Każdego roku w Polsce diagnozuje się blisko 3 tys. przypadków guza mózgu. Nad immunoterapiami przeciwnowotworowymi, dotyczącymi m.in. glejaka wielopostaciowego, pracuje dr inż. Natalia Ochocka-Lewicka. W środę, 8 czerwca, obchodzimy Światowy Dzień Guza Mózgu.
Glejak to rodzaj nowotworu, który powstaje w wyniku niekontrolowanego podziału komórek glejowych, stanowiących jeden z podstawowych składników tkanki nerwowej. Pomimo że nie należy do często występujących, to stanowi aż około 70% wszystkich nowotworów wewnątrzczaszkowych.
Do najczęściej występującego rodzaju glejaków należy glejak wielopostaciowy, który stanowi ponad połowę przypadków. Glejak wielopostaciowy jest diagnozowany częściej u mężczyzn niż kobiet. Charakteryzuje się szybkim rozrostem – atakuje w szybkim tempie kolejne fragmenty mózgu oraz dużą śmiertelnością – zaledwie co czwarty pacjent z glejakiem wielopostaciowym przeżywa 2 lata od momentu diagnozy.
Ten rodzaj glejaka należy do tzw. zimnych guzów, w których odpowiedź układu immunologicznego jest stłumiona. Komórki odpornościowe intensywnie napływają do guza, a ich liczba wzrasta wraz ze stopniem złośliwości. Mimo to, w guzie odpowiedź zapalna jest zahamowana, a komórki odpornościowe wspierają rozwój guza zamiast mu przeciwdziałać.
Zreaktywować komórki
Do zastosowania skutecznej immunoterapii konieczna jest reaktywacja odpowiedzi immunologicznej w tych guzach. Niemniej jednak, wśród komórek odpornościowych możemy wyróżnić wiele rodzajów komórek o specjalistycznych funkcjach, a to oznacza, że każdy rodzaj może grać odmienną rolę w procesie nowotworzenia. W Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie prowadzone są prace mające na celu poznanie tej różnorodności i wskazanie kluczowych graczy wśród komórek odpornościowych gromadzących się guzie, tj. tych odpowiadających za stłumienie odpowiedzi przeciwnowotworowej. Rozszyfrowanie takiej różnorodności nie jest możliwe przy użyciu takich metod jak klasyczne sekwencjonowanie RNA, które wymaga połączenia materiału z tysięcy komórek, a tym samym powoduje utracenie informacji o specjalistycznych właściwościach poszczególnych populacji.
Sekwencjonowanie RNA pojedynczej komórki w porównaniu z klasycznymi metodami jest jak kosz z owocami i koktajl owocowy – skład ten sam, jednak tylko w pierwszym wypadku jesteśmy w stanie rozróżnić wszystkie owoce. Nasze badania wykazały, że komórki odpornościowe napływające do mózgu z obwodu, czyli makrofagi, wykazują największe właściwości immunosupresyjne. Makrofagi z obwodu nie występują normalnie w mózgu, ponieważ mózg posiada dedykowane komórki odpornościowe – mikroglej. Kolejnym wynikiem naszych badań, było wskazanie że mikroglej bierze udział w „rekrutacji” makrofagów z obwodu, a te z kolei ulegają „przeprogramowaniu” wewnątrz guza i zaczynają wspierać jego rozwój. Takie odkrycia mają kluczowe znaczenie dla przyszłych terapii przeciwnowotworowych, ponieważ wskazują czułe punkty, które mogą stać się celem nowych metod leczenia – tłumaczy dr inż. Natalia Ochocka-Lewicka, stypendystka programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki.
W ub.r. została także stypendystką programu START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Kilka miesięcy temu dołączyła do zespołu Ardigen SA – firmy wykorzystującej sztuczną inteligencję do rozwoju medycyny personalnej, gdzie zaangażowała się w prace nad immunoterapiami przeciwnowotworowymi. W swoich badaniach wykorzystuje nowoczesne metody sekwencjonowania pojedynczej komórki, które pozwalają określić profil ekspresji genów, a tym samym typ i rodzaj aktywacji, każdej pojedynczej komórki w mieszaninie tysięcy różnych komórek.
Światowy Dzień Guza Mózgu
W środę, 8 czerwca, przypada Światowy Dzień Guza Mózgu. Ma na celu budowanie świadomości na temat sytuacji chorych oraz sposobów pomocy w trakcie leczenia. Do najczęstszych odmian nowotworów wśród dorosłych zalicza się oponiaki, gruczolaki przysadki, glejaki wielopostaciowe, obwodowe nerwiaki osłonkowe oraz glejaki o niskim stopniu złośliwości, natomiast wśród dzieci glejaki o niskim stopniu złośliwości, rdzeniaki, glejaki złośliwe i wyściółczaki. Pomimo że objawy nowotworów mózgu są zależne od miejsca ich wystąpienia, charakteryzują się również ogólnymi objawami, jak bóle głowy, nudności, zaburzenia pamięci czy wymioty.
Leczenie nowotworów mózgu uzależnione jest od stopnia ich złośliwości. W przypadku łagodnych odmian w leczeniu wykorzystuje się metody chirurgiczne oraz radioterapię. Przy złośliwym nowotworze następuje łączenie metod zachowawczych z zabiegowymi.
MK
Aby rozwiązać problem glajaka należy ustalić przyczyne jego pojawienia się. To co dzieje sie później jest już tylko cerowaniem skarpety.