Interdyscyplinarny zespół naukowców pod kierunkiem prof. Pawła Graty z Uniwersytetu Rzeszowskiego zakończył kilkuletnie prace nad „Słownikiem historycznym polskiej modernizacji”. To kompendium wiedzy na temat procesów modernizacyjnych, które miały miejsce w Polsce od XIX wieku do czasów współczesnych. Publikacja zawierająca 1800 haseł znajduje się w otwartym dostępie.
Słownik jest jednym z efektów projektu „W drodze ku modernizacji. Niepodległa Polska i Wolni Polacy w XIX–XXI wieku”. Nad jego powstaniem brał udział interdyscyplinarny zespół kierowany przez prof. Pawła Gratę z Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz zaproszeni eksperci z Polskiego Towarzystwa Historii Gospodarczej oraz Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej.
Modernizacja jest tu rozumiana jako proces wieloaspektowy, obejmujący przemiany gospodarcze, społeczne, polityczne i kulturowe. Do słownika trafiły te wydarzenia, procesy historyczne, postacie oraz podmioty, które zdaniem autorów odegrały istotną rolę w będących przedmiotem badań procesach modernizacji gospodarczej i społecznej ziem polskich, państwa polskiego czy też inicjowanych i realizowanych przez Polaków w Europie i na świecie.
Zakres chronologiczny słownika obejmuje okres od II połowy XIX stulecia, gdy procesy modernizacyjne stawały się na ziemiach polskich coraz bardziej widoczne i zaczęły w szerokim stopniu wpływać na życie społeczne i gospodarcze, po czasy współczesne, gdy modernizacja weszła na zupełnie nowy poziom, zarówno w wymiarze społecznym, jak też gospodarczym. Z jednej strony potencjał innowacyjności w zglobalizowanym świecie stał się niemal nieograniczony, z drugiej zaś – możliwości te często są limitowane dostępem do technologii, kapitału czy zewnętrzną konkurencją. Tak zakreślone ramy czasowe słownika oznaczają, że jego przedmiotem stały się polskie osiągnięcia modernizacyjne ostatnich kilkudziesięciu lat niewoli narodowej, Drugiej Rzeczypospolitej, okresu II wojny światowej, Polski Ludowej i wreszcie ponad trzydziestu lat kolejnej niepodległości, które minęły od przełomu politycznego roku 1989.
Zgodnie z założeniami słownik od początku powstawał w dwóch różnych, uzupełniających się wersjach – drukowanej oraz elektronicznej. Pierwszą z nich jest zaprezentowany właśnie tom X serii wydawniczej „Biblioteka Polskiej Modernizacji”, druga – sukcesywnie znajduje swoje miejsce na portalu internetowym stanowiącym integralną część projektu. Ze względu na ograniczenia związane z objętością wydawnictwa teksty haseł są stosunkowo krótkie, a wiedza w nich prezentowana ma charakter skondensowany. Ważnym elementem realizacji koncepcji drukowanej wersji słownika było konsekwentne dążenie do utrzymania proporcji w rozmiarach haseł, co oznacza, że niezależnie od znaczenia dla polskiej modernizacji danego problemu, postaci bądź zjawiska, objętość każdego hasła mieści się we wstępnie założonej wielkości.
W wersji drukowanej nie umieszczono notek bibliograficznych do poszczególnych haseł, co wynika ze wspomnianej wyżej integralności obu form słownika oraz jego przynależności do serii wydawniczej „Biblioteka polskiej modernizacji”, w której ramach przygotowała została również Bibliografia polskiej modernizacji. Równocześnie warto dodać, że hasła zamieszczone w wersji internetowej są znacznie większe objętościowo i zawierają krótkie noty bibliograficzne.
Słownik historyczny polskiej modernizacji to nie tylko źródło wiedzy dla historyków, ekonomistów, politologów, socjologów i studentów, ale także dla każdego, kto interesuje się historią i rozwojem ziem polskich. Książka pomaga lepiej zrozumieć złożoność procesów modernizacyjnych oraz ich długotrwałe skutki dla kraju i jego mieszkańców.
Publikacja jest dostępna w formie elektronicznej na stronie www.wdrodzekumodernizacji.pl, zaś poszczególne hasła w wersji rozszerzonej na stronie www.slownikpolskiejmodernizacji.pl.
MK