Archeolodzy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu rozpoczęli kolejny sezon naukowo-badawczy na terenie rzymskiego obozu legionowego i wczesnobizantyjskiego miasta Novae w prowincji Moesia Inferior. Stanowisko znajduje się w pobliżu miasta Swisztow w Bułgarii.
To już 54 sezon naukowo-badawczy Międzynarodowej Interdyscyplinarnej Ekspedycji Archeologicznej UAM nad Dunajem. Tegoroczne prace, którymi kieruje dr hab. Elena Klenina z Wydziału Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, potrwają do 29 lipca. Już w pierwszym tygodniu badań skoncentrowano się na terenie domniemanej rezydencji z czasów Teodoryka Wielkiego, króla Ostrogotów w latach 471–526 n.e. Odsłaniany jest obecnie dziedziniec z portykiem kolumnowym, na którym zachowała się studnia zwieńczona plastycznie opracowanym kwadratowym ocembrowaniem wykonanym z jednego monumentalnego bloku wapiennego. Dziedziniec wyłożony jest płytami kamiennymi.
Odkryto również unikatowy wapienny kapitel, który zakwalifikować należy do tzw. karbowanych kapiteli w „hellenistycznym stylu”. Jest to dopiero piąty egzemplarz tego typu kapiteli, jaki odkryto w Novae na przestrzeni ponad 60 lat badań. Nowo odkryty kapitel pochodzi zapewne z portyku kolumnowego zamykającego dziedziniec domniemanej rezydencji Teodoryka Wielkiego od strony południowej. O wyjątkowym rezydencjonalnym charakterze budynku świadczą również znaleziska ruchomych przedmiotów użytkowych, np. należący do kobiety brązowy pierścionek z oczkiem oraz brązowy pierścionek-klucz służący do zamykania skrzyneczki z kosztownościami, monetami lub innymi rzeczami. Uwagę archeologów zwróciła również duża ilość brązowych monet występujących w warstwach bezpośrednio nad kamienną posadzką dziedzińca.
Natrafiliśmy też na cztery terakotowe lampy oliwne. Na dyskach trzech z nich znajduje się łaciński krzyż. Do szczególnie interesujących znalezisk należy unikatowe gliniane naczynie o formie dzbanka, które w miejscu wylewu zwieńczone jest formą lampy oliwnej. Całe naczynie pokryto żółto-brązową glazurą. Już dzisiaj wzbudza ono duże zainteresowanie nie tylko naszego zespołu, ale i współpracujących z polską misją archeologiczną bułgarskich naukowców – mówi dr hab. Elena Klenina.
Równolegle w trakcie tegorocznej kampanii realizuje ona kolejne etapy badawcze w ramach dwóch grantów finansowanych ze środków IDUB. Pierwszy z nich to projekt „Multidyscyplinarne podejście do zdrowia i żywienia mieszkańców Mezji Dolnej w okresie rzymskim”. Dotychczas temat bardzo rzadko podejmowany dla okresu cesarstwa rzymskiego, jest pierwszym realizowanym dla obozów i miast rzymskich na terenie limesu dolnodunajskiego. Dzięki odkryciu przez bułgarskich archeologów w poprzednich latach kilku glinianych nocników rzymskich, z których dwa pochodzą z Novae, polska archeolożka przy współpracy z dr. Andrzejem B. Biernackim podjęła nowatorskie, interdyscyplinarne badania nad osadami w postaci kamienia moczowego, jakie zachowały się na ściankach wnętrz nocników. Pobrane próbki tych osadów poddawane są analizom, dzięki którym możliwa będzie identyfikacja pasożytów i mikroorganizmów występujących w moczu ludzi użytkujących te nocniki, jak i rodzaje dolegliwości oraz chorób nękających ówczesnych mieszkańców obozów i miast w rzymskich prowincjach Mezja Dolna i Tracja (dzisiejsza Bułgaria). Trwają intensywne prace laboratoryjne oraz analizy makro- i mikroskopowe.
Drugi projekt pt. „Roman engraved gems as a historical source in the case of the Roman military camp Novae and its neighbourhood” to wykonanie pełnej dokumentacji fotograficznej w tym i zdjęć w podczerwieni oraz ultrafiolecie, identyfikacja mineralologiczna i surowcowa kolekcji ponad 150 rzymskich gem i kamei pochodzących z terenów obozu legionowego i rzymskiego miasta Novae oraz jego okolic. Kolekcja ta znajduje się dzisiaj w zbiorach Muzeum Historycznego w Swisztowie w Bułgarii. Ponad 80% zbioru nie było dotychczas tak wszechstronnie przebadane. W ramach projektu gemmy i kamee zostaną zidentyfikowane również w zakresie znajdujących się na nich przedstawień, charakteru i przeznaczenia, datowania oraz określenia miejsca produkcji. W projekcie udział biorą również dr Piotr Zambrzycki z Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz archeolodzy: dr Andrzej B. Biernacki i dr Marin Marinow.
Jan Matecki, źródło: www.uniwersyteckie.pl