Dwa projekty naukowe wyłoniono w czwartym konkursie w programie DLA UKRAINY organizowanym przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej. Każdy z zespołów otrzymał finansowanie w wysokości ponad 268 tys. zł.
Program DLA UKRAINY został uruchomiony w marcu 2022 roku przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej. Jego celem jest wsparcie uczonych z Ukrainy i Polski w nawiązywaniu współpracy i wspólnej realizacji projektów z zakresu nauk humanistycznych i społecznych o znaczeniu istotnym dla obu krajów. W trzech dotychczasowych konkursach dofinansowano 9 projektów. Dwa kolejne wyłoniono w czwartym konkursie. Zgłoszono do niego 26 wniosków, z których po ocenie formalnej 12 zakwalifikowano do oceny merytorycznej prowadzonej przez międzynarodowy panel ekspertów. Do finansowania skierowano dwa z nich.
Pierwszy – „Przeżyłam nazistów, przeżyję raszystów. Druga wojna światowa i Holokaust w ukraińskim dyskursie o wojnie rosyjsko-ukraińskiej” – będą realizować wspólnie dr Paweł Dobrosielski z Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Yevhen Zakharchenko z Katedry Historii Ukrainy na Charkowskim Uniwersytecie Narodowym im. W. N. Karazina. Skupią się na analizie i interpretacji porównań obecnych w ukraińskim dyskursie publicznym pomiędzy aktualną wojną rosyjsko-ukraińską a drugą wojną światową i Holokaustem. Badania będą prowadzone w oparciu o liczącą ponad 65 tys. rekordów bazę danych zebranych w zautomatyzowany sposób w internecie. Naukowcy sprawdzą, w jaki sposób analogie historyczne kształtują postrzeganie rosyjskiej inwazji oraz jak zmieniają pamięć zbiorową Ukraińców w tym obszarze – a także, jak te dwa procesy wpływają na siebie nawzajem.
Drugim z projektów – „Aktywizacja zmiany: Wzmacnianie zaangażowania obywatelskiego ukraińskiej młodzieży uchodźczej i wewnętrznie przesiedlonej w Polsce i w Ukrainie” – pokierują dr Anzhela Popyk z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz dr Maryna Marko z Katedry Pedagogiki, Psychologii i Zarządzania Oświatowego w Zakarpackim Instytucie Edukacji Podyplomowej. Ich celem jest zbadanie dynamiki zaangażowania obywatelskiego młodzieży ukraińskiej dotkniętej migracją w Polsce i wewnętrznym przemieszczaniem w Ukrainie. Badaczki skupią się na osobach w wieku 15–18 lat. Będą analizować ich uczestnictwo w życiu szkolnym, społeczności lokalnych i całym społeczeństwie, starając się zrozumieć, jak młodzi ludzie radzą sobie z trudnościami, jak wchodzą w interakcje ze strukturami społecznymi i jak wykorzystują możliwości zaangażowania w działania obywatelskie i społecznościowe. Badania (wywiady pogłębione, grupy fokusowe) zostaną przeprowadzone w Polsce (Warszawa, Siedlce, Rzeszów i Tarnobrzeg) i w Ukrainie (Lviv, Truskavets, Uzhhorod i Mukachevo).
Wyniki obu projektów nie tylko przyczynią się do pogłębionego zrozumienia otaczających nas zjawisk społecznych, ale również mogą stanowić solidny fundament do kształtowania polityk informacyjnych czy edukacyjnych w przyszłości. Na ich realizację przeznaczono po 268 800 zł na okres 12 miesięcy. Budżet obejmuje zarówno środki na pokrycie wynagrodzenia, jak i kosztów związanych z prowadzeniem badań.
Program DLA UKRAINY ma na celu wspieranie uczonych z Ukrainy współpracujących z uczonymi z Polski w zakresie realizacji projektów naukowych dotyczących nauk społecznych i humanistycznych i rozwoju badań o doniosłym znaczeniu społecznym – zarówno dla Ukrainy, Polski, jak i całego regionu. Program jest skierowany do naukowców posiadających stopień doktora. Wnioski składać mogą pary naukowców – jeden z Polski, a drugi z Ukrainy, przy czym ten drugi musi być zatrudniony w ukraińskiej instytucji badawczej i przebywać na terenie Ukrainy w momencie składania wniosku.
AST, źródło: FNP