„Nauka w czasach przemian” – to tytuł publikacji, w której zaprezentowano ponad 30 wybitnych uczonych i ich badania finansowane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej ze środków Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój.
Najnowsza publikacja FNP zawiera pięć artykułów tematycznych, które odnoszą się do badań z różnych obszarów. Pokazują, w jaki sposób polska nauka – dzięki Funduszom Europejskim – odpowiada na globalne wyzwania i szanse, takie jak pandemia COVID-19, rozwój nowych materiałów, diagnostyki medycznej i innowacji medycznych, energetyki i ekologii oraz technologii kwantowych.
Pandemia to tylko początek
Powstające w polskich laboratoriach rozwiązania mogą dać nam narzędzia do poradzenia sobie nie tylko z pandemią COVID-19, lecz także z wieloma innymi chorobami. W publikacji FNP znaleźć można informację o wkładzie naszych naukowców w rozwój technologii mRNA, która może wspomagać leczenie m.in. nowotworów. Opisano nowe urządzenie diagnostyczne pozwalające na sprawną i wiarygodną identyfikację SARS-CoV-2 oraz nowe rozwiązania umożliwiające szybsze i skuteczniejsze testowanie m.in. nowych leków przeciwwirusowych. Kolejnym interesującym wątkiem jest tzw. COVID-stigma, czyli wpływ pandemii na stygmatyzowanie imigrantów i mniejszości etnicznych.
Materiały przyszłości
Opracowywane w polskich laboratoriach materiały mogą otworzyć przed inżynierami i naukowcami zupełnie nowe, niedostępne dotąd możliwości. Potencjalnie nowatorskie tworzywa mogą być zastosowane w różnych dziedzinach, np. w medycynie lub energetyce jądrowej. Badacze wykorzystują właściwości materii w nanoskali, podpatrują naturę i usprawniają wykorzystywane od tysiącleci materiały, by otworzyć przed ludzkością nowe możliwości do rozwoju. W publikacji opisano również materiały, które mogą zmienić sposób, w jaki przechowujemy dane. Poruszono także temat tworzyw, które mogą przyczynić się do „zielonej transformacji” energetycznej, m.in. takich, które bardziej efektywnie od istniejących dziś przetwarzają promieniowanie słoneczne. Nie zabrakło także informacji o pracach nad materiałami mogącymi znaleźć zastosowanie w systemach bezpieczeństwa, telekomunikacji, systemach konwersji energii słonecznej, otrzymywaniu wodoru czy medycynie.
Zrozumieć, zdiagnozować, wyleczyć
Od supernowoczesnych terapii wzroku, przez rozpracowywanie procesów stojących za rozwojem zarówno najpowszechniejszych, jak i najrzadszych schorzeń, aż po nowatorskie techniki, które umożliwiają walkę z chorobami przy pomocy rozwiązań wypracowanych przez samą naturę. To tylko część rezultatów badań z zakresu nauk medycznych zaprezentowanych w publikacji. Przedstawiono badania, jakie obecnie prowadzą naukowcy z Polski w obszarze chorób mózgu. Opisano także nowe techniki obrazowania, pozwalające na precyzyjne wyszukiwanie w strukturze oka niepokojących sygnałów o stanie zdrowia. Znaleźć można także m.in. informacje na temat najnowszych metod na ograniczenie nadmiernej aktywności układu odpornościowego, opartych na badaniach nad pasożytami.
Energia na przyszłość
Opanowanie kryzysu klimatycznego wymaga głębokiego przemyślenia, w jaki sposób wytwarzamy, przechowujemy i wykorzystujemy energię. Badania naukowców otwierają drogę do efektywnej, czystej i przyjaznej środowisku przyszłości. Opowiedzieli m.in. o technologiach, jakie pojawiają się w kontekście dążenia do efektywnego zarządzania wytwarzaniem energii z odnawialnych źródeł. Jednym poruszonych wątków były nowoczesne banki energii. Artykuł opowiada także o nowych możliwościach wykorzystania surowców powstających w wyniku energetycznego spalania węgla.
Przełamać kwantowe bariery
Obliczenia, pomiary, łączność – w polskich ośrodkach rozwijane są technologie kwantowe, które mogą zmienić wiele kluczowych dla naszej cywilizacji dziedzin życia i dać nam możliwości, o jakich dotąd trudno było choćby marzyć. W ostatniej części publikacji przedstawiono prace nad technologiami, które mogą posłużyć do budowy prawdziwych komputerów kwantowych. Badacze tłumaczą także, dlaczego technologie kwantowe mogą zapewnić całkowitą poufność danych przesyłanych przez komputerowe sieci. Nie zabrakło miejsca na precyzyjne czujniki służące do badań biomedycznych czy szybkiej łączności bezprzewodowej.
Zaprezentowani naukowcy to laureaci lub członkowie zespołów badawczych realizujący badania w programach koordynowanych przez Fundację, tj.: Międzynarodowe Agendy Badawcze, FIRST TEAM, HOMING, POWROTY, TEAM, TEAM-NET, TEAM-TECH (wraz z Core Facility). Wśród nich są m.in. prof. Marcin Drąg, prof. Jacek Jemielity, prof. Marcin Nowotny, prof. Justyna Olko, prof. Tomasz Dietl, prof. Maciej Wojtkowski, prof. Bożena Kamińska-Kaczmarek, prof. Wojciech Franus, prof. Konrad Banaszek czy prof. Magdalena Stobińska. Fundusze na realizację programów pochodzą z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój.
MK, źródło: FNP