Dr hab. Małgorzata Pilot z Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk została pierwszą laureatką międzynarodowego konkursu CEUS-UNISONO na dwu- lub trójstronne projekty badawcze dla zespołów z Austrii, Czech, Słowenii i Polski w ramach programu CEUS. Na przeprowadzenie kompleksowego testu hipotezy „Syndromu Udomowienia” o wolnożyjących psów otrzyma prawie 1,2 mln zł.
Projekt został rekomendowany do finansowania w wyniku oceny merytorycznej w austriackiej agencji FWF (Fonds zur Förderung der wissenschaftlichen Forschung). Badania będą prowadzone we współpracy z Sarah Marshall-Pescini i Friederike Range z Instytutu Etologii Konrada Lorenza w Wiedniu. Dzięki współpracy polskich i austriackich badaczek w ramach jednego projektu możliwe będzie przeprowadzenie kompleksowego testu hipotezy „Syndromu Udomowienia”, biorąc pod uwagę jej aspekty behawioralne, morfologiczne i genetyczne, co pozwoli na sprawdzenie związku między zmiennością genetyczną a cechami behawioralnymi i morfologicznymi wolnożyjących psów.
Wszystkie zwierzęta domowe charakteryzują się ograniczoną agresją i ograniczonym strachem przed ludźmi w porównaniu do swoich dzikich przodków. Wiele gatunków ssaków domowych posiada również charakterystyczne cechy morfologiczne, takie jak duża zmienność koloru sierści, opadające uszy i zakręcone ogony. Różne udomowione gatunki charakteryzują się podobnym zbiorem zmodyfikowanych cech fenotypowych, nazywanym „Syndromem Udomowienia”. Według hipotezy tłumaczącej współwystępowanie tych cech, mają one wspólną genezę podczas rozwoju embrionalnego i dlatego presja doboru (naturalnego lub sztucznego) na jedną z nich mogła doprowadzić do skorelowanych zmian w całym zespole cech – tłumaczy dr hab. Małgorzata Pilot.
Jak dodaje, rosnąca liczba badań sugeruje, że udomowienie mogło wpłynąć na sieci regulacyjne genów, które kontrolują tempo migracji komórek grzebienia nerwowego. To komórki macierzyste, które rozwijają się na
krawędzi cewy nerwowej podczas rozwoju embrionalnego kręgowców i migrują przez rozwijający się
organizm, dając początek różnym typom tkanek i narządów oraz wpływając na szereg funkcji neurobiologicznych i fizjologicznych. Dlatego zmiany w szybkości ich migracji mogą leżeć u podstaw „Syndromu Udomowienia”. Jednak z drugiej strony w niedawno opublikowanych pracach zakwestionowano istnienie tego syndromu, sugerując, że poszczególne cechy charakterystyczne dla zwierząt domowych mogły się pojawić wskutek niezależnego działania doboru naturalnego na każdą z tych cech.
W projekcie sprawdzimy hipotezę, że cechy fenotypowe charakterystyczne dla ssaków domowych stanowią syndrom oraz że mają one genezę w zwolnionym tempie migracji komórek grzebienia nerwowego. Przetestujemy te przewidywania w populacji wolnożyjących psów w Maroku, stosując kombinację metod behawioralnych, genetycznych i ekologicznych. Multidyscyplinarne podejście pozwoli na przetestowanie związku między zmiennością genetyczną a cechami behawioralnymi i morfologicznymi wolnożyjących psów, dla których potencjalne funkcje adaptacyjne tych cech mogą być bardzo istotne – wyjaśnia badaczka.
Wyniki projektu pogłębią wiedzę na temat genetycznych mechanizmów ewolucji ssaków oraz przyczynią się do lepszego zrozumienia genetycznych podstaw chorób wynikających z zaburzonej migracji komórek grzebienia nerwowego u człowieka.
W konkursie CEUS-UNISONO można sfinansować wynagrodzenie dla zespołu badawczego, stypendia dla studentów lub doktorantów, zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej oraz pokryć inne koszty związane z wydatkami niezbędnymi do realizacji projektu badawczego. Budżet całego konkursu wynosi 20 mln zł, a jego adresatami były polskie zespoły badawcze, które wspólnie z jednym (w przypadku współpracy dwustronnej) lub z dwoma (w przypadku współpracy trójstronnej) wybranymi partnerskimi zespołami badawczymi wystąpią z wnioskiem o finansowanie projektu z zakresu badań podstawowych. Projekty mogą obejmować badania naukowe we wszystkich dyscyplinach nauk. Kierownik polskiego zespołu badawczego musi posiadać co najmniej stopień naukowy doktora, zaś kierownik partnerskiego zespołu musi spełniać wymogi swojej agencji partnerskiej w tym zakresie. Zaplanowane badania muszą zostać zrealizowane w ciągu 24 lub 36 miesięcy, a w przypadku projektu badawczego z zespołami badawczymi z Austrii również na 48 miesięcy.
Konkurs CEUS-UNISONO jest przeprowadzany zgodnie z procedurą agencji wiodącej w trybie ciągłego naboru wniosków, który zakończy się 31 grudnia br. Wyniki są ogłaszane w terminie 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku krajowego.
źródło: NCN