenu Polski pochodzą głównie z północno-wschodnich regionów, w tym przede wszystkim z Puszczy Białowieskiej – europejskiego hot-spotu bioróżnorodności grzybów.
Kolekcja zawiera już ponad pięć tysięcy grzybów mikroskopowych, których nie widać gołym okiem, oraz już prawie siedem tysięcy makroskopowych. Na początku funkcjonowała na zasadzie zbiorów z Puszczy Białowieskiej, miała dokumentować jej bioróżnorodność. Później poszerzyłem kolekcję o teren całej Polski, a teraz w kolekcji znajdują się zbiory z różnych części świata. Najczęściej z tych miejsc, w które podróżujemy z zespołem badaczy – dr Ewą Zaporą i dr. inż. Yauhenim Yurchanką. Aktualnie najwięcej okazów jest z Ameryki Południowej i Środkowej – wylicza Wołkowycki.
Fungarium to jedna z dwóch zarejestrowanych kolekcji grzybów w kraju. Druga znajduje się w Instytucie Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie.
Fungarium ma kolosalne znaczenie w badaniach prowadzonych przez pracowników Instytutu Nauk Leśnych. Kolekcja zielnikowa jest jednocześnie podstawą badań aplikacyjnych, których celem jest wdrożenie, patentowanie i tworzenie nauki na potrzeby społeczeństwa, ale także bazą do badań podstawowych. Ma też ogromne znaczenie w naszej współpracy międzynarodowej. Przyjeżdżają do nas doktoranci, studenci, naukowcy z całego świata, by uczyć się, jak badać grzyby – przekonuje dr Ewa Zapora z Katedry Hodowli i Użytkowania Lasu Politechniki Białostockiej.
Cała kolekcja zielnikowa Politechniki Białostockiej została wpisana do Index Herbariorum – międzynarodowego rejestru kolekcji zielnikowych spełniających kryteria naukowe, prowadzonego przez New York Botanical Garden.
Znaczenie Fungarium
Współczesne herbaria i fungaria naukowe podniesione zostały w prawie międzynarodowym do rangi dobra i dziedzictwa narodowego, podlegając tym samym międzynarodowej ochronie, podobnie jak zbiory biblioteczne i dzieła sztuki. Do nazw kolekcji w wielu krajach dodaje się nawet przymiotnik „narodowy”, a zakładanie, utrzymywanie i digitalizowanie tych zbiorów jest obecnie trendem projektów digitalizacyjnych i upowszechniających naukę.
Fungarium stanowi zaplecze dokumentacyjne Fungi Extract Bank – kolekcji ekstraktów z kilkuset gatunków grzybów wielkoowocnikowych – innowacyjnego, interdyscyplinarnego i aplikacyjnego przedsięwzięcia naukowego Instytutu Nauk Leśnych, którego celem jest prowadzenie szeroko zakrojonych badań skriningowych i identyfikacja nowych, nieznanych do tej pory aktywności biologicznych związków pozyskanych z grzybów. Zbiory Fungarium umożliwiają także prowadzenie wszechstronnych, międzynarodowych badań podstawowych nad grzybami, obejmujących m.in. rozmieszczenie gatunków na świecie, różnorodność biologiczną grzybów oraz przede wszystkim badania taksonomiczne i genetyczne.
Wybrana część białostockiego Fungarium dostępna jest online na platformie OPEN FOREST DATA.
Jerzy Doroszkiewicz, źródło: PB