Stacja polarna im. Dobrowolskiego doczeka się rewitalizacji

Jest to pierwszy dokument o współpracy naukowej w zakresie nauk o Ziemi, zawarty na tym szczeblu między oboma państwami. Jej elementami będą wymiana myśli naukowej i technicznej oraz informacji i danych naukowych dla rozwoju badań na morzu i kontynencie antarktycznym.

Polska posiada dwie stacje polarne w Antarktyce: im. H. Arctowskiego, znajdującą się na Wyspie Króla Jerzego w archipelagu Szetlandów Południowych, działającą nieprzerwanie od 1977 r., oraz im. Antoniego B. Dobrowolskiego w Oazie Bungera (Antarktyda Wschodnia), nieużywaną od około 40 lat. I właśnie rewitalizacja tej drugiej rozpocznie polsko-australijską kooperację w ramach podpisanego porozumienia. Stacja stanie się przyczółkiem do postawienia na odsłaniających się skałach kontynentu autonomicznych stacji geofizycznych. Pierwsza po 40 latach wyprawa polskich geofizyków do Oazy Bungera planowana jest za trzy-cztery lata, przy wykorzystaniu nowoczesnego lodołamacza australijskiego Nuyina.

Oaza Bungera jest śródkontynentalnym, wolnym od lodu archipelagiem wśród jezior słodko- i słonowodnych. Znajduje się na Ziemi Wilkesa (Antarktyda Wschodnia), około 130 km na południe od krawędzi szelfowego lodowca Shackletona, uchodzącego do Oceanu Południowego, który w tym  miejscu oddziela Antarktydę od Australii.  Pierwszy raz została dostrzeżona z dużej odległości przez członków Ekspedycji Australazjatyckiej (1911–1914). Pierwszy, rejestrowany historycznie kontakt człowieka z oazą, miał miejsce w roku 1947. Samolot dowodzony przez płk. Davida Bungera wylądował na jednym z jezior archipelagu, nazwanego następnie Bunger Hills. W 1956 roku ZSRR zbudował tam Stację Oazis, która następnie została przekazana Polsce i przemianowana na Polską Stację Polarną im. Antoniego B. Dobrowolskiego. W 2001 roku Polska Akademia Nauk zarządzanie stacją powierzyła Instytutowi Geofizyki PAN.

Prof. Marek Lewandowski, kierownik Zakładu Badań Polarnych i Morskich w Instytucie Geofizyki PAN, jest przekonany, że Oaza Bungera, będąca ziemskim analogiem powierzchni Marsa, może być poligonem dla testowania automatycznej aparatury pomiarowej i innych urządzeń, przeznaczonych dla misji kosmicznych.

– Jest tu pole do współpracy z polskim przemysłem kosmicznym oraz partnerami przemysłowymi w zakresie projektowania, wytwarzania i stosowania wysokowydajnych źródeł energii, a także transmisji danych drogą satelitarną. W przyszłości można zaplanować postawienie nowoczesnej kapsuły przetrwania, w której kilkuosobowa załoga mogłaby spędzić w oazie kilka miesięcy, prowadząc badania naukowe – sugeruje pomysłodawca i realizator programu rewitalizacji stacji.

Warunki środowiskowe sprzyjają prowadzeniu w stacji całego spektrum badań przyrodniczych i technicznych. Część z nich (sejsmologia, geomagnetyzm, meteorologia, fizyka atmosfery) będzie realizowana w trybie ciągłym, przy wykorzystaniu autonomicznych stacji pomiarowych, natomiast badania środowiskowe – jedynie w sezonach letnich, w ramach kolejnych ekspedycji do Oazy Bungera. Badania sejsmologiczne pozwolą lepiej zrozumieć budowę wnętrza Ziemi, w szczególności jej jądra. Z kolei monitoring geomagnetyczny, prowadzony w pobliżu południowego bieguna magnetycznego Ziemi, umożliwi lepsze zrozumienie dynamiki procesów zachodzących w jądrze.

Źródło: IG PAN