Wpływ krótkotrwałej, lecz znacznej migracji na szeroko pojęte zdrowie mieszkańców Krakowa zbadają naukowcy z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Okazją do tego są rozpoczynające się za trzy tygodnie Igrzyska Europejskie. Przyjadą na nie sportowcy, trenerzy, działacze i kibice z całego kontynentu.
Urbanizacja to z jednej strony wiele korzyści, ale również zagrożenie dla zdrowia i jakości życia. Zanieczyszczenie powietrza i zmiany warunków życia przyczyniają się do chorób cywilizacyjnych, w tym do zaburzeń układu odpornościowego. Większa gęstość zaludnienia i ograniczona ilość terenów zielonych w obszarach miejskich zwiększają ryzyko wystąpienia i transmisji chorób zakaźnych. Wzrasta zagrożenie zarażenia się wirusami i bakteriami przenoszonymi przez ludzi i zwierzęta, a także pojawienie się szczepów opornych na leki.
W celu skutecznego zarządzania ryzykiem naukowcy z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego zbadają wpływ krótkotrwałej, lecz znacznej migracji podczas Igrzysk Europejskich 2023 na mikrobiom miejski w Krakowie. Szczególną uwagę zwrócą na nowe i egzotyczne wirusy, bakterie i grzyby, jak również klastry wariantów opornych na dostępne leki. Badania te mają na celu identyfikację zagrożeń oraz opracowanie planów dotyczących stworzenia bezpiecznego makrośrodowiska miasta, a także podejmowanie aktywnych działań minimalizujących wpływ tych zagrożeń.
Badacze opracują listę wskaźników i możliwych zagrożeń dla zdrowia, które pojawiają się przy okazji organizowania dużych wydarzeń i związanym z tym przepływie ludności. W perspektywie pomoże to w opracowaniu metod rozpoznawania zagrożeń epidemiologicznych i uzupełni encyklopedię mikroorganizmów występujących w środowisku miejskim. Przykładem może być pojawienie się niezwykle niebezpiecznych patogenów, takich jak wirus Marburg, umiarkowanie niebezpiecznych patogenów, takich jak wirus odry, a także klastrów lekooporności u bakterii.
Obiekty sportowe, które wytypowano do badania, to: Tauron Arena, Stadion Miejski im. Henryka Reymana i hala widowiskowo-sportowa Suche Stawy. Dodatkowo przeanalizowany zostanie materiał genetyczny zebrany w otoczeniu zagęszczenia ruchu turystycznego – z przystanków linii tramwajowych dowożących kibiców na wydarzenia sportowe oraz punktów w obrębie Rynku Głównego, w tym m.in. pasaż Sukiennic, Pałac Krzysztofory, Rynek Podziemny, bankomaty w okolicach rynku oraz Kraków Airport.
Próbki do badań, w postaci wymazów powierzchniowych i kondensatu pyłu zawieszonego w powietrzu, będą pobierane cztery razy: przed rozpoczęciem (7 czerwca), w czasie trwania (21, 25, 30 czerwca), miesiąc po zakończeniu (31 lipca) i trzy miesiące (1 września) po zakończeniu Igrzysk Europejskich. Zebranie próbek przed Igrzyskami pozwoli na określenie poziomu tzw. tła, czyli wartości referencyjnych mikrobiomu sprzed zawodów. Podobnie próbki zebrane po umożliwią stwierdzenie, czy mikrobiom miejski wraca do pierwotnego obrazu.
Wyniki badania zostaną wykorzystane do stworzenia portalu, który skupiać się będzie na trendach patogenów i oporności na antybiotyki. Narzędzie to pomoże w podejmowaniu działań zapobiegawczych, takich jak lepsze monitorowanie miasta w przypadku wydarzeń masowych i będzie oferować sugestie dotyczące wrażliwości patogenów na dostępne leki. Projekt stanowi część globalnej inicjatywy, której celem jest opracowanie systemu wczesnego ostrzegania, o którym niedawno dyskutowano na forum ONZ.
Projekt organizowany jest przez dr. hab. inż. Pawła Łabaja z Grupy Badawczej Bioinformatyki oraz prof. Krzysztofa Pyrcia z grupy Virogenetics, działających w MCB UJ we współpracy z miastem Kraków i spółką Igrzyska Europejskie 2023. Partnerami przedsięwzięcia są: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne SA w Krakowie, Zarząd Transportu Publicznego w Krakowie i Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II Kraków – Balice.
Badanie prowadzone jest jako niezależna część szerszej inicjatywny „Global City Sampling Day” organizowanej przez Konsorcjum MetaSUB, a koordynowanej w Krakowie od 2020 roku przez dr. hab. inż. Piotra Łabaja. We współpracy z Wydziałem ds. Przedsiębiorczości i Innowacji Urzędu Miasta Krakowa oraz ZTP i MPK naukowcy z Małopolskiego Centrum Biotechnologii UJ, wraz z wolontariuszami, corocznie 21 czerwca pobierają wymazy z powierzchni w środkach komunikacji publicznej, takich jak biletomaty, siedziska, poręcze, etc. Badania zaowocują opracowaniem mikrobiomowego „odcisku palca” Krakowa. Również we współpracy z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w czasie pandemii SARS-CoV-2 oznaczana była obecność wirusa w przestrzeni miejskiej w ramach projektu MetaCOV konsorcjum MetaSUB, jak i w ramach badań własnych grupy prof. Pyrcia.
Łukasz Wspaniały, źródło: UJ