Dwa nowe inhibitory hamujące proces ferroptozy, czyli kontrolowanej śmierci komórki, zidentyfikował międzynarodowy zespół naukowców z udziałem polskiej badaczki. Wyniki prac ukazały się w prestiżowym czasopiśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”.
Ferroptoza jest formą regulowanej śmierci komórki, która charakteryzuje się rosnącym poziomem nadtlenków lipidów. W procesie tym wolne rodniki „kradną” elektrony z lipidów, powodując uszkodzenia błon lipidowych, co w efekcie prowadzi do śmierci komórki. Mechanizm ten został zidentyfikowany jako prowadzący do śmierci komórek w chorobach Parkinsona i Huntingtona oraz sepsie. Odgrywa również istotną rolę w leczeniu nowotworów i może przyczyniać się do degradacji tkanki w urazie mózgu, chorobach nerek i astmie.
Mechanizmy zachodzące podczas śmierci komórki w wyniku ferroptozy wciąż nie są do końca znane, pozostają tajemnicą dla badaczy. Ich poznanie jest kluczowe do zidentyfikowania nowych rozwiązań, które w efekcie mogą doprowadzić do leczenia chorób nowotworowych bądź neurodegeneracyjnych – tłumaczy dr hab. Karolina Mikulska-Rumińska z Katedry Biofizyki Instytutu Fizyki na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Procesem ferroptozy zajmuje się od 2016 roku. Samo zjawisko zostało odkryte niewiele ponad dekadę temu. Pierwsze przełomowe wyniki toruńskiej badaczki opublikowano już w 2017 r. m.in. w prestiżowym czasopiśmie „Cell”. Następnie o odkryciach toruńskiej biofizyczki przeczytać można było też w „Nature Chemical Biology” oraz „Journal of Clinical Investigation”. Najnowsze wyniki jej badań zamieściło czasopismo „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America” (PNAS).
Badaczka weszła w skład interdyscyplinarnego zespołu, który zaprojektował, zsyntetyzował i przetestował grupę 26 związków chemicznych przy użyciu modeli biochemicznych, molekularnych i biologii komórkowej, a także badań lipidomicznych i modelowania komputerowego. Doprowadziło to do odkrycia dwóch związków: FerroLOXIN-1 i 2, które skutecznie potrafiły zahamować proces ferroptozy bez wpływu na biosyntezę pro-/przeciwzapalnych mediatorów lipidowych wykorzystywanych przez układ odpornościowy. Zaproponowana przez uczonych strategia może zostać dostosowana do projektowania dodatkowych bibliotek chemicznych w celu odkrycia nowych metod terapeutycznych ukierunkowanych na ferroptozę.
Dr hab. Karolina Mikulska-Rumińska ukończyła studia licencjackie i magisterskie na kierunku fizyka medyczna na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W czasie studiów doktorskich odbyła dwa staże naukowe: w firmie farmaceutycznej ADAMED oraz jako beneficjentka europejskiego stypendium Sciex-NMSch – w Laboratory of Physics of Living Matter na École Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) w Szwajcarii. W tym czasie uzyskała również grant PRELUDIUM finansowany przez Narodowe Centrum Nauki oraz została zatrudniona jako asystentka na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK.
W 2016 r. rozpoczęła 2,5-letni staż podoktorski w School of Medicine na Uniwersytecie w Pittsburghu (USA) pod opieką prof. Ivet Bahar, gdzie m.in. uczestniczyła w projektach National Institute of Health. Po powrocie do Polski awansowała na stanowisko adiunkta oraz uzyskała grant Narodowego Centrum Nauki SONATA.
Jest autorką 30 publikacji naukowych, w tym wielu w prestiżowych międzynarodowych czasopismach. W 2021 r. trafiła do setki najbardziej inspirujących Polek według „Forbes Women” (w kategorii nauka), a rok później została stypendystką międzynarodowego programu For Woman in Science. Fundacja L’Oréal i UNESCO przyznały jej nagrodę International Rising Talent.
źródło: www.portal.umk.pl