Aktualności
Badania
05 Października
Fot. Philippe J. R. Kok
Opublikowano: 2023-10-05

Zmiany klimatu zagrażają płazom – alarmują naukowcy

Ponad stu naukowców z całego świata przygotowało raport na temat zagrożeń wynikających ze zmian klimatu dla płazów. Jednym z autorów jest prof. Philippe J. R. Kok z Uniwersytetu Łódzkiego.

Raport „Trwający spadek liczebności płazów na świecie w obliczu pojawiających się zagrożeń” (Ongoing declines for the world’s amphibians in the face of emerging threats) opiera się na drugiej globalnej ocenie płazów, koordynowanej przez Amphibian Red List Authority, która jest oddziałem Grupy Specjalistów ds. Płazów Komisji ds. Przetrwania Gatunków Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, prowadzonej i zarządzanej przez Re:wild. Z dokumentu wynika, że zmiany klimatu są głównym czynnikiem powodującym spadek liczebności płazów na całym świecie. Oszacowano ryzyko wyginięcia ponad 8 tys. gatunków płazów z całego świata, w tym 2286 gatunków ocenionych po raz pierwszy. Swoje dane i wiedzę przekazało ponad 1000 ekspertów z całego świata. Wykazano, że dwa na pięć płazów jest zagrożonych wyginięciem. Dane te zostaną opublikowane na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych.

Badanie przeprowadzone przez ponad 100 naukowców wykazało, że zmiany klimatu stają się jednym z największych zagrożeń dla żab, salamander i jelonków rogatych. Jako regionalny przewodniczący Grupy Specjalistów ds. Płazów IUCN SSC dla Tarczy Gujany, prof. Philippe J.R. Kok z Uniwersytetu Łódzkiego pomagał głównie w badaniu trendów populacji, zasięgów występowania, zagrożeń itp. oraz w budowaniu podstaw naukowych, w celu informowania o zagrożeniach i skutecznych działaniach na rzecz ochrony płazów w Tarczy Gujany, a dokładniej w Pantepui.

Zniszczenie siedlisk i choroby

Zniszczenie siedlisk i choroby są dobrze udokumentowanymi przyczynami spadku liczebności płazów. W latach 2004–2022 kilka krytycznych zagrożeń zbliżyło ponad 300 płazów do wyginięcia. Zmiana klimatu była głównym zagrożeniem dla 39% tych gatunków. Są one wyjątkowo wrażliwe na zmiany w ich środowisku.

Ponieważ ludzie powodują zmiany w klimacie i siedliskach, płazy stają się więźniami klimatu, niezdolnymi do poruszania się bardzo daleko, aby uciec przed spowodowanym zmianami klimatu wzrostem częstotliwości i intensywności ekstremalnych upałów, pożarów, susz i huraganów – mówi Jennifer Luedtke Swandby, kierownik ds. partnerstw gatunkowych Re:wild, jedna z autorek badania. –Ochrona i przywracanie lasów ma kluczowe znaczenie nie tylko dla ochrony różnorodności biologicznej, ale także dla przeciwdziałania zmianom klimatu – dodaje.

Zgodnie z dokumentem, niszczenie i degradacja siedlisk w wyniku działalności rolniczej (w tym upraw, wypasu zwierząt gospodarskich, takich jak bydło i trzoda chlewna, oraz leśnictwo), rozwoju infrastruktury i innych gałęzi przemysłu jest nadal najczęstszym zagrożeniem. Niszczenie i degradacja siedlisk dotyczy 93% wszystkich zagrożonych gatunków płazów. Rozszerzona ochrona siedlisk i korytarzy w miejscach najważniejszych dla różnorodności biologicznej będzie nadal miała kluczowe znaczenie.

Spadek liczebności płazów powodują również choroby wywoływane przez grzyba chytrida – który zdziesiątkował gatunki płazów w Ameryce Łacińskiej, Australii i Stanach Zjednoczonych – oraz nadmierna eksploatacja środowiska. Niszczenie i degradacja siedlisk, choroby i nadmierna eksploatacja – to zagrożenia, które nasilają się pod wpływem zmian klimatu. W 2022 r. prof. Kok i jego współpracownicy po raz pierwszy zgłosili obecność patogenu grzybiczego Batrachochytrium dendrobatidis w Pantepui i wykazali, że nawet ograniczona infrastruktura ludzka, która umożliwia jedynie ruch pieszy, stanowi istotny czynnik ryzyka wprowadzenia choroby w odizolowanych ekosystemach.

Salamandry szczególnie zgrożone wyginięciem

Badanie wykazało, że trzy z każdych pięciu gatunków salamander są zagrożone wyginięciem, głównie w wyniku niszczenia siedlisk i zmian klimatycznych, co czyni salamandry najbardziej zagrożoną grupą płazów na świecie. Ameryka Północna jest domem dla najbardziej zróżnicowanej biologicznie społeczności tych płazów, w tym grupy salamander bezpłucnych występujących w Appalachach we wschodnich Stanach Zjednoczonych. Z tego powodu obrońcy przyrody obawiają się, że śmiertelna choroba salamander występująca w Azji i Europie, zwana Batrachochytrium salamandrivorans (Bsal), przedostanie się do obu Ameryk.

Bsal nie został jeszcze wykryty w Stanach Zjednoczonych, ale ponieważ ludzie i inne zwierzęta mogą wprowadzać grzyba do nowych miejsc, może być tylko kwestią czasu, zanim zobaczymy drugą globalną pandemię choroby płazów – zauważa Dede Olson, ekolog badawczy z USDA Forest Service, członek IUCN SSC Amphibian Specialist Group i współautor artykułu. – Niezwykle ważne jest, abyśmy nadal wdrażali proaktywne działania ochronne, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się Bsal w Stanach Zjednoczonych, w tym skuteczne praktyki bezpieczeństwa biologicznego dla dzikich i żyjących w niewoli płazów oraz środki szybkiego wykrywania i reagowania. Północnoamerykańska Grupa Zadaniowa ds. Bsal obejmuje wielopłaszczyznowy plan strategiczny, w ramach którego planuje się: kontynentalną sieć nadzoru i monitorowania, badania naukowe identyfikujące obszary i gatunki wysokiego ryzyka, oraz współpracę partnerską między sektorami publicznym, prywatnym i rządowym – dodaje.

Artykuł w Nature stanowi aktualizację przełomowego dokumentu z 2004 r., który opierał się na pierwszej globalnej ocenie płazów dla Czerwonej Księgi IUCN. Po raz pierwszy ujawniła ona rozwijający się kryzys płazów i ustanowiła punkt odniesienia dla monitorowania trendów i pomiaru wpływu ochrony. Według nowego badania, egzystencja prawie 41% wszystkich gatunków płazów na świecie, które zostały ocenione, jest obecnie w jakimś stopniu zagrożona – są one uważane za krytycznie zagrożone, zagrożone lub wrażliwe. W porównaniu do 26,5% ssaków, 21,4% gadów i 12,9% ptaków.

Cztery gatunki płazów zostały udokumentowane jako wymarłe od 2004 r.oku: ropucha harlekinowa Chiriquí (Atelopus chiriquiensis) z Kostaryki, żaba dzienna o ostrym pysku (Taudactylus acutirostris) z Australii, Craugastor myllomyllon i salamandra potokowa Jalpa (Pseudoeurycea exspectata), oba z Gwatemali. Dwadzieścia siedem dodatkowych krytycznie zagrożonych gatunków jest obecnie uważanych za prawdopodobnie wymarłe, co daje łącznie ponad 160 krytycznie zagrożonych płazów, które są uważane za prawdopodobnie wymarłe. Ocena wykazała również, że 120 gatunków poprawiło swój status na Czerwonej Liście od 1980 roku. Spośród 63 gatunków, których stan uległ poprawie w bezpośrednim wyniku działań ochronnych, większość poprawiła się dzięki ochronie siedlisk i zarządzaniu nimi.

Sama historia ochrony płazów dowodzi, jak ważne są te informacje. Gdyby Czerwona Lista IUCN była aktualizowana na podobną skalę w latach siedemdziesiątych XX wieku, co obecnie, moglibyśmy prześledzić rozległą pandemię choroby płazów 20 lat przed tym, jak zdewastowała ich populacje. Nie jest jeszcze za późno – dysponujemy bogactwem informacji, mamy Plan działania na rzecz ochrony płazów, ale plany i informacje nie wystarczą. Musimy działać. Musimy działać szybko – twierdzi Adam Sweidan, przewodniczący i współzałożyciel Synchronicity Earth.

Sytuacja salamandry plamistej w Polsce

Jak pisze prof. Kok, salamandra plamista (Salamandra salamandra), która występuje w południowej Polsce, nie jest obecnie zagrożona, głównie dlatego, że ma duży zasięg występowania. Jednak wiele populacji zmniejsza się z powodu takich czynników, jak pojawiające się choroby (na przykład Batrachochytrium salamandrivorans, niedawno opisany pojawiający się patogen grzybowy), rozwój budownictwa mieszkaniowego i niszczenie siedlisk, wprowadzanie drapieżnych ryb (larwy salamandry rozwijają się w wodzie, a ryby żywią się nimi), rolnictwo i zanieczyszczenie agrochemikaliami itp.

Prof. Philippe Kok to wiodący autorytet w dziedzinie herpetologii/biologii tepui, jest biologiem terenowym, herpetologiem, ekologiem i biologiem ewolucyjnym, obecnie pracującym nad genomiką populacji, dynamiką populacji oraz ekologią płazów i gadów, głównie w górach stołowych w Pantepui (tzw. słynny „Zaginiony świat” Arthura Conan Doyle’a). Duża część jego badań jest nadal poświęcona systematyce i taksonomii płazów i gadów Tarczy Gujańskiej. Do tej pory opisał 58 nowych taksonów płazów i gadów. Od grudnia 2020 roku pracuje w Katedrze Ekologii i Zoologii Kręgowców na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego.

źródło: UŁ

Dyskusja (0 komentarzy)