|
Gwiazdy i meteoryBiografowie podkreślają jego odwagę w wypowiadaniu przekonań, czystość intencji, niezależność, Anna Mirecka
Prof. Tadeusz Browicz urodził się we Lwowie. Jego ojciec, przyrodnik i matematyk, był zasłużonym pedagogiem, prześladowanym przez władze austriackie za działalność spiskową. Studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie wykładali wówczas wybitni polscy lekarze profesorowie: Józef Majcher, Ignacy Czerwiakowski, Stanisław Janikowski, Alfred Biesiadecki czy Lucjan Rydel. Rok przed uzyskaniem dyplomu został asystentem Zakładu Anatomiczno-Patologicznego UJ, by w wieku 29 lat stać się zastępcą jego kierownika. Prowadził wykłady i ćwiczenia z anatomii i histologii patologicznej, równocześnie podejmując badania nad pasożytami roślinnymi w durze jelitowym oraz tętniakiem groniastym. Jako uczony i dydaktyk przeszedł wszystkie szczeble kariery naukowej. W 1886 r. wybrany został na dwie kolejne kadencje na dziekana Wydziału Lekarskiego, a w 1894 r. został rektorem UJ. Zainteresowanie świata naukowego przyniosła mu już praca habilitacyjna O zmianach pozimnicznych wątroby, śledziony i szpiku kostnego. Największy rozgłos w kraju i za granicą uzyskał dzięki publikacjom z lat 1897-1906, dotyczącym m.in. badań fizjologii i patologii wątroby, nowotworów, dysocjacji i fragmentacji mięśnia sercowego. Najwięcej czasu poświęcił badaniom wątroby. W jej komórkach odkrył kanaliki żółciowe, których istnienie wyjaśniło wiele stanów patologicznych. Przez odkrycie komórki siateczki dał początek rozległej nauce o układzie siateczkowo-śródbłonkowym. Prof. Browicz wyjaśnił szereg nieznanych dotąd zjawisk klinicznych i morfologicznych w zimnicy, potwierdzonych później przez innych uczonych. W późniejszych badaniach nad ziarnicą kiłową obalił też pogląd o swoistości komórek olbrzymich wyłącznie dla procesu gruźliczego oraz podważył panujący pogląd o ruchach różnokształtnych krwinek czerwonych w pewnych postaciach niedokrwistości. Opublikował wiele pionierskich prac z zakresu patomorfologii gruźlicy oraz etiologii nowotworów. Odkrył i opisał pałeczki duru brzusznego oraz wykazał ich etiologiczne powiązanie z tą chorobą. Uczynił to na 6 lat przed doniesieniem Ebertha i na 10 lat przed uzyskaniem czystej hodowli przez Gaffy'ego. Mimo takiej chronologii badań nad durem brzusznym, za odkrywcę pałeczek uchodzi Eberth. Odrzucił teorię pasożytniczą etiologii nowotworów dowodząc, że jest to proces powstający w wyniku działania swoistego czynnika niezaraźliwego, dziedziczącego skłonność do zachorowania. Interesował się także patologią zapaleń, nowotworów i zmian postępowych, histologią tkanki łącznej, patofizjologią krwi i bakteriologią lekarską. W wieku 70 lat zadziwiał uczonych pracami nad przyczynami powstawania wrzodu żołądka, zapalenia woreczka robaczkowego, nowotworów i gruźlicy. Osobnym działem jego zainteresowań było mianownictwo lekarskie. Opracowując Polski słownik lekarski (zawierający 36 tys. haseł obcojęzycznych i 12 tys. polskich) stał się kontynuatorem dzieła zapoczątkowanego przez Józefa Majera i Fryderyka Skobla. Ich wzorem, tworzył go z pobudek patriotycznych, dla ugruntowania w słownictwie lekarskim polskiej terminologii. Słynął z pięknej polszczyzny, jaką wykładał. Jego wykłady były trudne, ale bardzo popularne, a on sam zawód nauczyciela akademickiego traktował jako obowiązek obywatelski. Prof. Browicz był człowiekiem skromnym, któremu nie imponowały tytuły. Biografowie podkreślają jego odwagę w wypowiadaniu przekonań, czystość intencji, niezależność, troskę o etyczny i naukowy poziom lekarza, umiłowanie kraju. Do legendy przeszła jego głęboka wiedza, niezwykła pracowitość i surowość wobec siebie, współpracowników i studentów. Był patriotą, głęboko wierzącym w to, że uczeni mogą swoją działalnością pobudzić cały naród do ofiarnej pracy nad przebudową gospodarczą i społeczną kraju. Był aktywny wszędzie tam, gdzie podnoszono sprawy nauki, życia narodowego, higieny, sportu, zdrowia społecznego i oświaty. Jako założyciel Krakowskiego Towarzystwa Higienicznego domagał się organizowania kursów higieny dla uczniów, nauczycieli i księży. Działał m.in. w Krakowskim Towarzystwie Lekarskim i Krajowej Radzie Zdrowia w Galicji. Jego osiągnięcia doceniały ośrodki naukowe w kraju i za granicą. |
|