Badania dotyczące przodków dzisiejszych koni udomowionych prowadzi międzynarodowy zespół z udziałem czterech badaczy z Polski. Najnowsze wyniki ich prac, poświęcone tzw. drugiej domestykacji, opublikowało czasopismo „Nature”.
Druga domestykacja spowodowała rozprzestrzenienie się koni ze stepów zachodniej Eurazji, w końcu III tys. przed Chr. (po 2200 przed Chr.). Międzynarodowy zespół badawczy odkrył, że rozprzestrzenianie się koni domowych rozpoczęło się około 4200 lat temu ze stepów uralskich (szerzej wołżańsko-dońskich), w efekcie czego stopniowo zastąpione zostały wszystkie dotychczasowe linie rozwojowe, również ta, która związana była z najbardziej prawdopodobnym centrum pierwotnego udomowienia koni na stepach północnego Kazachstanu (kultura Botai lub Botai-Tersek, 3700-3500 przed Chr.).
W najnowszym artykule zaprezentowano szereg dowodów na progresywne zmiany w technikach hodowlanych w końcu III i na początku II tys. przed Chr. (m.in. wydłużenie życia koni reprodukcyjnych, w efekcie niemal dwukrotne skrócenie odstępu między pokoleniami).
Początki tego procesu można wiązać ze społecznościami kultury Sintashta ze stepów uralskich, znanymi jako „jeźdźcy rydwanowi” i budowniczowie osad fortyfikowanych – tłumaczy prof. Przemysław Makarowicz z Wydziału Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. – Można powiedzieć, że od tego okresu wzrosła mobilność koni i rozpoczęła się ich międzynarodowa, „globalna” kariera (transport, handel, wojna), którą stopniowo zakończył dopiero wynalazek silnika parowego – dodaje.
Obok niego w projekcie uczestniczyli dr Jan Romaniszyn (także UAM), prof. Daniel Makowiecki (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) i dr hab. Marcin Szeliga (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie). Polacy badają na Ukrainie kultury kurhanowe z III i II tys. przed Chr. W miejscowościach Husiatyn i Myluvannya odkryli pozostałości pochówków podkurhanowych dwóch par koni w charakterystycznym układzie zaprzęgowym. Konie z Husiatyna były wyjątkowe pod względem wielkości, a zachowane fragmenty ich uprzęży należą do najbardziej spektakularnych znalezisk z połowy II tys. przed Chr.
Autorzy międzynarodowych badań udowodnili również, że dobrze udokumentowanym (dowody genetyczne i archeologiczne) migracjom społeczności praindoeuropejskiej kultury grobów jamowych (Yamna) ze stepów pontyjsko-kaspijskich do Kotliny Karpackiej i Europy Środkowej (około 3100/3000 przed Chr.) nie towarzyszyły liczne stada koni.
W projekcie, koordynowanym przez prof. Ludovica Orlando, dyrektora Centrum Antropobiologii i Genomiki, CAGT, CNRS/Université Paul Sabatier w Nicei, uczestniczyło niemal 140 naukowców ze 113 instytucji z ponad 20 krajów. Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie Nature.
źródło: UAM