Blisko pół setki międzynarodowych instytucji, w tym Politechnika Warszawska i Szkoła Główna Służby Pożarniczej, rozpoczyna projekt SILVANUS, który pomoże zintensyfikować działania na rzecz zapobiegania pożarom lasów. Jego efektem będzie m.in. platforma pozwalająca na efektywne zarządzanie całą gospodarką leśną w skali globalnej.
Według danych Komisji Europejskiej tylko w 2020 r. z dymem poszło 340 tys. hektarów (obszar większy o 30% od Luksemburga), w tym wiele z bezcennych rejonów Natury 2000. W tym roku pod tym względem nie było wcale lepiej. Niestety, wciąż najczęstszą przyczyną pożarów lasów jest działalność człowieka. Co więcej, zagrożenie pożarowe systematycznie rośnie – zmiany klimatyczne sprawiają, że okresy pożarów są dłuższe i bardziej intensywne, a przy „megapożarach” dotychczasowe rozwiązania są coraz mniej efektywne. Szukając ratunku dla przyrody, Komisja Europejska sięga po najnowsze osiągnięcia naukowo-technologiczne. W tym celu utworzyła m.in. Europejski System Informacji o Pożarach Lasów (EFFIS), z którego skorzystało już ponad 300 tys. użytkowników z 178 krajów. W marcu, w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, opublikowano nowe wytyczne dotyczące zapobiegania pożarom i zarządzania terenami zielonymi.
W ramach podejmowanych w Europie inicjatyw na rzecz ochrony środowiska naturalnego rozpoczynamy projekt SILVANUS, który pomoże zintensyfikować działania na rzecz zapobiegania pożarów lasów i uodpornić je na szkodliwe zmiany klimatu. Wspólnie z partnerami z 49 instytucji, uczelni, ośrodków badawczych i firm komercyjnych, zbudujemy system pozwalający nie tylko skutecznie zarządzać akcjami gaśniczymi w skali globalnej, ale sprawimy, że ryzyko wystąpienia pożarów będzie bardziej przewidywalne, co pomoże w działaniach ratowniczych. Jestem przekonany, że w ten sposób przyczynimy się do ratowania środowiska naturalnego – podkreśla kierujący polskim zespołem prof. Wojciech Mazurczyk z Instytutu Informatyki na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej.
W pierwszym etapie naukowcy zajmą się analizą dotychczasowych danych, pełną ich integracją oraz tworzeniem nowych zbiorów informacji dotyczących pożarów lasów na świecie, modeli klimatycznych, danych pogodowych, a także narzędzi do obserwacji powierzchni Ziemi. Kolejnym krokiem będzie opracowanie inteligentnych modeli przewidujących występowanie pożarów w obszarach leśnych i algorytmów wyliczających skalę zniszczeń. Skomplikowana technologia informatyczna, połączona z dotychczasowymi narzędziami prowadzenia obserwacji, pozwoli na takie rozlokowanie sił i środków, aby nie tylko minimalizować ryzyko wystąpienia pożarów, ale równie skutecznie zarządzać całą akcją gaśniczą.
W ramach projektu SILVANUS powstaną innowacyjne technologie czujników, które dzięki komunikacji bezprzewodowej oraz koordynacji pracy bezzałogowych statków powietrznych i autonomicznych robotów naziemnych prześlą niezbędne informacje do skutecznego i efektywnego zarządzania całą gospodarką leśną w skali globalnej. Dzięki współpracy inżynierów, techników środowiska, przedstawicieli nauk społecznych będzie to przedsięwzięcie o dotychczas niespotykanej skali.
Zespół naukowców z Instytutu Informatyki WEiTI PW będzie odpowiedzialny przede wszystkim za opracowanie i zaimplementowanie części komunikacyjnej pozwalającej na bezpieczne i niezawodne przekazywanie danych z urządzeń rozlokowanych na terenach leśnych do mobilnych centrów dowodzenia, a także będzie współuczestniczył w konstruowaniu innowacyjnych czujników.
Ważnym aspektem projektu SILVANUS jest uwzględnienie wiedzy i doświadczenia strażaków i lokalnych mieszkańców, którzy nieustannie stają w obliczu niebezpieczeństw związanych z pożarami. Naukowcy uruchomią szeroko zakrojony program zaangażowania zainteresowanych stron w regionach leśnych w celu oceny wskaźników ryzyka pożarowego, opracowania metodologii szkoleniowej dla strażaków, wykorzystania w zestawach narzędzi szkoleniowych rzeczywistości wirtualnej/rozszerzonej (VR/AR) oraz symulacji rzeczywistych środowisk i scenariuszy ratujących życie. Kampanie informacyjne obejmą wdrożenie aplikacji mobilnej do angażowania obywateli, a także automatyczne powiadomienia o praktykach bezpieczeństwa.
Pierwsze pilotażowe wdrożenia, w ramach projektu SILVANUS, planowane są już w przeciągu dwóch najbliższych lat w ośmiu europejskich krajach. System zostanie przetestowany również w Indonezji, Brazylii i Australii, a więc miejscach najbardziej narażonych na pożary dużych obszarów leśnych. To właśnie podczas pożaru 4 mln hektarów lasów tropikalnych w 2020 roku uwolnionych zostało 2,64 gigaton CO2 – co jest dobitnym przykładem na to, że obserwowane zmiany klimatyczne nie tylko zwiększają ryzyko wystąpienia pożarów, ale również przyczyniają się do jeszcze szybszej degeneracji środowiska naturalnego (uwalnianie do atmosfery licznych substancji szkodliwych podczas pożarów).
Projekt, którego całkowity budżet wynosi przeszło 24 mln euro (dofinansowanie z UE – 20 mln euro), jest koordynowany przez włoski Universita Telematica Pegaso. Bierze w nim udział 49 europejskich instytucji, w tym trzy z Polski: Politechnika Warszawska (321 tys. €) i Szkoła Główna Służby Pożarniczej (233,5 tys. €), a także firma ITTI sp. z o.o.
MK