Joanna Lisek, Alicja Maślak-Maciejewska i Maria Cieśla zostały tegorocznymi laureatkami Nagrody im. Józefa A. Gierowskiego i Chonego Shmeruka za najlepszą naukową publikację w dziedzinie historii i kultury Żydów w Polsce.
Nagroda, której wysokość wynosi 20 tys. zł, została ustanowiona z inicjatywy środowisk akademickich związanych ze studiami żydowskimi w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, przy wsparciu finansowym Fundacji im. Marcella i Marii Roth. Jej patronami są dwaj wybitni uczeni, którzy wnieśli wielki wkład w poprawę relacji polsko-żydowskich i polsko-izraelskich, a także przyczynili się do rozwoju studiów żydowskich i badań nad dziejami polskich Żydów: prof. Józef A. Gierowski, rektor UJ w latach 1981–1987 i prof. Chone Shmeruk z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Nawiązana przez nich w 1984 roku współpraca stanowiła impuls do podjęcia interdyscyplinarnych badań w zakresie judaistyki i zaowocowała ich ogromnym rozwojem.
Do drugiej edycji, obejmującej publikacje naukowe wydane w 2018 roku, nadesłano 20 zgłoszeń. Kapituła pod przewodnictwem dziekana Wydziału Historycznego UJ prof. Jana Święcha wybrała do drugiego etapu 5 książek. Ostatecznie z uwagi na wysoki poziom publikacji postanowiła docenić wartość nominowanych publikacji i zgodnie z regulaminem nagrodzić trzy autorki, zachowując przy tym prestiżowy charakter pierwszej nagrody.
Nagrodę główną otrzymała dr hab. Joanna Lisek z Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego za książkę Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.). Autorka opisuje w niej zjawisko wyodrębniania się w poezji jidysz kobiecej podmiotowości i wypracowywania różnych strategii jej ekspresji. Odwołuje się do tekstów najwcześniejszych (z XVI w.), kiedy poetki występowały w roli kaznodziejek, autorek modlitw i pieśni religijnych czy zecerek utrwalających na marginesie składanych przez siebie ksiąg swoje utwory. Sięga również do twórczości ludowej, będącej często wyrazem krytyki ustalonego porządku genderowego, a także do tekstów będących świadectwem XX-wiecznej rewolucji obyczajowej, radykalizacji postaw i przeobrażeń modelu kobiecości żydowskiej.
Laureatką drugiej nagrody została dr Alicja Maślak-Maciejewska z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej książka Modlili się w Templu. Krakowscy Żydzi postępowi w XIX wieku. Studium społeczno-religijne została poświęcona tak zwanym Żydom postępowym, definiowanym jako osoby związane z krakowską synagogą postępową (zwaną Tempel). Postępowcy byli niewielką grupą, stanowiącą kilka procent społeczności żydowskiej Krakowa, na trwałe zapisali się jednak w historii miasta.
Trzecią nagrodę otrzymała dr Maria Cieśla z Instytutu Historii PAN w Warszawie za książkę Kupcy, arendarze i rzemieślnicy. Różnorodność zawodowa Żydów w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII i XVIII w. Autorka podjęła w niej próbę znalezienia odpowiedzi na pytanie o zróżnicowanie wewnętrzne społeczności żydowskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII i XVIII w. Przeprowadzona w tym celu analiza dywersyfikacji zawodowej Żydów pokazuje różnice w statusie finansowym i społecznym osób pracujących w tych samych profesjach.
Dyplomy uznania otrzymali także pozostali nominowani: prof. Joanna Tokarska-Bakir z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Slawistyki PAN (Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego) oraz dr hab. Artur Markowski z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego (Przemoc antyżydowska w wyobrażenia społeczne. Pogrom białostocki 1906 roku).
Łukasz Wspaniały, źródło: UJ