Dr hab. Valentina Lepri, prof. Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, uzyskała grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych na zrealizowanie projektu badawczego „From East to West, and Back Again: Student Travel and Transcultural Knowledge Production in Renaissance Europe (c. 1470- c. 1620)”. To jedyny projekt z Polski z finansowaniem ERC.
European Research Council ogłosiła zwycięzców ostatniego konkursu Consolidator Grant: 301 naukowców z całej Europy otrzyma łącznie 600 mln euro. Dzięki takiemu wsparciu będą oni mieli szansę zbudować swoje zespoły. W efekcie powinno powstać 2 tys. miejsc pracy dla stypendystów studiów podoktoranckich, doktorantów itp.
Jedyny projekt badawczy z Polski, który otrzyma finansowanie ERC, zrealizuje prof. Valentina Lepri. Badaczka pochodzi z Włoch. Jest intelektualistką i historykiem idei, a jej badania dotyczą renesansu. Pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Była stypendystką m.in. w ośrodku studiów renesansowych Uniwersytetu Harvarda Villa I Tatti oraz laureatką unijnego grantu Maria Skłodowska-Curie.
Jej projekt to pierwsze kompleksowe studium nad tworzeniem wiedzy międzykulturowej w Europie we wczesnej epoce nowożytnej. U jego podstaw leży idea, że studenci z Europy Środkowo-Wschodniej – podróżujący za granicę, aby uczęszczać na renomowane uniwersytety – byli aktywnymi współtwórcami tej transkulturowej wiedzy. Podczas pobytu za granicą studenci prowadzili zeszyty zawierające ręcznie sporządzone notatki z wykładów oraz notatki dotyczące ich prywatnych zainteresowań. Notatniki te, przechowywane w archiwach Czech, Węgier, Litwy, Polski i Ukrainy, stanowią unikatową dokumentację (z tzw. pierwszej ręki) na temat wpływu wielu bodźców kulturowych na proces tworzenia wiedzy. Łącząc historię myśli intelektualnej, historię migracji i wnikliwą analizę dokumentów, projekt swym zakresem obejmie okres od pojawienia się wspomnianej praktyki wśród studentów, począwszy od 1470 r. (ze względu na niespotykaną dostępność papieru), aż do wojny trzydziestoletniej (ok. 1620 r.), która znacząco ograniczyła swobodę podróży. Celem projektu jest analiza: związku między wiedzą akademicką a nieakademicką zgromadzoną w notatnikach studentów; pojawienia się nowych form samokształcenia, kryteriów wyboru tekstów; kontaktów między kulturą humanistyczną a kulturami krajów, z których pochodzą studenci.
Wczesne studia nowożytne nad tworzeniem wiedzy koncentrowały się na tradycyjnym nauczaniu akademickim. Chociaż kosmopolityczny charakter uniwersytetów jest faktem ustalonym w tych badaniach, wpływ różnych kultur (języków, zainteresowań artystyczno-literackich, praktyk religijnych) na tworzenie wiedzy nie doczekał się analizy z powodu braku dowodów. Zawarte w notatkach doświadczenia uczniów pozwalają zaobserwować liczne powiązania między wiedzą a różnorodnością języków i tradycji, które najlepiej odzwierciedlają ówczesny krajobraz kulturowy Europy. W ramach projektu analizie poddany będzie proces tworzenie wiedzy, przyjrzymy się mu z niespotykanej dotąd perspektywy, wspierając nowe podejście do takich pojęć, jak centrum i peryferia w badaniach nad renesansem oraz odkrywając nowe możliwości dla badań nad historią myśli intelektualnej.
Projekt prof. Lepri otrzymał finansowanie w wysokości ponad 1,7 mln euro. Będzie trwał pięć lat. Zatrudnienie znajdzie w nim dziewięć osób.
Laureatką została także dr Anna Matysiak, która składała wniosek z jednostką zagraniczną (Wiedeński Instytut Demografii Austriackiej Akademii Nauk), ale – jak informuje PAN na swojej stronie internetowej – planuje przeniesienie go do polskiej jednostki naukowej. Jej projekt „LABFER: Globalizacja i zmiany w rynku pracy a płodność” dotyczy wpływu cyfryzacji, globalizacji i automatyzacji na kwestię posiadania dzieci. Badaczka zwraca uwagę, że korelacją między pracą 2.0 a wskaźnikiem urodzeń była jak dotąd słabo zauważana w badaniach. Zamierza porównać interakcję rynku pracy i płodności we wszystkich 30 krajach OECD, a także sprawdzić, czy pewne grupy społeczne, np. osoby o wysokich lub niskich kwalifikacjach edukacyjnych, mają odmienny pogląd na planowanie rodziny ze względu na zmiany w świecie pracy. Demografka chce także sprawdzić, w jaki sposób polityka rodzinna może złagodzić negatywne skutki zmian na rynku pracy w odniesieniu do planowania rodziny.
Dr Anna Matysiak w 2003 roku ukończyła Szkołę Główną Handlową. Jest absolwentką dwóch kierunków: ekonomii oraz metod ilościowych i systemów informacyjnych. Była adiunktem w Zakładzie Demografii Instytutu Statystyki i Demografii w Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH. W latach 2003–2005 współpracowała z Instytutem Badań nad Gospodarką Rynkową. W latach 2005–2007 przebywała na stypendium naukowym w Max Planck Institute of Demographic Research w Niemczech, gdzie w latach 2005–2006 odbyła studia w European Doctoral School of Demography. W 2009 roku na SGH uzyskała stopień naukowy doktora, a w 2017 – doktora habilitowanego nauk ekonomicznych w dyscyplinie ekonomia. W 2013 roku przeniosła się do Wiedeńskiego Instytutu Demografii przy Austriackiej Akademii Nauk. Jest także doradcą Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych (UNFPA) w kwestiach ludnościowych w Europie Wschodniej. Jej zainteresowania naukowe i prowadzone prace badawcze koncentrują się wokół analiz współzależności procesów demograficznych i społeczno-ekonomicznych. W szczególności zajmuje się analizą powiązań pomiędzy procesem formowania i rozpadu rodzin a aktywnością zawodową i statusem społeczno-ekonomicznym ludności, kulturowymi rolami płci, jakością życia oraz polityką rodzinną. Posiada także doświadczenie w prognozowaniu ludności i wydatków socjalnych. Za swoje prace została wyróżniona Nagrodą Narodowego Centrum Nauki w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych (2013), stypendium dla młodych naukowców Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2010), stypendium Tygodnika Polityka „Zostańcie z nami” (2009) oraz stypendium naukowym START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2007–2008).
Inne polskie akcenty to granty dla prof. Marka Pyci (doktorat z matematyki na Uniwersytecie Warszawskim), zatrudnionego obecnie na Wydziale Ekonomii na Uniwersytecie w Zurychu, oraz prof. Wojciecha J. Milocha, absolwenta Uniwersytetu Gdańskiego, obecnie pracującego na Uniwersytecie w Oslo.
Jak informuje ERC, beneficjenci będą realizować swoje projekty na uniwersytetach i w ośrodkach badawczych w 24 różnych krajach Europy, przy czym wiodącymi lokalizacjami będą Niemcy (52 dotacje), Zjednoczone Królestwo (50), Francja (43) i Niderlandy (32). Finansowanie otrzymali naukowcy 37 narodowości, wśród nich są przede wszystkim Niemcy (55 grantów), Francuzi (33), Holendrzy (28) i Włosi (23). Projekty badawcze zaproponowane przez nowych beneficjentów obejmują szeroki zakres tematów z zakresu nauk fizycznych i inżynieryjnych, nauk przyrodniczych, a także nauk społecznych i humanistycznych.
ERC wybrała zwycięzców spośród 2 453 wniosków. Granty ERC Consolidator są przyznawane wybitnym naukowcom, niezależnie od narodowości i wieku, z co najmniej siedmioletnim i maksymalnie dwunastoletnim doświadczeniem po uzyskaniu tytułu doktora, a których osiągnięcia naukowe są bardzo obiecujące. Badacze muszą wykazać przełomowy charakter swojej pracy. Badania muszą być prowadzone w ośrodkach badawczych zlokalizowanych w jednym z państw członkowskich UE lub krajów stowarzyszonych. Jednym z celów projektu jest stworzenie badaczom możliwości konsolidacji swojego projektu badawczego.
Europejska Rada ds. Badań Naukowych to działająca od 2007 r. niezależna instytucja mająca na celu wspieranie wysokiej jakości badań naukowych, niezależnie od dziedziny. Działa w ramach siódmego programu ramowego Unii Europejskiej.
źródło: IFiS PAN, PAN, SGH, www.ots.at