Projekty niskoemisyjnego centrum rolniczego autorstwa studentów Politechniki Wrocławskiej zostały nagrodzone w międzynarodowym konkursie „Architecture at Zero”.
Konkurs organizują od 12 lat Amerykański Instytut Architektów w Kalifornii (AIA CA) i Amerykański Instytut Studentów Architektury (AIAS). Inicjatywa skierowana do studentów i architektów pracujących już w zawodzie promuje rozwiązania niskoemisyjne i zeroenergetyczne budynki. Tegorocznym wyzwaniem projektowym było niskoemisyjne edukacyjne centrum rolnicze (określane jako Teaching & Innovation Farm Lab), a uczestnicy konkursu startujący w kategoriach dla profesjonalistów i studentów drugiego stopnia musieli także zaprojektować miejsca noclegowe dla uczestników kursów, które miałyby odbywać się w tym centrum.
Na lokalizację ośrodka wyznaczono Allensworth w hrabstwie Tulare. Osada została założona w 1908 roku przez pułkownika Allena Allenswortha jako samowystarczalna społeczność, w której osoby czarnoskóre mogły posiadać ziemię i niezależnie prosperować. Allensworth musiała zmagać się z wieloma wyzwaniami, m.in. ograniczonym dostępem do zasobów, kryzysem gospodarczym i różnymi zaniedbaniami.
Organizatorzy oczekiwali m.in. szczegółowego opisu zaproponowanych w projektach systemów związanych z zapewnianiem efektywności energetycznej, energią odnawialną, magazynowaniem energii i redukcją emisji dwutlenku węgla. Uczestnicy mieli także wskazać, w jaki sposób zaprojektowane przez nich budynki uwzględniają strategie adaptacji do zmian klimatycznych oraz wspierają równość. Wśród laureatów znaleźli się studenci Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej.
Drewniany ośrodek z szedowym dachem
W jednej z kategorii nagrodę Citation Award przyznano Angelice Śliwińskiej za projekt Farm Forward. Zaproponowała parterowy budynek na planie w kształcie odwróconej litery „L”, otoczony terenami zielonymi z drzewami zacieniającymi przestrzeń i z niewielkim pawilonem ogrodowym. Ośrodek powstałby z lokalnych materiałów – m.in. drewna z miejskich tartaków, a główną konstrukcję budynku stanowiłyby bloczki z betonu konopnego, gwarantując (w klimacie śródziemnomorskim Kalifornii) dobrą izolację termiczną, niepalność oraz odporność na rozwój grzybów i pleśni.
W ośrodku mieściłyby się m.in. lokalny ryneczek produktów – jako najbardziej wyeksponowana przestrzeń, przyciągająca klientów już z drogi (owocami i warzywami wystawianymi na sprzedaż w wielkich skrzyniach na tarasie), a także przestrzenie produkcyjne, laboratorium, pomieszczenia konferencyjne i warsztatowe, duża kuchnia i przestrzeń magazynowa.
Studentka zaproponowała wykorzystanie gruntowej pompy ciepła (do chłodzenia i ogrzewania), oświetlenia ledowego, paneli fotowoltaicznych, blach trapezowych z zaprojektowanym systemem perowskitowym i baterii sodowo-jonowych (do magazynowania nadwyżki energii wytworzonej ze źródeł odnawialnych w okresach niskiego zapotrzebowania na nią). Zaprojektowała także zbiornik wodny, zielone dachy oraz sufity podwieszane.
Zadbałam również o wykorzystanie w pełni światła dziennego, stosując świetliki w daszkach szedowych, dzięki czemu pomieszczenia znajdujące się wewnątrz, będą dobrze doświetlone, a jednocześnie nie będzie to wpływało na przegrzewanie budynku. Takie rozwiązanie zmniejszałoby zapotrzebowanie na oświetlenie elektryczne – opowiada autorka.
Zgodnie z jej wyliczeniami centrum nie tylko samodzielnie zaspokajałoby swoje roczne zapotrzebowanie na energię, ale nawet przewyższało je o ponad 4 kW.
Gra z terenem i ziemia jako budulec
Natomiast w kategorii studiów magisterskich Citation Award przyznano Wojciechowi Bandykowi i Roksanie Gleizner, autorom projektu Ecozone. Jako motyw przewodni wykorzystali ziemię.
Posłużyła nam za główny materiał budulcowy, podyktowała zasady projektowe i pokazała ukryty potencjał przestrzeni – podkreśla Roksana Gleizner. – Dzięki zastosowaniu konstrukcji z ubijanej ziemi (rammed earth) zmniejszyliśmy do minimum kwestie transportu materiałów i postawiliśmy na dynamiczną topografię terenu, wykorzystując pozostawione po wykopie obniżenia terenu. W ten sposób powstałaby struktura przyjazna środowisku, która w naturalny sposób zapobiegałaby szkodliwym wpływom środowiska na cały kompleks.
Autorzy postanowili, że pola uprawne i farma znajdą się się na południu działki, a w jej północnej części stanie budynek ze sklepem z lokalnymi produktami i barem. W zachodniej części w swojej koncepcji umieścili pawilon mieszkaniowy z dwoma typami pokoi i wspólnotową kuchnią, a także rozdzielającymi je szklarniami sezonowymi. Budynek, w którym znajdują się biura i pomieszczenia wykładowe, powstałby we wschodniej części terenu. Oba obiekty w swoich południowych strefach mają półpubliczne schody oferujące wygodną przestrzeń do uprawy sezonowych roślin.
Pomagałyby też zacieśniać więzi sąsiedzkie i stymulowały tworzenie się społeczności, co było ważnym aspektem projektu – dodaje Wojciech Bandyk. – Z tego powodu w ośrodku zaplanowaliśmy też liczne ścieżki, tereny rekreacyjne i zielone, a także szklarnie, co sprzyja integracji osób korzystających z centrum.
Studenci zrezygnowali z aspektów dekoracyjnych – ze względu na kontekst miejsca – i skupili się na pozostawieniu jak największej liczby materiałów użytkowych w ich niezmienionej formie, co zapewniłoby bardziej surowy i naturalny wygląd. Centrum według ich projektu miałoby panele zacieniające, wbudowane, integralne z budynkiem szklarnie sezonowe, liczne podcienie i naturalne zacienienia, umiejscowione w nasypach ziemnych zbiorniki na wodę deszczową oraz niecki i obniżenia terenu zaprojektowane z myślą o obfitych opadach deszczu powodujących sezonowe powodzie. Także i oni postawili na zielone dachy i panele fotowoltaiczne.
Mocną stroną projektu, za którą udało nam się zdobyć nagrodę, było podejście do gry topografią terenu i tworzenie multiplikacji założenia w ramach ewentualnego planowanego rozwoju farmy, a także dynamiczna kompozycja i wykorzystane materiały – podkreślają studenci.
Także w przypadku tej koncepcji produkcja energii przewyższałaby roczne zapotrzebowanie budynku – o 1,9 kW. Ich projekt zdobył także główną nagrodę w kategorii studenckiej polskiego konkursu – PLGBC Green Building Awards 2023 organizowanego przez Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego. Doceniane są w nim projekty stanowiące przykłady zrównoważonego budownictwa i architektury.
Lucyna Róg, źródło: PWr
