Naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Gdańskiego i Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu otrzymali granty Naukowej Fundacji Polpharmy. Na projekty badawcze dotyczące immunoterapii dostali w sumie ponad 1,5 mln zł.
Tematem tegorocznego konkursu na finansowanie projektów badawczych ze środków Naukowej Fundacji Polpharmy było: „Poszukiwanie punktów uchwytu dla terapii celowanej z wykorzystaniem układu immunologicznego oraz poszukiwanie mechanizmów oporności na stosowane obecnie metody immunoterapii”. Wpłynęło 16 wniosków. Rada Naukowa Fundacji, na podstawie recenzji i oceny własnej, ustaliła listę rankingową projektów. Zarząd Fundacji zdecydował o przyznaniu trzech grantów o łącznej kwocie 1 627 560 zł. Ze względu na pandemię koronawirusa uroczystość wręczenia nagród odbyła się w formule online. Laureatami zostali:
Celem realizowanego projektu jest zbadanie, czy limfocyty Tc specyficzne względem białka SATB1, mogą być zastosowane w terapii ludzkiego raka piersi. Badania przeprowadzone zostaną zarówno na liniach komórkowych tego nowotworu, jak i na modelu zwierzęcym – myszach z wszczepionymi ludzkimi komórkami raka piersi. Uzyskane wyniki mogą przyczynić się do rozwoju nowych metod immunoterapii raka piersi, łatwych do zastosowania i relatywnie niedrogich.
– Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Rutynowo stosowane terapie w wielu wypadkach okazują się niewystarczające. Duże nadzieje pokłada się w immunoterapii, czyli terapii z zastosowaniem elementów ludzkiego układu odpornościowego. W celu zahamowania wzrostu guza wykorzystuje się w niej odpowiednio zmodyfikowane i namnożone komórki odpornościowe lub przeciwciała, pobrane od pacjenta lub też wytworzone w warunkach laboratoryjnych. Aby immunoterapia była skuteczna, potrzebny jest specyficzny cel – białko charakterystyczne dla komórek nowotworowych, które w komórkach prawidłowych nie występuje lub też występuje w bardzo małej ilości. Jednym z potencjalnych celów dla immunoterapii raka piersi może być SATB1 (ang. Special AT-rich Binding Protein 1). Jest to białko organizujące materiał genetyczny w trójwymiarowe struktury, a jednocześnie czynnik transkrypcyjny, umożliwiający regulację funkcjonowania całych zestawów genów. W większości dojrzałych, prawidłowych tkanek organizmu, poziom tego białka jest bardzo niski. Wykazano jednak, że ulega on znacznemu zwiększeniu w przypadku wielu nowotworów, włączając w to nowotwory piersi – wyjaśnia prof. Piotr Dzięgiel.
Istnieje wiele strategii walki z chorobami nowotworowymi, np. chirurgia, radioterapia czy chemioterapia, ale w przypadku niektórych nowotworów żadna z tych metod nie jest skuteczna. W ciągu ostatnich kilku lat immunoterapia onkologiczna oraz tzw. terapie celowane zdominowały sposoby leczenia chorób nowotworowych.
– Podstawową zaletą immunoterapii jest to, że nie ma ona bezpośredniego działania cytotoksycznego na komórki nowotworowe, a jedynie stymuluje układ odpornościowy do walki z nimi. W immunoterapiach przeciwnowotworowych wykorzystuje się między innymi blokowanie kompleksów pomiędzy parami receptor-ligand, takimi jak PD-1/PD-L1 przy użyciu przeciwciał. Przeciwciała terapeutyczne wydłużają czas życia chorych, posiadają jednak swoje wady. Negatywne skutki zastosowania tego typu terapii sprawiają, że poszukuje się wciąż nowych związków, które mogłyby hamować wiązanie się białek receptorowych. Należą do nich między innymi peptydy i peptydomimetyki. Peptydy jako terapeutyki posiadają szereg zalet, do których można zaliczyć dobrą skuteczność i wysoką selektywność, jak i bezpieczeństwo stosowania wynikające z poznanego i ściśle określonego szlaku metabolicznego. Peptydy stanowią ponadto bazę wyjściową do projektowania peptydomimetyków, wykazujących większą stabilność w obecności enzymów znajdujących się w płynach ustrojowych, często zwiększoną siłę oddziaływania z celowaną cząsteczką i większą selektywność – tłumaczy prof. Sylwia Rodziewicz-Motowidło.
Naukowa Fundacja Polpharmy co roku ogłasza konkurs na najlepsze projekty badawcze w dziedzinie nauk farmaceutycznych i medycznych. W dotychczasowych osiemnastu edycjach wpłynęło 677 projektów, a granty o łącznej kwocie blisko 23 milionów złotych otrzymało 75 zespołów, reprezentujących zarówno ośrodki akademickie, jak i instytuty naukowe. Realizacja 61 z tych projektów została już zakończona, a wyniki opublikowane w renomowanych zagranicznych czasopismach naukowych.
MK, źródło: www.umed.wroc.pl, www.ug.edu.pl