W dniach 6–8 maja w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w ramach cyklu „W świecie widowisk” odbędzie się międzynarodowa konferencja naukowa poświęcona sztuce cyrkowej.
Badania nad cyrkiem nie mają w Polsce ugruntowanej pozycji, a jeśli już są podejmowane, to jako uzupełnienie historii kultury popularnej, antropologii widowisk, performatyki, animal studies, studiów miejskich czy filmoznawstwa. Cyrk został niemal całkowicie zdeprecjonowany również w aktualnie obowiązujących, wciąż powielanych hierarchiach i dystynkcjach kulturowych. Tymczasem przeobrażenie się luźnego zbioru „sztuk cyrkowych”, kuglarstwa i dell’arte w wyrazistą instytucję nowożytnego cyrku i w autonomiczną dziedzinę sztuki było jedną z cezur formowania się modernitas w obrębie nowoczesnej kultury miejskiej. Umieszczany zazwyczaj najniżej w hierarchii sztuk lub z nich rugowany, cyrk pełnił równocześnie rolę inspirującego repozytorium form. Funkcjonował doraźnie jako laboratorium technologicznych innowacji czy quasi-instytucja edukacyjna. Prekursorsko propagował wzorce nowoczesnego życia: mobilności społecznej, treningu fizycznego i estetyk cielesności, kultu celebrytów i superbohaterów. Odegrał znaczącą rolę w powstaniu nowoczesnych mediów i profesjonalnego sportu.
W zamyśle organizatorów konferencja „Cyrk: genealogie, imaginaria, translacje” ma przynieść odpowiedź na pytanie o pozycję cyrku w środkowoeuropejskiej odmianie nowoczesności. „Z jednej strony był on instytucją życia społecznego, podlegającą przeobrażeniom, posiadającą swoją, niedostatecznie opisaną i udokumentowaną, bogatą historię związaną z konkretnymi ludźmi i miejscami. Z drugiej – stanowił rozrastające się wraz z upływem czasu imaginarium: archiwum form, wyobrażeń, wzorców kulturowych, typów symbolicznych i praktyk kulturowych. Cyrk odcisnął swój ślad we wszystkich odmianach sztuk, w każdym niemal rodzaju produkcji artystycznej. Jego cywilizacyjna i kulturowa pozycja opierała się na dynamicznych, niepokojących paradoksach: była wpływowa i marginalna, wzbudzała fascynację, a jednocześnie pogardę” – czytamy w zapowiedzi wydarzenia.
Zaproszenie do udziału w konferencji organizatorzy kierują do badaczy teatru, filozofów, historyków, historyków sztuki, antropologów, socjologów, literaturoznawców, medioznawców i przedstawicieli innych dziedzin zajmujących się w różnych kontekstach sztuką cyrkową. Wśród proponowanych tematów są m.in.: „Cyrk w perspektywie archeologii mediów”, „Nienapisana historia cyrku w Europie Środkowo-Wschodniej”, „Cyrkowe mikrohistorie, historie lokalne, historie osobiste”, „Cyrkowe języki i formy (przestrzeń, muzyka, obraz)”, „Teatralność cyrku – cyrk w teatrze”, „Cyrk u narodzin filmu, tańca współczesnego, kabaretu”, „Cyrk a sport”, „Religijne korzenie cyrku, cyrk a rytuał”, „Publiczność w cyrku”, „Nieoczywiste związki cyrku z karnawałem, ludyczność cyrku”.
Międzynarodowa konferencja naukowa odbędzie się w dniach 6–8 maja. Zgłoszenia abstraktów przyjmowane są do 16 marca, a potwierdzenie udziału należy zgłosić do 23 marca. Organizatorzy: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Szczegóły: https://www.instytut-teatralny.pl.
MK