Cztery czołowe uczelnie techniczne w kraju: Politechnika Krakowska, Politechnika Poznańska, Politechnika Warszawska i Politechnika Świętokrzyska stworzą Narodową Sieć Metrologii Współrzędnościowej – naukową sieć i centrum badawcze światowej klasy.
Głównym celem projektu NSMET jest zbudowanie w Polsce wyspecjalizowanej infrastruktury badawczej dla rozwoju metrologii współrzędnościowej. To obszar nauki zajmujący się pomiarem i obrazowaniem 3D wszelkich obiektów geometrycznych. Narodowa Sieć Metrologii Współrzędnościowej pozwoli na wykonywanie w Polsce pomiarów geometrii struktur wewnętrznych oraz zewnętrznych obiektów mierzonych w skalach od nano do wielkogabarytowych z najwyższą możliwą technicznie dokładnością. Służyć będą wszystkim dziedzinom nauki i przemysłu: od zaawansowanej optyki, przez medycynę, mechanikę, mechatronikę, aż po energetykę.
Takie pomiary wykonuje się w zaledwie kilku ośrodkach na świecie, przy czym możliwości aparaturowe polskiej sieci uczynią ją najnowocześniejszym ośrodkiem, o najszerszym zakresie badawczym – zapowiada prof. Jerzy A. Sładek, dziekan Wydziału Mechanicznego Politechniki Krakowskiej, pomysłodawca Narodowej Sieci Metrologii Współrzędnościowej.
W ramach NSMET zespoły badawcze będą realizować takie zadania, jak np. opracowywanie koncepcji pomiarów i zapewnienie dla nich odpowiedniej aparatury, opracowywanie nowych metod korekcji błędów pomiarowych, ocena niepewności pomiarów, sprawdzanie systemów pomiarowych i wzorców. NSMET zajmie się też wzorcowaniem systemów współrzędnościowych stosowanych w przemyśle i instytutach badawczych. Na razie akredytację laboratorium wzorcującego ma (od 10 lat) Laboratorium Metrologii Współrzędnościowej PK. Dzięki sieci uzyskają ją w najbliższym czasie także laboratoria pozostałych uczelni.
Precyzyjny pomiar i obrazowanie obiektów przestrzennych, w tym ich wielkości geometrycznych, np. odległości, wymiarów, kształtów, relacji geometrycznych takich, jak prostopadłość, równoległość, kąty, ma kluczowe znaczenie w wielu dziedzinach nauki i gałęziach przemysłu – wyjaśnia dr hab. inż. Adam Gąska, prof. PK, kierownik projektu NSMET i dodaje, że dokładne pomiary dają m.in. odpowiedź na pytanie czy części składowe skomplikowanych mechanizmów, wykorzystywanych w przemyśle, zostały wytworzone i zmontowane w taki sposób, jak to założono na etapie projektowania.
Wart ponad 46,5 mln zł projekt NSMET jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Potrwa do końca 2022 r. Cztery uczelnie otrzymają na jego realizację dofinansowanie w wysokości ponad 33,2 mln zł, z czego najwięcej trafi do lidera konsorcjum – Politechniki Krakowskiej (blisko 17 mln zł). Dzięki tym środkom w Krakowie powstanie m.in. unikatowe w skali globalnej Laboratorium Ultraprecyzyjnych Pomiarów Współrzędnościowych. Specjalny obiekt o powierzchni użytkowej ok. 600 metrów kwadratowych będzie zlokalizowany na terenie kampusu PK w krakowskich Czyżynach. Stojącym w nim maszynom pomiarowym zostanie zapewniona odpowiednia stabilność termiczną oraz izolacja drgań i ruchów ziemi. To wymagać będzie m.in. zaprojektowania specjalistycznych systemów klimatyzacji oraz fundamentowania.
W krakowskich laboratoriach wykonywane będą pomiary tomograficzne w skali nano oraz mikro obiektów technicznych, a także topografii ich powierzchni. Będą też realizowane pomiary multisensoryczne części maszyn oraz pomiary wielkogabarytowe z wykorzystaniem systemów laser tracer i laser tracker.
Na Politechnice Krakowskiej będzie można prowadzić nowatorskie badania systemów i technologii pomiarów przestrzennych m.in. dla potrzeb Przemysłu 4.0, mechatroniki, tribologii, zaawansowanych technik wytwarzania, fotoniki, optoelektroniki, energetyki odnawialnej, medycyny czy bioinżynierii – wymienia prof. Jerzy A. Sładek.
Dodaje, że w nowym obiekcie będzie można także mierzyć części maszyn i układów dla przemysłu, m.in. samochodowego, lotniczego, energetycznego, maszynowego, AGD oraz medycyny, fotowoltaiki, technologii światłowodowych, bioinżynierii, produkcji materiałów kompozytowych i nanomateriałów. Takie badania mogą mieć bezpośredni wpływ na jakość życia ludzkiego.
Rozwój nowoczesnych środków transportu, konstrukcji, metod wytwarzania czy zwiększenie dokładności metod diagnostycznych stosowanych w medycynie, lepsze poznanie materiałów stosowanych w inżynierii biomedycznej, poprawa sprawności urządzeń generujących „zieloną” energię, zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy z silnikami spalinowymi – to wszystko palące problemy współczesności, w których rozwiązywaniu specjalizuje się Wydział Mechaniczny, a laboratoria sieci NSMET zasadniczo rozszerzą nasz potencjał badawczy. Pozwolą też na świadczenie usług pomiarowych dla przemysłu w skali Unii Europejskiej – podkreśla prof. Sładek.
Laboratoria Ultraprecyzyjnych Pomiarów Współrzędnościowych oraz Metrologii Współrzędnościowej PK wyposażone zostaną w unikatową aparaturę, umożliwiającą wykonywanie najdokładniejszych pomiarów w różnych skalach. W Krakowie działać będą m.in. jedyna na świecie maszyna współrzędnościowa do pomiarów elementów wielkogabarytowych czy maszyna multisensoryczna o referencyjnej dokładności – najdokładniejsza maszyna współrzędnościowa na świecie.
W ramach Narodowej Sieci Metrologii Współrzędnościowej powstanie także Multiskalowe Laboratorium Współrzędnościowej Techniki Pomiarowej, którego bazą będą zmodernizowane pomieszczenia Centrum Mechatroniki, Biomechaniki i Nanoinżynierii Politechniki Poznańskiej. Z kolei naukowcy z Politechniki Warszawskiej i Politechniki Świętokrzyskiej uczestniczyć będą w realizacji badań z zaplanowanej agendy, korzystając ze wspólnej infrastruktury NSMET.
Uczestnicy projektu planują zbudowanie krajowej bazy badawczej dla rozwoju metrologii współrzędnościowej poprzez stworzenie warunków do prowadzenia badań przez doktorantów i młodych naukowców. Nowe laboratoria i aparatura pomiarowa pozwolą także studentom czterech politechnik zdobywać najbardziej aktualną wiedzę z zakresu metrologii współrzędnościowej. Wszystkie jednostki NSMET będą ściśle współpracować z Głównym Urzędem Miar.
źródło: PK