Zespół polskich naukowców jako pierwszy na świecie wyjaśnił, dlaczego powstają radioaktywne skamieniałości i jakie procesy fosylizacyjne do tego prowadzą. Publikacja dotycząca tych unikatowych badań ukazała się w właśnie czasopiśmie „Chemosphere”.
To pierwsze konkretne analizy promieniotwórczych skamieniałości. Najnowsze badania skoncentrowały się na wykonaniu pomiarów naturalnej promieniotwórczości gamma metodami spektroskopowymi. Objęto nimi kilkadziesiąt skamieniałości bezkręgowców i kręgowców (amonity, małże, mamuty, nosorożce włochate, niedźwiedzie jaskiniowe, ichtiozaury, mozazaury) pochodzących z różnych okresów geologicznych i z różnych miejsc (Polska, Francja, Maroko). Stwierdzono jednoznacznie, że do powstawania radioaktywnych skamieniałości dochodzi w dwóch przypadkach: gdy okaz jest zbudowany z fosforanów (kości, zęby kręgowców) lub gdy środowisko pogrzebania szczątków było wzbogacone w fosforany, czyli gdy skamieniałości pierwotnie nie fosforanowe ulegały fosfatyzacji.
Zjawisko fosfatyzacji
Obecność fosforanów jest kluczowa dla koncentracji pierwiastków radioaktywnych takich jak uran i produktów jego rozpadu. Co ciekawe, zjawisko fosfatyzacji jest podstawowym procesem tafonomicznym, który prowadzi do zachowywania się tkanek miękkich, czyli unikatowo zachowanych skamieniałości. Takie sfosfatyzowane miękkie tkanki zostały zbadane u jurajskich mięczaków (małżów i głowonogów) z Francji, które okazały się bardzo radioaktywne. Poziom ich radioaktywności był niewiele niższy od kości megafauny plejstoceńskiej, które same z siebie są fosforanowe i chłoną dobrze radioizotopy. Obecność podwyższonej radioaktywności współwystępuje z zachowaniem miękkich części ciała w unikatowych stanowiskach paleontologicznych. „Bardzo radioaktywne” skamieniałości nie są niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka.
Zespół badawczy
Do przeprowadzenia badań konieczne było stworzenie interdyscyplinarnego zespołu badawczego, w skład którego weszli: paleobiolog dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk (na fot.), chemik radiacyjny prof. Magdalena Długosz-Lisiecka z Międzyresortowego Instytutu Badań Radiacyjnych Politechniki Łódzkiej oraz geolog dr Marcin Krystek z Muzeum Geologicznego w Łodzi. Takie połączenie wiedzy z pogranicza nauk biologicznych, nauk o Ziemi i środowisku oraz nauk chemicznych jest unikatowym przedsięwzięciem. Połączenie sił tych dziedzin nauki pomoże w przyszłości rozwinąć metody geochemiczne badań skamieniałości i wprowadzić nowatorskie metody datowania oraz metody określania falsyfikatów.
Publikacja dotycząca wyników tych unikatowych badań ukazała się w czasopiśmie „Chemosphere”.
źródło: PAN