Martyna Osada z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego otrzymała Złoty Medal Chemii 2022. Tematem jej pracy dyplomowej były dokładne obliczenia ab initio dla monowodorków metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych.
Konkurs o Złoty Medal Chemii, organizowany przez Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie oraz firmę DuPont, skierowany jest do autorów nowatorskich prac licencjackich lub inżynierskich o znaczeniu poznawczym bądź aplikacyjnym, obejmujących tematyką chemię lub jej pogranicza z biologią i fizyką. W dwunastej edycji mogły brać udział prace napisane i obronione w roku akademickim 2022/2023. Najważniejsze kryteria, którymi kierowało się jury, to: wartość naukowa pracy, dorobek publikacyjny autora, znaczenie praktyczne otrzymanych rezultatów, wykorzystanie nowoczesnych metod analitycznych oraz samodzielność prowadzenia badań. W tym roku do konkursu zgłoszono 43 prace z 11 jednostek akademickich. Do finału zakwalifikowało się 15 autorów.
Prace mówią nam przede wszystkim o innowacyjności studentów z wielu wydziałów w Polsce, na ile oni sami są zainteresowani tworzeniem projektów, w tym takich, które mogą mieć potencjalne zastosowanie w przyszłości. A trzeba podkreślić, że tego typu nowe koncepcje mogą być wykorzystane w różnych sektorach przemysłowych i to zarówno w przypadku dużych przedsiębiorstw, jak i np. podmiotów typu spin-off – przekonuje prof. dr hab. Marcin Opałło, dyrektor Instytutu Chemii Fizycznej PAN, organizatora konkursu.
Przedmiotem zwycięskiej pracy pt. Accurate ab initio calculations for alkali and alkaline-earth monohydrides napisanej przez Martynę Osadę z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego pod opieką naukową dr. hab. Michała Tomzy były ultrazimne cząsteczki, tj. molekuły schłodzone do temperatur niższych niż 1 mK, które znajdują szerokie zastosowanie we współczesnej chemii i fizyce. Autorka wykonała obliczenia ab initio dla monowodorków MH metali pierwszej i drugiej grupy układu okresowego w celu przetestowania wybranego schematu obliczeniowego (uwzględniającego szereg poprawek) i wyznaczenia wielkości istotnych z punktu widzenia ultrazimnej chemii i fizyki. Najważniejszymi wynikami są stałe spektroskopowe oraz czynniki Francka-Condona, które charakteryzują monowodorki drugiej grupy (BeH, MgH, CaH, SrH, BaH) jako molekuły świetnie nadające się do efektywnego chłodzenia laserowego. Laureatka otrzymała 10 tys. zł.
Srebrny Medal Chemii i nagrodę w wysokości 5 tys. zł zdobyła Zofia Dziekan również z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Jej praca zatytułowana 3D photolitography in electro-oriented cross-linked liquid crystal polymers wykonana była pod opieką naukową dr. hab. Piotra Wasylczyka oraz dr Klaudii Dradrach. Przedmiotem badań jest inteligentny materiał, tworzony poprzez wbudowanie cząsteczek ciekłego kryształu w sieć polimerową. Po podgrzaniu zachowuje się on jak sztuczny mięsień, którego sposób odkształcenia można zaprojektować zmieniając ułożenie molekuł, które go tworzą. Wyniki umożliwiają preparatykę ciekłokrystalicznych mikrostruktur o niespotykanych dotąd właściwościach opto-mechanicznych, które mogą posłużyć do stworzenia mikronarzędzi, robotów bądź przestrajalnych elementów optycznych.
Brązowy Medal Chemii i 2,5 tys. zł otrzymał Paweł Grzybek z Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej za pracę pod tytułem Projekt aparatury przeznaczonej do perwaporacyjnego rozdzielania ciekłych układów jednorodnych napisaną pod opieką naukową dr hab. inż. Gabrieli Dudek. Dotyczy ona zaprojektowania aparatury do perwaporacyjnego rozdzielania mieszanin ciekłych. Dzięki temu urządzeniu można badać właściwości transportowe jednorodnych membran oaz otrzymywać ciekłe substancje chemiczne o wysokiej czystości. Obecnie perwaporacja ma bardzo duże znaczenie w przemyśle chemicznym oraz należy do tanich metod rozdzielania i oczyszczania związków chemicznych.
Oprócz nagród głównych przyznano także cztery wyróżnienia konkursowe o wartości 1 tys. złotych. Otrzymali je: Adrian Drozdowski i Katarzyna Mądry z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Marcel Jakubowski z Politechniki Poznańskiej oraz Anastasiia Hrunyk z Politechniki Warszawskiej. Nagrody Finalistów trafiły do: Martyny Osady i Zofii Dziekan z Uniwersytetu Warszawskiego (czyli zdobywczyń dwóch pierwszych miejsc w konkursie).
Z kolei trzy wyróżnienia specjalne firmy DuPont o wartości 2 tys. złotych otrzymali: Paweł Grzybek (zdobywca trzeciego miejsca), Julia Moszczyńska (Nanostrukturalny CuO obietnicą zdrowszej wody) oraz Katarzyna Pianka z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (Znaczenie technik membranowych w inżynierii żywności – wykorzystanie procesu mikrofiltracji w separacji soku pomidorowego i ocena foulingu membran).
Wszyscy finaliści zyskali możliwość odbycia stażu naukowego w Instytucie Chemii Fizycznej PAN oraz bezpłatnego realizowania badań w jego laboratoriach.
Patronat honorowy nad konkursem sprawuje prof. dr hab. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, oraz Polskie Towarzystwo Chemiczne i Komitet Chemii Analitycznej Polskiej Akademii Nauk. Organizatorem konkursu jest Instytut Chemii Fizycznej PAN, a fundatorem nagród firma DuPont.
MK