W stulecie podpisania polsko-sowieckiego traktatu pokojowego w Rydze odbyła się debata profesorska nad aktem prawnym, który sankcjonował granice w Europie po Wielkiej Wojnie. Ponieważ nie wyczerpano wszystkich kluczowych tematów, organizatorzy zaplanowali drugą część dyskusji.
W środę, 28 kwietnia, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Biuro Programu „Niepodległa” zapraszają na internetową transmisję drugiej części dyskusji o polsko-sowieckim traktacie pokojowym podpisanym sto lat wcześniej w Rydze.
W muzealnym Saloniku grono wybitnych uczonych po raz wtóry będzie debatować nad międzynarodowym aktem prawnym, będącym dopełnieniem traktatu wersalskiego – oba dokumenty sankcjonowały granice na wschodzie i zachodzie Europy po I wojnie światowej. Wielowątkowość i poziom skomplikowania tematów dotyczących traktatu ryskiego najlepiej ilustruje potrzeba kontynuacji dyskusji.
Podczas drugiej debaty naukowcy zastanowią się nad tym, czy należało kontynuować wojnę polsko-bolszewicką oraz nad potencjałem programu federacyjnego państw środkowoeuropejskich, które byłyby w stanie oprzeć się Rosji. Co warte podkreślenia, zostaną omówione nieznane szerzej negocjacje państw bałtyckich prowadzone w tym samym czasie w nieodległym Bulduri. Ich efektem było zawarcie konwencji wojskowej pomiędzy Finlandią, Estonią, Łotwą, Litwą, Polską, Ukrainą i Rumunią. Powracając do stołu rokowań w Rydze: debatujący przyjrzą się składowi polskiej delegacji, prezentując jej strategię i wpływ na wyniki negocjacji oraz zastanowią się czy podczas rozmów można było uzyskać dla Rzeczypospolitej lepsze warunki pokoju i korzystniejszy przebieg linii granicznej. Przedstawiony zostanie bilans rokowań ryskich w szerokim kontekście: z polskiej i sowieckiej perspektywy oraz konsekwencje ustaleń pokojowych w bieżącej polityce wewnętrznej i międzynarodowej, ale także w dłuższej perspektywie.
Pierwsza część debaty jest dostępna na muzealnym kanale YouTube. W jej trakcie naukowcy analizowali drogę do ryskich rokowań, ich przebieg i wstępnie nakreślili konsekwencje traktatu. Nawiązując do tytułu debat, próbowali także odpowiedzieć na pytanie, czy z perspektywy postanowień traktatu ryskiego, który zapewnił państwom Europy środkowo-wschodniej niemal dwadzieścia lat pokojowej egzystencji, można mówić o wojnie polsko-bolszewickiej jako o przegranym zwycięstwie.
Druga część dyskusji odbędzie się w środę 28 kwietnia. Początek o godzinie 19:00. Transmisja na profilach Muzeum Józefa Piłsudskiego na YouTube i Facebooku. Debatę kontynuować będą:
prof. Włodzimierz Suleja (prowadzący) – wiceprzewodniczący Rady Naukowej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu Zielonogórskiego, b. dyrektor Oddziału IPN we Wrocławiu (2000–2013) oraz były dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN w Warszawie (2018–2020). Badacz epoki, w której żył Józef Piłsudski, autor jego biografii (wydanej w 1995 i 2018 roku: „Rzecz o Józefie Piłsudskim”), monografii Polskiej Partii Socjalistycznej, autor wielu rozpraw, m.in.: „Orientacja austro-polska w latach I wojny światowej”, „Tymczasowa Rada Stanu (1917)”. Dokumentował także historię współczesną: dolnośląski Marzec 1968 r. oraz „Solidarność” na Dolnym Śląsku jako uczestnik i współtwórca tych wydarzeń.
prof. Andrzej Chwalba – wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, kieruje Zakładem Antropologii Historycznej w Instytucie Historii, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Historycznego. Prorektor UJ (1999–2005), współorganizator Powszechnego Zjazdu Historyków w Krakowie w 2004 r. W czasach PRL działacz podziemnej „Solidarności”. Specjalizuje się w historii powszechnej XIX i XX wieku, najnowszej historii Polski, w tym w relacjach polsko-rosyjskich. Autor m.in. podręcznika akademickiego: „Historia Polski 1795–1918”, a także „Imperium Korupcji”, „Polacy w służbie Moskali”, „Śmierć Europy”, a ostatnio pracy „Przegrane zwycięstwo”.
prof. Krzysztof Kawalec– członek Rady Naukowej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego, dyrektor Oddziału IPN we Wrocławiu (2016–2018). Zajmuje się dziejami doktryn politycznych oraz polskiej myśli politycznej, autor m.in. rozprawy „Wizje ustroju państwa w polskiej myśli politycznej lat 1918–1939”. Członek Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Autor wielu prac i artykułów, m.in. biografii Romana Dmowskiego. Laureat nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za pracę „Spadkobiercy niepokornych. Dzieje polskiej myśli politycznej 1918–1939”.
prof. Grzegorz Nowik – zastępca dyrektora do spraw naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN. Kierował Zespołem Upowszechniania Tradycji oraz Komisją Symboliki Wojskowej MON, były wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, wieloletni redaktor naczelny „Przeglądu Historyczno-Wojskowego” oraz zastępca dyrektora Wojskowego Biura Badań Historycznych. Zajmuje się badaniem dziejów najnowszych, historii harcerstwa, wojskowości i myśli politycznej, („Odrodzenie Rzeczpospolitej w myśli politycznej Józefa Piłsudskiego, cz. I–II”), kieruje zespołem wydającym dokumenty wojny 1918–1920. Laureat nagrody im. prof. Jerzego Łojka oraz dwukrotnie nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za monografię polskiego radiowywiadu: „Zanim złamano ENIGMĘ… rozszyfrowano REWOLUCJĘ”.
prof. Mariusz Wołos – wykładowca Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie, prorektor tej uczelni w l. 2016–2020, pracownik Instytutu Historii PAN w Warszawie. Dyrektor Stacji Naukowej PAN w Moskwie i stały przedstawiciel PAN przy Rosyjskiej Akademii Nauk (2007–2011), wykładowca na uniwersytetach w Rosji i Francji. Redaktor naczelny „Res Gestae. Czasopismo Naukowe”. Specjalizuje się w historii dyplomacji, sowietologii, dziejach II Rzeczypospolitej, historiografii rosyjskiej i polskiej poświęconej wzajemnym relacjom. Laureat nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za pracę: „O Piłsudskim, Dmowskim i zamachu majowym. Dyplomacja sowiecka wobec Polski w okresie kryzysu politycznego” oraz nagrody „Wacław Jędrzejewicz History Medal” za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań dziejów XX-lecia międzywojennego w Polsce.
Misją powstałego w 2008 r. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku jest wszechstronne ukazanie wielowymiarowości Józefa Piłsudskiego, a poprzez programy, naukowe, społeczne i edukacyjne dba nie tylko o dziedzictwo Marszałka, ale także stara się zachęcać do refleksji na temat współczesnego świata. Instytucja kultury została utworzona przez Fundację Rodziny Józefa Piłsudskiego oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Uroczyste otwarcie nowego gmachu i wystawy stałej odbyło się w 2020 roku.
Joanna Świeczko, źródło: MJP