W najbliższy poniedziałek, 20 września, w gmachu Opery Nova w Bydgoszczy uroczyście zainaugurowany zostanie 47. Zjazd Fizyków Polskich. Jednak fizycy zawładną miastem nad Brdą już kilka dni wcześniej.
Wystawa plakatów o wybitnych w skali świata naukowcach z kujawsko-pomorskim rodowodem (otwarcie w piątek o godz. 11:00 na Placu Teatralnym) będzie pierwszym sygnałem zbliżającego się 47. Zjazdu Fizyków Polskich. W uroczystości weźmie udział m.in. Anna Zielińska, wnuczka Jana Czochralskiego, słynnego chemika i metalurga z Kcyni, który przeszedł do historii jako odkrywca metody hodowli monokryształów, powszechnie używanej we współczesnej technologii. Wystawę będzie można oglądać do pierwszych dni października.
Natomiast niedzielę, warsztatowy dzień Zjazdu poświęcony dydaktyce fizyki, otworzy unikatowe wydarzenie: start tandemowej sondy stratosferycznej z detektorami promieniowania kosmicznego udostępnionymi przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych. Podobny start, tyle że sprofilowany pod kątem badań meteorologicznych, jest przewidziany w poniedziałek. Sondy, po raz pierwszy w Polsce w unikatowych konfiguracjach dwubalonowych, będą odtwarzały konfiguracje wypracowane przed stuleciem przez wielkich pionierów badań stratosfery o bydgoskich korzeniach.
Niedaleko bydgoskiego Starego Rynku urodził się Hugo Hergesell – człowiek, który jako pierwszy dostrzegł ślad istnienia stratosfery. Nie zrozumiał jego natury, lecz absolutnie go nie zignorował. Hergesell miał ponadto kluczowy wkład w tworzenie podstaw globalnej meteorologii, bez której dzisiejsze prognozy pogody nie mogłyby istnieć. Z kolei bydgoszczanin Erich Regener był jednym z pierwszych badaczy ozonu atmosferycznego. To on w sondowaniach balonowych jako pierwszy zarejestrował ultrafioletową część widma słonecznego i na tej podstawie zidentyfikował położenie warstwy ozonowej w atmosferze. Zmierzył także na jakiej wysokości w atmosferze występuje maksimum natężenia promieniowania kosmicznego, dziś nazywane maksimum Regenera-Pfotzera. Regener ponadto wyznaczył wartość ładunku elementarnego dokładniej od Roberta Millikana, który za swoje pomiary otrzymał Nagrodę Nobla, najdokładniej ze wszystkich naukowców przewidział temperaturę promieniowania kosmicznego tła i zbudował pierwszą sondę naukową do pierwszej rakiety kosmicznej, czym dokonał rzeczy absolutnie fenomenalnej: zainicjował pozaziemską fizykę eksperymentalną –wyjaśnia Jarosław Chrostowski, dziennikarz i redaktor naukowy oraz współorganizator Zjazdu.
Start misji stratosferycznej BHR-21 nastąpi w niedzielę 19 września z płyty Starego Rynku w Bydgoszczy i jest przewidziany na godz. 12:00. Przygotowania zaczną się dwie godziny wcześniej. Będzie im towarzyszył komentarz merytoryczny dotyczący współczesnych zagadnień związanych z sondowaniami atmosfery oraz aspektów historycznych z naciskiem na zapomniany wkład bydgoskich pionierów penetracji przestworzy. Przewidywane są także rozmowy z członkami zespołu konstruującego sondy i naukowcami. Warto podkreślić, że kapsułę sondy dedykowaną pomiarom powietrza i obrazowaniu powierzchni Ziemi wykonała młodzież z VI Liceum Ogólnokształcącego w Bydgoszczy, a przy montażu obu sond pomagali uczniowie bydgoskiej Szkoły Podstawowej Centrum Edukacji Montessori. Poniedziałkowy start misji stratosferycznej BHAI-21 odbędzie się około 11:45, w przerwie uroczystości otwarcia Zjazdu. Również to wydarzenie będzie poprzedzone dwugodzinnymi przygotowaniami uzupełnionymi o komentarz merytoryczny. Sonda BHAI-21 wzniesie się w powietrze z tarasu przy Młynach Rothera na Wyspie Młyńskiej.
Oficjalnie Zjazd otworzymy 20 września. W uroczystościach weźmie udział prof. Frank Wilczek, noblista z polskimi korzeniami, który online wygłosi wykład o kryształach czasu. Niestety, z uwagi na ciągle niepewną sytuację pandemiczną z bezpośredniej obecności nad Brdą musiało zrezygnować wielu znanych fizyków, którzy wcześniej deklarowali chęć przyjazdu. Niemniej będziemy mieli przyjemność gościć między innymi prof. Luca Bergé, przewodniczącego Europejskiego Towarzystwa Fizycznego – zapowiada prof. dr hab. inż. Adam Gadomski z Politechniki Bydgoskiej, przewodniczący Oddziału Bydgoskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego.
Zjazd Fizyków Polskich, organizowany przez Polskie Towarzystwo Fizyczne, będzie gościł nad Brdą aż do 23 września. Wśród tematów poruszanych na sesjach plenarnych będą m.in. fizyka medyczna, biologiczna i środowiska; nanofizyka: nanomateriały i nanotechnologia; fizyka wysokich energii; fizyka materii skondensowanej; fizyka statystyczna, nieliniowa i układów złożonych; fizyka atomowa, molekularna i optyczna, fotonika, informacja kwantowa; grawitacja, kosmologia i astrofizyka. Jeden z paneli dyskusyjnych będzie nosił tytuł: „Fizyka 2050” – Nowoczesne źródła energii, kontrola zmian klimatu i fizyczne podstawy zrównoważonego rozwoju. Szczegółowy program znajduje się na stronie wydarzenia.
Współorganizatorami Zjazdu: Politechnika Bydgoska im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego oraz Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. W imieniu PTF nad całością przedsięwzięcia czuwa Oddział Bydgoski PTF. Patronat nad wydarzeniem objęli: Ministerstwo Edukacji i Nauki, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki oraz prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski. Patronat medialny sprawuje „Forum Akademickie”.
Polskie Towarzystwo Fizyczne zostało zawiązane 11 kwietnia 1920 roku na Politechnice Warszawskiej, przy udziale delegatów z Warszawy, Krakowa, Lwowa, Wilna i Poznania; oddział w Bydgoszczy powstał pół ponad wieku później. PTF zajmuje się upowszechnianiem fizyki i nauk pokrewnych, podnoszeniem ogólnego poziomu wiedzy fizycznej w społeczeństwie, wspieraniem rozwoju fizyki w kraju oraz rozwijaniem więzi między fizykami zatrudnionymi w nauce, oświacie i różnych gałęziach gospodarki.
MK