Odkrycia szczątków miniaturowego psa dokonano na cmentarzysku zwierząt, które znajdowało się na obrzeżach starożytnego miasta Berenike nad Morzem Czerwonym w Egipcie. Miejscowość rozkwitała między III w. p.n.e. a pierwszymi wiekami naszej ery. Podczas ostatniego sezonu wykopaliskowego zespół polskich badaczy natknął się na zaskakująco małe kości psa. Jego wysokość wynosiła niespełna 30 cm.
– Starożytne psy z Afryki były co najmniej półtora razy większe. Tymczasem szczątki odkrytego psa są nawet mniejsze od lokalnie występujących w tym czasie kotów. Są to najstarsze znane do tej pory szczątki psa maltańczyka, bo pochodzą z I w. i jednocześnie – miniaturowego czworonoga – mówi archeozoolog, dr Marta Osypińska z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu.
Szczątki należały do 8–10-letniej suczki. O tym, że był to maltańczyk, świadczy charakterystyczny kulisty łeb i drobna, szpiczasta część twarzowa. Specjaliści nie dopatrzyli się na kościach żadnych śladów po chorobach, dlatego sądzą, że suczka była dobrze odżywiona i zadbana. Podobnie zresztą jak inne zwierzęta z tego cmentarzyska.
– To jedna z najstarszych ras o niewątpliwie starożytnym rodowodzie. Nazwa jest nieco myląca – maltańczyki raczej nie pochodzą z Malty. Prawdopodobnie wyhodowano je na jednej z wysp Morza Śródziemnego – mówi dr Osypińska.
Starożytni Grecy, Rzymianie i Egipcjanie otaczali się zwierzętami domowymi, w tym rasowymi psami i kotami. Do tej pory te informacje znane były głowni z zapisów i ze sztuki. To pierwszy przypadek znalezienia szkieletu rasowego psa w Egipcie.
– Unikalne, pojedyncze szkielety tego gatunku odkryto dotąd jedynie w Tunezji i Wielkiej Brytanii, a datowane były na późne fazy funkcjonowania Cesarstwa Rzymskiego – III-IV w. Co istotne, to pierwszy zoologiczny dowód na starożytny chów psich ras w postaci „toy-dogów”, czyli piesków maskotek. W maltańczykach rozkochali się Grecy oraz Rzymianie, nierzadko przypisując im właściwości lecznicze – zalecali przytulanie maltańczyka do piersi lub do brzucha – dodaje.
Nie ma pewności, czy starożytne maltańczyki miały piękną, długą sierść jak współczesne, raczej nie. Ponadto obecnie psy te są jeszcze mniejsze i osiągają ok. 25 cm.
– Małe psy, o wysokości jamników, znaleziono dotąd jedynie w Wielkiej Brytanii i w Hiszpanii, ale szczątki są znacznie późniejsze i jednocześnie trochę większe, niż maltańczyka odkrytego przez nas, bo pochodzą z IV-V wieku – dodaje archeozoolog.
Berenike było miastem portowym, które powstało jako miejsce przeładunku słoni sprowadzanych dla faraońskiej armii. W pierwszym wiekach naszej ery Rzymianie, którzy przejęli władzę nad Egiptem, uczynili z miasta ważny punkt w handlu transoceanicznym łączącym Czarną Afrykę, Bliski Wschód i Indie. Od 2008 roku badają je specjaliści z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW i Delaware University (USA), a od 2017 do zespołu w ramach projektu Narodowego Centrum Nauki dołączyła dr Marta Osypińska.
Jk
(Źródło: Nauka w Polsce)