Dr hab. Michał Roch Kaczmarczyk, autor książki „Aporia wolności. Krytyka teorii społecznej”, został zwycięzcą tegorocznego Konkursu o Nagrodę im. Jana Długosza.
Konkurs o Nagrodę im. Jana Długosza to inicjatywa, która od 23 lat towarzyszy Międzynarodowym Targom Książki w Krakowie. Nazwisko zwycięzcy ogłaszane jest podczas gali finałowej organizowanej zwyczajowo pierwszego dnia imprezy. W tym roku, ze względu na sytuację pandemiczną, targi wprawdzie odwołano, ale konkurs przeprowadzono – laureata poznaliśmy podczas transmisji online. Został nim dr hab. Michał Roch Kaczmarczyk, socjolog z Uniwersytetu Gdańskiego, autor książki „Aporia wolności. Krytyka teorii społecznej”, wydanej w ub. roku przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w serii Monografie FNP. Otrzymał statuetkę wykonaną przez śp. prof. Bronisława Chromego oraz nagrodę pieniężną w wysokości 30 tys. zł.
„Wolność należy do najbardziej intrygujących pojęć — często uznawana za istotę człowieczeństwa lub podstawę porządku społecznego jest jednocześnie wypierana ze słownika socjologicznego jako anachronizm, na który nie ma miejsca w naukach społecznych. Odniesienia do wolności pełne są wieloznaczności i ambiwalencji skrywających zarówno problemy teoretyczne, jak też osobiste rozterki uczonych. Prezentowana książka zrywa z cichą tradycją unikania tematu wolności w naukach społecznych lub formułowania go w sposób, który odbiera mu jego zasadniczą wagę” – czytamy w opisie książki. Autor rzuca nowe światło na społeczno-polityczną rolę socjologii, istniejące w niej podziały teoretyczne oraz jej przyszłe wyzwania. Dowodzi, że stosunek do wolności ma zasadnicze znaczenie dla każdej teorii społecznej, a swoje argumenty podpiera poglądami, m.in. Pierre’a Bourdieu, Corneliusa Castoriadisa, Emile’a Durkheima, Ervinga Goffmana, Niklasa Luhmanna, Karola Marksa, George’a Herberta Meada, Talcotta Parsonsa czy Maxa Webera, które odcisnęły trwałe piętno na dziejach myśli społecznej w ciągu ostatnich dwóch stuleci. „W nowy sposób ukazuje też strukturę wzajemnych relacji między głównymi nurtami refleksji socjologicznej — niewidoczną, gdy abstrahuje się od problematyki wolności. Osoby ceniące ideę wolności znajdą w prezentowanej książce nie tylko liczne uzasadnienia poglądu, że wolność jest wartością istotną dla porządku społecznego, lecz również analizę praktycznych i teoretycznych konsekwencji tego stanowiska” – napisano w streszczeniu publikacji.
– Autor dokonuje daleko idącej selekcji zgodnie z odważnym i oryginalnym założeniem, że dla wielu teorii społecznych czy socjologicznych tematem centralnym jest odwieczny problem wolności, trudna do zrozumienia i pogodzenia sprzeczność między determinizmem bytu przyrodniczego, ludzkiego biologicznego organizmu i wolną wolą, podmiotowością, sprawstwem, co stanowi o prawdziwie ludzkiej stronie człowieka, czyni go unikalnym bytem w świecie. To nowy klucz interpretacyjny, rzadko spotykany, jeśli w ogóle, w typowych opracowaniach historii myśli społecznej – podkreślił prof. Piotr Sztompka w laudacji odczytanej w trakcie wręczenia nagrody.
Dr hab. Michał Roch Kaczmarczyk, profesor nadzwyczajny w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego, zajmuje się teorią socjologiczną oraz socjologią prawa. Kieruje Zakładem Teorii Socjologicznej i Metodologii Badań Społecznych. Opublikował między innymi Wstęp do socjologicznej teorii własności (2006) uhonorowany nagrodą PAN im. Ludwika Krzywickiego oraz Nieposłuszeństwo obywatelskie a pojęcie prawa (2010). Przetłumaczył na język polski między innymi: System społeczny Talcotta Parsonsa oraz Systemy społeczne Niklasa Luhmanna. Był stypendystą Max-Weber-Kolleg w Erfurcie, Fundacji Kościuszkowskiej na State University of New York at Buffalo, Swedish Collegium for Advanced Study w Uppsali oraz Uniwersytetu Kopenhaskiego (2018).
Ideą Konkursu o Nagrodę im. Jana Długosza jest popularyzowanie książek naukowych, wnoszących znaczący wkład w rozwój polskiej i międzynarodowej kultury oraz nauki. W jury zasiadają wybitne postaci świata nauki. Funkcję przewodniczącego pełni prof. dr hab. Władysław Stróżewski z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W składzie komisji konkursowej zasiadają ponadto: prof. Andrzej Chwalba – badacz historii społecznej, kulturowej i politycznej XIX–XXI wieku, relacji polsko-rosyjskich, dziejów Krakowa i Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Marcin Fabiański – historyk sztuki, profesor nauk humanistycznych, prof. Andrzej Mączyński – wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności, prof. dr hab. Ryszard Nycz – kierownik Katedry Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. dr hab. Leszek Polony z Akademii Muzycznej w Krakowie oraz prof. dr hab. Piotr Sztompka – b. kierownik Zakładu Socjologii Teoretycznej Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego i profesor czynny Wyższej Szkoły Europejskiej im. J.Tischnera.
W 23. Konkursie o Nagrodę im. Jana Długosza nominowani byli:
MK, źródło: FNP, Targi Książki w Krakowie