Jest prezes!

Na ubiegłorocznym grudniowym posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego PAN nie udało się wybrać nowego prezesa Akademii. Kolejne wyborcze zgromadzenie zwołane zostało na 14 marca br. Kandydatami na prezesa byli ponownie: prof. Andrzej Legocki, biochemik, dyrektor Instytutu Chemii Bioorganicznej w Poznaniu oraz Andrzej Kajetan Wróblewski, fizyk z UW, były rektor UW i wiceprzewodniczący KBN. Zwycięzcą wyborów okazał się prof. A. Legocki, otrzymując 159 głosów z 227 oddanych. Prof. Legocki kieruje IChB od roku 1988 i stworzył w Poznaniu jeden z najsilniejszych w Polsce ośrodków biologii strukturalnej. W latach 1990-96 był wiceprezesem, a w latach 1996-2002 prezesem Oddziału Poznańskiego PAN. Z rekomendacji prof. Legockiego wiceprezesami Akademii wybrani zostali prof. Janusz Lipkowski, chemik, dyrektor Instytutu Chemii Fizycznej PAN, prof. Emil Nalborczyk, biolog, pracuje w SGGW, w Zakładzie Fizjologii Roślin PAN oraz w Ogrodzie Botanicznym PAN, oraz prof. Jan Strelau, psycholog z UW i UŚ. Nowe władze PAN rozpoczęły urzędowanie po wręczeniu nominacji przez Prezesa Rady Ministrów 1 kwietnia.
konieczna 

Restrukturyzacja

W posiedzeniu Prezydium PAN, które odbyło się 18 marca w Pałacu Staszica w Warszawie, wzięły udział – jeszcze na prawach prezesów-elektów – nowe władze Akademii: prezes A. Legocki oraz wiceprezesi J. Lipkowski, E. Nalborczyk, J. Strelau. Głównym tematem obrad były kwestie związane z instytutami PAN. Prof. Andrzej Trzebski, przewodniczący wydziału VI Nauk Medycznych przedstawił koncepcję restrukturyzacji Centrum Mikrobiologii i Wirusologii oraz Zakładu Amin Biogennych. Obie placówki mieszczą się w Łodzi i obie wymagają restrukturyzacji ze względu na swoje kłopoty i związane z nimi zadłużenie. Trwają prace nad połączeniem ich w jedną mocną, nowoczesną placówkę. Podobne kłopoty ma wydział II Nauk Biologicznych z Instytutem Ekologii w Dziekanowie Leśnym. Prof. Leszek Kaczmarek, przewodniczący wydziału, przedstawiał kwestie przekształcenia Instytutu w nową jednostkę Centrum Badań Ekologicznych, która zatrudni 68 ze 173 osób pracujących w Instytucie. Prof. Kaczmarek podkreślał, że brak jest mechanizmów, które umożliwiałyby restrukturyzację placówek, ponieważ ani w budżecie PAN, ani KBN nie ma na to przeznaczonych żadnych pieniędzy. Działania restrukturyzacyjne wymagają zatem kroków niestandardowych i dobrej woli wszystkich stron. Mówiono też o kłopotach innych placówek i konieczności wprowadzenia mechanizmów, które by w przyszłości zabezpieczały przed takimi sytuacjami.

Marcowe posiedzenie było ostatnim, któremu przewodniczył prof. Jerzy Kołodziejczak, wiceprezes PAN, pełniący przez ostatnie 2 lata obowiązki prezesa Akademii. Prof. Kołodziejczak pożegnał się z obecnymi i odebrał podziękowania za pełnienie obowiązków w ostatnim okresie. I my dziękujemy Panie Profesorze za myślenie o jedności środowiska naukowego i poparcie dla „Forum” w trudnych chwilach.

(as)

Konferencja Rektorów Uczelni Niepaństwowych

Jedność pilnie potrzebna

Uczelnie niepaństwowe stały się trwałym elementem systemu edukacji na poziomie wyższym. Obecnie istnieje 258 szkół wyższych tego typu i kształcą one ponad 500 tys. studentów, czyli blisko 30 proc. wszystkich studiujących.

Środowisko uczelni niepaństwowych jest jednak zróżnicowane i to w kilku wymiarach. Część uczelni działa w oparciu o ustawę o szkolnictwie wyższym z roku 1990, a część w oparciu o ustawę o wyższych szkołach zawodowych z roku 1997. Rygory, jakim podlegają na mocy tych ustaw, są różne. Siedemdziesiąt uczelni posiada uprawnienia do kształcenia na poziomie magisterskim, pozostałe jedynie do kształcenia na poziomie licencjackim. Tylko pięć szkół ma uprawnienia do nadawania stopnia doktora. Żadna nie ma praw do prowadzenia przewodów habilitacyjnych.

Istnieje także dość silny podział w środowisku szkół niepaństwowych i aż 6 organizacji skupiających ich przedstawicieli: Konferencja Rektorów Uczelni Niepaństwowych (przew. prof. Józef Szabłowski) oraz działające w jej ramach Konferencja Rektorów Akademickich Niepaństwowych Szkół Polskich (przew. prof. Julian Auleytner) i Konferencja Rektorów Niepaństwowych Uczelni Zawodowych (przew. dr Barbara Kubska-Maciejewicz), a także Stowarzyszenie Rektorów i Założycieli Uczelni Niepaństwowych (przew. prof. Mirosław Zdanowski) i współdziałająca z nim Konferencja Założycieli Uczelni Niepaństwowych (przew. prof. Zbigniew Stachowski) oraz Polska Konferencja Rektorów Uczelni Niepaństwowych (przew. prof. Bogdan Grzeloński). Najliczniejszą i uważaną za reprezentację środowiska uczelni niepaństwowych konferencją jest KRUN. Należą do niej również przedstawiciele środowiska związanego ze SRiZUN.

W dniach 26-27 marca br. w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Białymstoku odbyło się doroczne Zgromadzenie Plenarne KRUN. Reprezentowane było 120 uczelni. Gośćmi zgromadzenia byli m.in.: prof. Jerzy Błażejowski, przewodniczący Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, prof. Kazimierz Przybysz, sekretarz Państwowej Komisji Akredytacyjnej i prof. Jerzy Woźnicki, przewodniczący prezydenckiego zespołu do opracowania ustawy o szkolnictwie wyższym. Zaproszeni przedstawili najważniejsze aspekty bieżącej działalności instytucji, które reprezentują. Żywą dyskusję wzbudziły kwestie związane z projektem nowej ustawy. Prof. Woźnicki wyjaśniał, że zasady pracy zespołu przewidują, iż zespół przygotowuje projekt dla prezydenta RP i to on pierwszy musi się z nim zapoznać, a następnie zadecyduje o jego losie. Przedstawiciele uczelni niepaństwowych byli zawiedzeni, że nie mogą dyskutować o przygotowywanych szczegółowych rozwiązaniach.

W związku z mijającą 3-letnią kadencją władz KRUN głównym tematem zgromadzenia były kwestie wyboru nowych władz. Przewodniczącym wybrano ponownie prof. Józefa Szabłowskiego, rektora WSFiZ w Białymstoku. Jego kontrkandydatami byli: prof. Bogdan Garzeloński, reprezentujący środowisko SRiZUN, i prof. Julian Auleytner. Nie udało się, niestety, zmniejszyć środowiskowych podziałów. Zgromadzenie przyjęło zmianę w statucie KRUN, na mocy której członkiem konferencji nie jest automatycznie każda uczelnia niepaństwowa, a członkostwo trzeba zadeklarować. Wprowadziło to sporo zamieszania organizacyjnego. Zmiana ta nie została zaakceptowana przez część uczelni związanych ze SRiZUN. Choć w konferencyjnych rozmowach pojawiały się kwestie stypendiów dla studentów, bonu edukacyjnego, nierówności traktowania sektorów – szkoły niepaństwowe otrzymują np. tylko 0,25 proc. ogólnej kwoty pieniędzy na badania naukowe, wyższe szkoły zawodowe muszą spełniać większe wymagania co do ilości zajęć niż inne uczelnie – brakowało na posiedzeniu dyskusji programowej. Część rektorów miała o to pretensje, ale obiecano sobie, że następne posiedzenie, które odbędzie się po upublicznieniu projektu ustawy o szkolnictwie wyższym, będzie w całości poświęcone kwestiom merytorycznym.

(as)

O zgromadzeniu czytaj także w notatkach przewodniczącego KRUN na str. 19

Ile Cię trzeba cenić

Ponad 6 lat temu FNP postanowiła, wśród innych przyznawanych nagród i programów, fundować 3-letnie subsydia dla wybitnych polskich uczonych. Program ten nazwano Subsydia profesorskie. Otrzymuje je corocznie kilkunastu najwybitniejszych uczonych w danej dziedzinie nauki. Subsydia przyznawane są przez zarząd FNP w drodze zamkniętego konkursu. Kandydatów zgłasza grono kilkudziesięciu wybitnych uczonych, uznawanych za autorytety w danej dziedzinie. Na subsydium składają się: stypendium dla laureata oraz środki, które są przeznaczone na stypendia dla jego doktorantów, zakupy książek i czasopism, aparatury, organizację seminariów i konferencji oraz krótkie naukowe wyjazdy zagraniczne.

W tym roku Fundacja postanowiła podsumować plon pierwszych przyznanych subsydiów, organizując spotkania laureatów. Pierwsze takie spotkanie odbyło się w Jachrance w dniach 28-29 marca br. i obejmowało subsydia profesorskie przyznane w roku 1998 w zakresie nauk humanistycznych. Otrzymali je wówczas: prof.prof.: Tadeusz Gadacz, Elżbieta Hałas, Maria Jarymowicz, Jacek Kolbuszewski, Antoni Mączak, Andrzej Mencwel, Edward Nęcka, Ewa Nowicka-Rusek, Jan Strelau, Stanisław Szczur, Tadeusz Tyszka, Roman Wapiński, Wojciech Wrzesiński, Cezary Wodziński i Marek Ziółkowski. Laureaci w krótkich referatach przedstawiali wyniki swoich naukowych poszukiwań. Niektóre wystąpienia powodowały ożywioną dyskusję i chęć uzupełnienia przemyśleń laureatów. Jak pracowicie policzyła przewodnicząca obradom prof. Barbara Bokus, plon subsydiów okazał się niemały. 15 przyznanych subsydiów zaowocowało 45 stypendiami dla asystentów i współpracowników, 14 książkami, 51 artykułami i rozdziałami w książkach, 18 pracami magisterskimi, 20 doktorskimi, 2 habilitacyjnymi oraz 9 konferencjami.

– Droga, kochana Fundacjo, ile Cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, kto Cię stracił – parafrazował mistrza z Czarnolasu jeden z beneficjantów, prof. Cezary Wodziński, żałując, że subsydia trwają tylko 3 lata.

W roku bieżącym subsydia przyznawane będą w zakresie nauk ścisłych. Przewiduje się przyznanie 15 trzyletnich subsydiów o wysokości 240 tys. zł każde (80 tys. rocznie).

(as)

Stypendia dla młodych

Tradycyjnie w okolicach pierwszego dnia wiosny – w tym roku 22 marca – odbyła się w Zamku Królewskim w Warszawie uroczystość wręczenia stypendiów dla młodych naukowców. Rada Fundacji przyznała 108 stypendiów po 20 tys. zł, a 80 ubiegłorocznych laureatów uzyskało przedłużenie stypendiów na kolejny rok. Liczba ubiegających się o stypendium była w tym roku wyjątkowo duża, ponad 600 osób. Nie znaczy to, że wszyscy zdają sobie sprawę, jak wielkie znaczenie Fundacja przykłada do tego programu i jak uroczystą oprawę ma wręczanie dyplomów. Świadczy o tym choćby fakt, że nie wszyscy laureaci przyjeżdżają po odbiór stypendium osobiście. Zapewne zdarzają się przypadki losowe. Jednak z rozmów z laureatami wynika także co innego. – Nie miałam go z kim zostawić – powiedziała Stella Hensel-Bielówka z Politechniki Śląskiej, która po odbiór stypendium przyjechała z mężem i malutkim dzieckiem. To chyba pierwszy taki przypadek w 11-letnich dziejach stypendiów dla młodych naukowców, choć w ich gronie młodych matek całkiem sporo.

Prof. Maciej W. Grabski, prezes FNP, w swoim przemówieniu stwierdził, że struktura nauki stanowi główną przeszkodę w rozwoju kadry naukowej w Polsce. Przeszkody tworzą starsi, którzy mają decydujący wpływ na strukturę nauki. Trudności można pokonać na dwa sposoby: obniżając płotki lub poprawiając kondycję. Fundacja wybrała drugą metodę. Prezes Fundacji zauważył, że odkrywanie praw natury to nie gra wolnych naukowców. Odkrywanie prawdy ma służyć społeczeństwu.

Prof. Michał Kleiber, minister nauki, przewodniczący Komitetu Badań Naukowych, zauważył, że europejski system badań naukowych ma swoje słabości. Największą jest kompleks wobec nauki amerykańskiej, która jest bardziej mobilna i otwarta. – Tylko Wy możecie sprawić, aby ten kompleks zniknął – zwrócił się do laureatów, którym życzył „odwagi do marzeń i siły do wcielania ich w życie”.

(pik)

RP

Szanse młodzieży

19 marca odbyła się w Warszawie konferencja „Szanse i zagrożenia młodego pokolenia w warunkach globalizacji i integracji Polski z Unią Europejską”, zorganizowana przez Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN oraz Parlament Studentów RP.
– Konferencja ma zainicjować szeroką dyskusję na temat sytuacji młodzieży w Polsce w perspektywie globalizacji i integracji z Unią Europejską w okresie najbliższych 15 lat. Już w 1995 r. przygotowaliśmy ekspertyzę, strategię dla Polski do 2010 r. po wejściu do Unii Europejskiej, dotyczącą także perspektyw młodego pokolenia. Teraz, po ośmiu latach, wracamy do problemu młodzieży – mówił prof. Leszek Kuźnicki, przewodniczący Komitetu Prognoz.

Polska wnosi do Unii wielki potencjał – 9,5 mln młodych ludzi, co daje 5. miejsce pod względem liczby młodzieży wśród krajów członkowskich i kandydujących. Jest to wielki atut wobec przeżywających problemy demograficzne, starzejących się społeczeństw wspólnoty. – Na razie polski potencjał młodzieży jest skutecznie marnowany i stanowi źródło narastających konfliktów społecznych. Młodzież traktowana jest instrumentalnie, a nie podmiotowo w procesie transformacji. Brakuje jej w procesach decyzyjnych, w działalności gospodarczej – zauważył prof. Julian Auleytner.

Polska nie prowadzi żadnej polityki wobec młodzieży. Jej sytuacja socjalna wygląda najgorzej w Europie. W Polsce jest najwyższy w Europie wskaźnik bezrobocia wśród młodzieży, co ogranicza możliwości zdobycia mieszkania, dostęp do usług zdrowotnych i edukacyjnych. Ma to również ścisły związek z rosnącą statystyką przestępczości tej części społeczeństwa. Z drugiej strony, młodzież zostawiona sama sobie szuka własnej strategii rozwoju. Dokonuje się młodzieżowa rewolucja edukacyjna. Żaden kraj UE nie notuje takiej dynamiki przyjęć na studia, jak Polska – mówiono na konferencji.

Konieczne jest dopasowanie polskiego systemu szkolnictwa wyższego do standardów UE, ujednolicenie jakości kształcenia w uczelniach polskich i zagranicznych, doprowadzenie do uznawania polskich dyplomów i otwarcia europejskiego rynku edukacyjnego dla Polaków – stwierdził Tomasz Czajkowski, przedstawiciel Parlamentu Studentów RP.

ert

Ministerstwo 
Nauki i Informatyzacji

Od 1 kwietnia zamiast urzędu Komitetu Badań Naukowych mamy Ministerstwo Nauki i Informatyzacji. Zmiany dokonano na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 18 marca, dotyczącego utworzenia Ministerstwa Nauki i Informatyzacji i zniesienia urzędu Komitetu Badań Naukowych. Rozporządzenie zostało wydane na podstawie ustawy z 10 stycznia o zmianie ustawy o Komitecie Badań Naukowych.

PFUN, TPiKN

Nagrody im. Hugona Steinhausa

W tym roku po raz dziewiąty rozstrzygnięto konkurs o nagrodę im. H. Steinhausa za osiągnięcia w zakresie upowszechniania nauki, organizowany przez Polską Fundację Upowszechniania Nauki i Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk. Nagrodę w wysokości 12 tys. zł wręczono 20 marca red. Sławomirowi Zagórskiemu. Uhonorowano go za zasługi w stworzeniu i redagowaniu działu naukowego w „Gazecie Wyborczej”. Jego aktywność spowodowała, że duża liczba dzienników i czasopism również wprowadziła działy naukowe” – czytamy w werdykcie jury. Ponadto red. Zagórski aktywizuje środowisko naukowe, zachęcając naukowców do pisania o własnych badaniach.

Przyznano także trzy honorowe wyróżnienia. Red. Andrzej Sowa z Polskiego radia BIS został wyróżniony za popularyzację wiedzy historycznej na antenie PR, zwłaszcza za cykle kronik historycznych. Dr Pawła Strzeleckiego, matematyka z Uniwersytetu Warszawskiego, wyróżniono za popularyzację matematyki na łamach prasy, radia i telewizji, m.in. za programy „Łyk matematyki” i „Tajniki matematyki” w Telewizji Edukacyjnej. Dr Bogdan Żurawski, archeolog z Uniwersytetu warszawskiego, został wyróżniony za upowszechnianie w mediach wiedzy o badaniach archeologicznych, w szczególności polskich odkryciach w Dolinie Środkowego Nilu w Sudanie. W ostatnich latach dr Żurawski zorganizował kilkanaście wystaw obrazujących dorobek kierowanej przez siebie ekspedycji archeologicznej.

Elżbieta Elbe

Samorządy i Parlament

Uczelnie w regionie

W dniach 28 lutego – 2 marca odbyła się konferencja „Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego. Europa, kraj, region”, zorganizowana przez samorządy studenckie Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej oraz Parlament Studentów RP. Obrady odbywały się w dwóch modułach. Jeden dotyczył współpracy szkół wyższych z regionem, drugi miał formę dyskusji nad kształtem nowej ustawy o szkolnictwie wyższym w świetle strategii rozwoju szkolnictwa wyższego.

Spotkanie dotyczące współpracy uczelni z regionem prowadził prof. Jerzy Świątek. Głównym tematem dyskusji była oferta edukacyjna uczelni wyższych w regionie i zaskakujący fakt ponad 40-proc. bezrobocia wśród zeszłorocznych absolwentów. Przodują w tej statystyce dawne miasta wojewódzkie, również Wrocław. Monika Kwil-Skrzypińska z wrocławskiego Biura Karier wiązała opisane zjawisko z nieprzygotowaniem absolwentów uczelni do ubiegania się o pracę w warunkach rynkowych. Dysponują oni wiedzą specjalistyczną, ale z powodu nieznajomości rynku pracy i nieumiejętności prowadzenia rozmowy z pracodawcami skazani są na porażkę. Brak im praktycznej wiedzy potrzebnej do założenia i prowadzenia własnej firmy. Zastanawiano się, w jakim stopniu uczelnie powinny kształcić absolwentów na potrzeby obecnego rynku pracy, a w jakim kreatorów nowych trendów i naukowców.

Innym wątkiem dyskusji było wsparcie rozwoju uczelni regionu przez lokalne władze samorządowe. Zenon Tagowski z Urzędu Marszałkowskiego omówił dotychczasowe dokonania UM na tym polu i przedstawił kolejne propozycje. Na terenie Dolnego Śląska istnieje wiele uczelni niepaństwowych oraz wydziałów zamiejscowych szkół publicznych. Poziom prowadzonego tam kształcenia każe postawić pytanie o celowość powoływania tych placówek. Studenci dostrzegają różnice między wartością dyplomu uzyskanego w jednostce macierzystej i na wydziale zamiejscowym. Choć słuszne są argumenty na rzecz zwiększania dostępu do instytucji edukacyjnych, nie można zrezygnować z jakości kształcenia. Powstało też pytanie, co będzie ze szkołami, które, wobec nadchodzącego niżu demograficznego, mogą zostać zamknięte.

Ewa Sieczek, zastępca dyrektora Departamentu Szkolnictwa Wyższego MENiS, przedstawiła najważniejsze aspekty strategii rozwoju szkolnictwa wyższego i zasygnalizowała pojawiające się problemy dotyczące Funduszu Pomocy Materialnej dla Studentów. Opinię środowiska rektorów przedstawiła prof. Krystyna Gabryjelska, prorektor ds. nauczania UWr. Wskazała na potrzebę dania uczelniom większej swobody w powoływaniu nowych kierunków i specjalności. Tę kwestię podniósł w swoim wystąpieniu również prof. Tadeusz Luty, rektor PWr., który przewodniczył obradom. Przedstawił argumenty na rzecz wzmocnienia autonomii uczelni i podkreślił potrzebę stworzenia silnego lobby na rzecz edukacji.

Studenci wyrażali zaniepokojenie niewłaściwymi, ich zdaniem, tendencjami prowadzącymi do zrównania szans studentów dziennych, zaocznych i wieczorowych w ubieganiu się o środki z Funduszu Pomocy Materialnej. Jeżeli poziom finansowania FPM nie wzrośnie w znaczącym stopniu, to stypendia będą bardzo niskie. Pojawiła się propozycja przygotowania studentów do podejmowania aktywnej roli na rynku pracy przez wprowadzenie do programu kształcenia wiedzy z zakresu prawa gospodarczego i finansowego, pozwalającej na uruchomienie własnej firmy.

Krzysztof Maj

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu

Pieniądze samorządów

Sięganie po zewnętrzne środki finansowania staje się dla samorządów koniecznością, ponieważ przydzielane przez państwo zadania są niewspółmierne do uzyskiwanych z budżetu środków – powiedziała dr Janina Kotlińska podczas konferencji poświęconej zewnętrznym źródłom finansowania powiatów i gmin. Konferencja odbyła się 28 lutego w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.

Samorządy, chcąc podejmować inwestycje, muszą zaciągać zobowiązania. Najczęściej zadłużają się w bankach. Najwięcej zobowiązań zaciągają gminy – od 1999 do III kwartału 2002 r. wielkość ich zadłużenia wzrosła prawie dwukrotnie. Zwiększa się zadłużenie powiatów i województw.

Mimo iż procedury pozyskiwania środków unijnych są dość skomplikowane i wymagają znacznego udziału środków własnych, fundusze UE są kuszącym źródłem wspomożenia budżetu samorządowego. Źródłem finansowania działań samorządów może być Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Dr Richard Mbewe, główny ekonomista Warszawskiej Grupy Inwestycyjnej, tłumaczył, jak należy formułować wniosek o środki z tego funduszu. Fundusze mogą zostać przyznane, jeżeli realizują jeden z poniższych celów: budowa instytucji poprawiających jakość życia, wsparcia inwestycyjne (np. budowa dróg), rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, szkolenia poprawiające siłę konkurencyjną na rynku. Zdaniem R. Mbewe, korzystanie z unijnych funduszy utrudnia brak informacji na temat procedur ich pozyskiwania, biurokratyzacja i rygoryzm norm narzucanych przez UE oraz brak umiejętności poruszania się po unijnym systemie biurokratycznym. Polskie inwestycje paraliżuje również brak ciągłości w decyzjach urzędniczych przez częste rotacje polityczne.
Po przystąpieniu do UE Polska będzie miała jeden z niższych PKB w regionie, w związku z czym stanie się jednym z większych beneficjantów unijnych funduszy. Zasady pomocy unijnej kierują pieniądze do regionów przemysłowych i wiejskich wymagających restrukturyzacji i gospodarczego uaktywnienia. Takich miejsc mamy w Polsce pod dostatkiem. Tragedią jest jednak to, że aby uzyskać środki z funduszy unijnych na rozwój, inwestycje czy aktywizację zawodową, trzeba mieć również środki własne. A tych polskim samorządom i przedsiębiorcom brakuje – powiedział podczas konferencji dr Killion Munyama z Katedry Bankowości AE w Poznaniu.

(AH)

Inwestycje: Uniwersytet Jagielloński

Pałac Larischa

17 lutego oddano do użytku zespół sal wykładowych, które wybudowano na dziedzińcu XIX-wiecznego Pałacu Larischa. Obiekt ten UJ pozyskał na drodze wymiany nieruchomości z władzami wojewódzkimi w 1997 r. i przekazał do dyspozycji Wydziału Prawa i Administracji. Pałac Larischa znajduje się w ścisłym centrum Krakowa i przylega do starego kampusu.

Pałac powstał na bazie średniowiecznych kamienic (najstarsza z XIV w.), które zostały przebudowane przez rodzinę Jordanów w drugiej ćwierci XVIII w., wg projektu Franciszka Placidiego. Ostateczny kształt uzyskał w XIX w. Na początku XIX stulecia Szczepan Humbert dobudował piętro i przebudował fasadę pałacu w stylu neoklasycznym. Ostateczny kształt nadał mu baron Karol Larisch. Po pożarze w 1850 r. rozbudował pałac, włączywszy do niego dwie kolejne kamienice od strony pl. Wszystkich Świętych. On też przekazał obiekt miastu na cele publiczne. Od 1854 r. znalazły w nim siedzibę różne instytucje publiczne, ostatnio Biblioteka Miejska.

Po przejęciu pałacu przez UJ podjęto w nim prace remontowe i adaptacyjne. Ważnym ich etapem była budowa na dziedzińcu pałacu nowego budynku o powierzchni 688 m2 i kubaturze 3150 m3. Umieszczono w nim dużą salę audytoryjną, salę ćwiczeń i salę seminaryjną. Całość zaprojektowała firma PROBADEX sp. z oo. Głównym projektantem jest mgr inż. arch. Witold Plebańczyk. Realizację inwestycji powierzono firmie ŁĘGPRZEM.

Sala audytoryjna jest dwupoziomowa, zamontowano w niej 318 wygodnych krzeseł oraz rozkładanych pulpitów. Dzięki możliwości transmisji dźwięku i obrazu do sąsiedniej małej sali wykładowej, grono słuchaczy może zostać poszerzone o kolejne 56 osób. Ponadto istnieje możliwość ustawienia dodatkowych 30 krzeseł w sali audytoryjnej, co w rezultacie powiększy liczbę słuchaczy do 404. Tym samym UJ dysponuje w ścisłym centrum Krakowa salą mieszczącą niemal dwukrotnie więcej osób niż aula Collegium Novum.

Nowoczesny system audiowizualny i klimatyzacja zapewniają komfortowe warunki uczestniczącym w wykładach, a dobra akustyka umożliwia organizowanie koncertów. Wyposażenie techniczne jest doskonale wkomponowane w wystrój sali i pracuje bardzo cicho. Stały monitoring ma zapewnić bezpieczeństwo, trwałość i estetykę oddanych studentom do użytku pomieszczeń. Duże audytorium znacznie poprawiło warunki, w jakich kształcą się studenci WPiA.

Budowa sali audytoryjnej oraz inne prace remontowo-adaptacyjne w Pałacu Larischa są finansowane głównie ze środków własnych WPiA, przy wsparciu Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa i budżetu centralnego UJ. Łączne nakłady na ten cel szacowane są na kilka milionów zł.

Pałac Larischa będzie w pełni dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zbudowano już specjalne podjazdy i zamontowano windę. Trwają prace nad adaptacją strychu na pomieszczenia seminaryjne i pokoje dla gości wydziału. Czeka na remont klatka schodowa od strony pl. Wszystkich Świętych. Prace te zostaną ukończone na przełomie maja i czerwca br. Do zagospodarowania pozostaną jeszcze obszerne i piękne piwnice. Władze wydziału planują ulokowanie tam zaplecza gastronomicznego. W najbliższym czasie zorganizowany zostanie przetarg na inwestora, który z własnych środków dokona remontu i adaptacji piwnic oraz poprowadzi w nich działalność gastronomiczną. W zamian zwolniony zostanie na określony okres z czynszu za użytkowanie tych pomieszczeń. Dzięki temu bez angażowania własnych środków wydziału powstanie odpowiednie zaplecze dla organizowanych w Pałacu Larischa konferencji naukowych. Wśród służących już obecnie studentom pomieszczeń znajduje się obszerna i dobrze wyposażona sala komputerowa.

Leszek Śliwa

Katolicki Uniwersytet Lubelski

Aktualia 2003

W dniach 24-26 marca w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim odbyła się jubileuszowa X Ogólnopolska Konferencja Aktualności Psychologicznych „Aktualia 2003”, zorganizowana przez studentów psychologii KUL. Cechą charakterystyczną dorocznego spotkania psychologów jest to, że głos zabierają na nim zarówno profesorowie, jak i studenci, teoretycy i praktycy. W tym roku profesorowie – m.in. z KUL, PAN, UAM, UG, Uniwersytetu Wołyńskiego – mówili m.in. o celach życiowych i zadowoleniu z życia, anoreksji i bulimii, psychologii ciała. Relacje ojca z synem, przemoc wobec kobiet białoruskich, uzależnienie od Internetu – to z kolei tematy, jakie przedstawili studenci.

Jeden z punktów obrad stanowiła dyskusja panelowa pod hasłem Polski psycholog w Unii Europejskiej. Wyższe wykształcenie to mniejsze obawy, a wymiana międzynarodowa jest prawdziwym motorem postępu w badaniach psychologicznych – to główne wnioski z tej dyskusji. Prelegenci przedstawiali regulacje prawne dotyczące uprawiania zawodu psychologa w UE, mówili o wymianie pracowników, uznawalności dyplomów, współpracy naukowej, stypendiach i programach finansowania badań. Zastanawiano się również nad stereotypami związanymi z perspektywami pracy w UE i dylematem: wyjeżdżać za granicę czy rozwijać psychologię polską.

W czasie warsztatów studenci zapoznawali się z grami symulacyjnymi jako metodami prowadzenia szkoleń. Uczyli się, jak dostosować zachowanie do stanu emocjonalnego ofiary przestępstwa. Poznawali podstawy komunikacji interpersonalnych, sposoby wykorzystania potencjału grupy, a jednocześnie ustrzeżenia się przed pułapkami grupowego podejmowania decyzji.

Agnieszka Bieńkowska

Uniwersytet Jagielloński

Go east

Ośrodek Praw Obcych Wydziału Prawa i Administracji UJ uruchomił program GO EAST – kurs polskiego prawa gospodarczego, przeznaczony dla studentów z krajów niemieckojęzycznych. Jest to jedyny tego typu specjalistyczny kurs prawniczy w języku niemieckim, prowadzony poza granicami państw niemieckojęzycznych.

Czteromiesięczny cykl wykładów Polnisches Wirtschaftsrecht dotyczy polskiego prawa cywilnego, ze szczególnym naciskiem na prawo gospodarcze. Wykłady w języku niemieckim będą prowadzone przez pracowników WPiA UJ. Ich uzupełnieniem jest intensywny kurs języka polskiego (72 godz.) oraz wykłady z zakresu kulturoznawstwa (18 godz.), które mają wprowadzić słuchaczy w krąg kultury polskiej. Dla uczestników zajęć przygotowane zostały skrypty zawierające m.in. przetłumaczone na język niemiecki ustawy, orzeczenia polskich sądów itp. oraz zarys treści wykładów. Po zakończeniu kursu zainteresowani uczestnicy mogą odbyć sześciotygodniową praktykę zawodową. Wszystkie zajęcia zostały sklasyfikowane wg Europejskiego Systemu Punktów Transferowych (ECTS), co umożliwi ich uwzględnienie w programie studiów realizowanych w uczelniach europejskich. Jednocześnie otwiera to drogę do objęcia udziału w tym kursie europejskimi programami stypendialnymi, np. SOCRATES/ERASMUS.

Dzięki współpracy z Deutscher Akademischer Austauchdienst (DAAD), zapewniono tej inicjatywie wsparcie finansowe w postaci 20 stypendiów oraz pokrycia kosztów prowadzenia zajęć dla studentów z Niemiec.

Wobec zbliżającego się akcesu Polski do UE program GO EAST wzbudził duże zainteresowanie nie tylko wśród niemieckich studentów prawa, ale także absolwentów studiów prawniczych. Liczba podań o przyjęcie na kurs przekroczyła znacznie liczbę stypendiów. W toku przeprowadzonej rekrutacji wyłoniono 20 najlepszych kandydatów, którym przyznane zostało stypendium DAAD. Są to absolwenci lub studenci przynajmniej IV roku prawa w niemieckich uniwersytetach. W zajęciach Szkoły Prawa Polskiego uczestniczyć będzie także dwóch doktorantów z Europejskiego Kolegium Doktoranckiego, prowadzonego wspólnie przez uniwersytety Johannesa Guttenberga w Moguncji, Karola Ruprechta w Heidelbergu i Uniwersytet Jagielloński. Ponadto zakwalifikowano do udziału w programie adwokata z Niemiec, który sam opłacił udział w zajęciach. Uczestnicy kursu prezentują zróżnicowany poziom znajomości naszego języka. Kilka osób posługuje się nim płynnie, inne zaliczyły początkowe kursy języka polskiego w czasie wakacji, ale są też osoby, które nie miały dotychczas kontaktu z tym językiem. W związku z tym kurs języka polskiego jest realizowany w pięciu 4-5-osobowych grupach.

W związku z zainteresowaniem udziałem w GO EAST w innych krajach niemieckojęzycznych trwa poszukiwanie dodatkowych źródeł finansowania dla studentów spoza Niemiec. Dodać należy, że podkreśla to wybitną pozycję WPiA UJ.

Organizatorzy programu GO EAST przewidują ścisłą współpracę ze Szkołą Prawa Niemieckiego WPiA UJ. Słuchacze obu kursów będą się spotykać i w toku indywidualnych kontaktów wspierać w poznawaniu obu systemów prawnych, a przede wszystkim szlifować umiejętności językowe. Będzie to także okazja do wzajemnego poznania i nawiązania perspektywicznej współpracy.

Leszek Śliwa

Politechnika Krakowska

Re-Urban i LE:NOTRE

Instytut Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej uczestniczy w realizacji dwóch międzynarodowych projektów badawczych, finansowanych przez Komisję Europejską.

W listopadzie 2002 w ramach 5. Programu Ramowego Unii Europejskiej ruszył trzyletni projekt Re-Urban Mobil („Mobilising Re-urbanisation on condition of demographic changes”). Wpisuje się on w priorytety tematyczne: „miasto jutra i dziedzictwo kulturowe”, „zrównoważone planowanie urbanistyczne i racjonalne zarządzanie zasobami” oraz „jakość życia w mieście”.

W skład konsorcjum badawczego wchodzi 13 partnerów: placówki naukowe z Lipska, Krakowa, Svatego Jura (Słowacja), trzy ośrodki z Lublany (Słowenia), Londynu i Sheffield oraz z Brna (Czechy) i władze czterech miast: Lipska, Lublany, Bolonii i Leon (Hiszpania). Projekt ma charakter badawczo-wdrożeniowy. Koordynatorem jest Urząd Miasta Lipska.

Intencją projektu jest poprawa jakości życia w śródmiejskich dzielnicach mieszkaniowych, co powinno zaowocować ograniczeniem rozproszonej zabudowy mieszkaniowej na zewnątrz miast. Badany będzie „potencjał reurbanizacji” śródmieść, zaproponowana i przetestowana zostanie strategia polepszenia środowiska mieszkaniowego w centrum, aby stało się ono alternatywą dla lokalizacji podmiejskich. Istotnym elementem będzie strategia komunikowania się ze społeczeństwem i włączenie mieszkańców do prac nad projektem, co do tej pory w Polsce prawie nie jest praktykowane. Badania prowadzone będą w czterech europejskich miastach: Lipsku, Lublanie, Bolonii i Leon. W perspektywie długoterminowej efektem wypracowanych w projekcie narzędzi, metod i zachęt będzie ochrona historycznych centrów miast.

Polski zespół Instytutu Architektury Krajobrazu, koordynowany przez dr E. Heczko-Hyłową, odpowiada wspólnie z Geoniką, Instytutem z Czeskiej Akademii Nauk z Brna za wykonanie analiz porównawczych z zakresu ekologii miasta (Pakiet Roboczy nr 6 „Comparative Disciplinary Analysis: Urban Ecology”). Wyniki prac zostaną zaprezentowane podczas warsztatów w Krakowie.

Z początkiem roku akademickiego 2002/03 rozpoczęła się formalnie realizacja projektu sieci tematycznej LE:NOTRE – „Landscape Education: New Opportunities for Teaching and Research in Europe” (Edukacja w Dziedzinie Krajobrazu: Nowe Możliwości dla Kształcenia i Badań w Europie).

Projekty sieci tematycznych są częścią programu SOCRATES/ERASMUS UE, który wspomaga współpracę i dialog między europejskimi uczelniami. Koncepcja projektu LE:NOTRE i wniosek o jego sfinansowanie został przygotowany przez ECLAS, Europejską Radę Szkół Architektury Krajobrazu, której członkiem jest IAK PK. Koordynatorem projektu jest prof. Richard Stiles z Politechniki w Wiedniu, autor wniosku i przewodniczący ECLAS.

Celem projektu jest wprowadzenie systemu jakości i efektywności kształcenia w dziedzinie architektury krajobrazu w Europie poprzez zebranie, porównanie i analizę obecnych programów nauczania oraz wypracowanie – z uwzględnieniem najlepszych doświadczeń praktyki – nowych standardów kształcenia na poziomie magisterskim, podyplomowym i w formie kształcenia ustawicznego. Nowe standardy i potrzeby odnosić się będą także do metod badawczych w tej dziedzinie. Projekt będzie respektował i wykorzystywał istniejące zróżnicowanie europejskich szkół krajobrazu, uznając korzyści, jakie niesie łączenie zarówno podejścia naukowego, jak i artystycznego.
Zespół Instytutu Architektury Krajobrazu PK jest odpowiedzialny za opracowanie europejskiego słownika i listy kluczowych pojęć z zakresu terminologii architektury krajobrazu. Pracami polskiej grupy kieruje prof. Aleksander B?hm, który jest członkiem ECLAS oraz Komitetu Sterującego projektu LE:NOTRE. Rolę koordynatora pełni dr arch. Ewa Heczko-Hyłowa.

Ewa Heczko-Hyłowa

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Laboratorium analiz śladowych

11 marca w Zakładzie Chemii Środowiska i Ekoanalityki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, kierowanym przez prof. Bogusława Buszewskiego, otwarte zostało Laboratorium Dydaktyczno-Badawcze Analiz Śladowych. Zgromadzona w nowym laboratorium wysokiej klasy aparatura pozwoli chemikom podążać za najbardziej aktualnymi trendami w nowoczesnej chemii analitycznej i stosować osiągnięcia najnowszych technik i technologii, wykorzystywanych na pograniczu chemii, biologii czy fizyki, a stanowiących cenne źródło informacji dla medycyny, inżynierii genetycznej oraz biotechnologii. Interdyscyplinarne podejście badawcze, związane z łączeniem technik analitycznych, zwiększy możliwości pomiarowe i poznawcze ksenobiotyków (substancji nieorganicznych i organicznych obcych organizmom żywym), których negatywne skutki oddziaływań związane są z zanieczyszczeniem środowiska, w tym także ze zmianami o charakterze globalnym. Monitoring negatywnych skutków oddziaływań ksenobiotyków, które występować mogą zarówno na poziomie komórki, jak i całego organizmu, umożliwi eliminowanie ich we wczesnym etapie, zanim dokonają spustoszeń w organizmie. W laboratorium można będzie badać m.in.: antybiotyki, pestycydy, konserwanty, narkotyki, substancje smakowo-zapachowe w żywności oraz perfumy.

(knc)

Paleografia 
czwartorzędu

Ostatni okres historii Ziemi, obejmujący epokę lodowcową, jest szczególnie ważny dla wielu dziedzin nauki. To właśnie wtedy stopniowo kształtował się dzisiejszy obraz powierzchni naszej planety, a także obecna szata roślinna i świat zwierzęcy. W tym też okresie odbywały się procesy ewolucyjne, które doprowadziły do wytworzenia się gatunku homo sapiens i jego kultury.

Poznanie czwartorzędu wymaga badań interdyscyplinarnych, uwzględniających wiele dziedzin wiedzy, od geografii fizycznej po prehistorię, z uwzględnieniem metod datowania.

Zainteresowanie tym okresem ma w Polskiej Akademii Umiejętności długą tradycję. W początkach XX wieku w Staruni na Podkarpaciu znaleziono w czasie eksploatacji ozokerytu, zwanego też woskiem ziemnym, zachowany ze skórą i mięśniami okaz nosorożca włochatego (Coelodonta antiquitatis), gatunku, który żył w Europie w młodszym czwartorzędzie, a znany był dotąd tylko ze szkieletów. Zachowanie się zwierząt z tego czasu z częściami miękkimi jest niezwykle rzadkie. Znalezisko trafiło do Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie.
W 1907 r. w tym samym miejscu natrafiono na jeszcze lepiej zachowany okaz nosorożca włochatego. Tym razem zabezpieczeniem znaleziska i jego zbadaniem zajęła się Polska Akademia Umiejętności. Nosorożca wystawiono w Muzeum Przyrodniczym w Krakowie, gdzie dotąd się znajduje.

Dla publikacji wyników badań niezwykłego znaleziska utworzono w PAU serię wydawniczą Starunia. Było to pierwsze w świecie wydawnictwo ciągłe poświęcone wyłącznie czwartorzędowi. Wznowiono je po przerwie wojennej pod nazwą Folia Quaternaria, gdyż nazwa Starunia została uznana przez cenzurę za nieodpowiednią, jako że miejscowość leży obecnie na terenie Ukrainy.

Komisja Paleogeografii Czwartorzędu jest jedną z najbardziej aktywnych interdyscyplinarnych komisji PAU. Przewodniczy jej prof. Stefan W. Alexandrowicz. W 2002 r. dwa z kilkudziesięciu referatów wygłoszonych na jej posiedzeniach dotyczyły znalezisk staruńskich. Prof. Henryk Kubiak mówił o postępie badań nad dużymi ssakami ze Staruni, prof. S.W. Alexandrowicz o mięczakach, a prof. Jerzy Pawłowski o chrząszczach znalezionych w sąsiedztwie nosorożców.

Dwa sympozja poświęcono Zalewowi Szczecińskiemu i jezioru Wigry, omawiając ich dzieje w ostatnim okresie geologicznym, historię osadów dennych tych utworów i ich stan obecny.

Wiele referatów poświęcono dendrochronologii. Jest to metoda określania wieku absolutnego (w latach) na podstawie rocznych przyrostów pni drzew, a tym samym wieku osadów, w których pnie się zachowały. Inne wystąpienia dotyczyły różnych zagadnień holocenu (okres ostatnich 12 tys. lat) w Polsce, ale także na innych terenach. Profesorowie Witold Zuchiewicz, Nguyen Quoc Cuong Bhuen i Andrzej Bluszcz mówili o badaniach osadów w strefie uskoku Dien Bien Phu w Wietnamie. Ukazał się kolejny, 72 tom Folia Quaternaria, z pracą Pliestocene rodents of Europe, przedstawiającą syntezę dziejów mięczaków naszego kontynentu w czwartorzędzie.

(kk)

Nominacje 
profesorskie

27 lutego Prezydent RP wręczył akty nadania tytułu naukowego profesora 60 nauczycielom akademickim oraz pracownikom nauki.

Nauki ekonomiczne: Adam Kopiński (AE, Wrocław), Karol Kukuła (AR, Kraków), Lucyna Lewandowska (UŁ).

Nauki farmaceutyczne: Stefan Tyski (Instytut Leków, Warszawa).

Nauki fizyczne: Marek Pajek (AŚ, Kielce), Tadeusz Wojciech Wasiutyński (IFJ, Kraków).

Nauki humanistyczne: Adnan Abbas (UAM), Mirosława Alicja Białoskórska (USz.), Jan Chochorowski (UJ), Alicja Maria Jarzębska (UJ), Roman Zbigniew Lewicki (UMCS), Joanna Pyszny (UWr.), Grzegorz Sędek (SWPS), Grażyna Hanna Stach (UJ), Lidia Zbiegień-Maciąg (AGH), Dorota Żołądź-Strzelczyk (UAM).

Nauki leśne: Waldemar Moliński (AR, Poznań).

Nauki matematyczne: Tadeusz Mostowski (UW), Józef Myjak (Uniwersytet w Aquila, Włochy).

nauki medyczne: Teresa Adamek-Guzik (UJ), Henryk Berbeć (AM, Lublin), Magdalena Joanna Durlik (AM, Warszawa), Juliusz Kazimierz Jakubaszko (AM, Wrocław), Andrzej Stanisław Kemona (AM, Białystok), Maria Grażyna Majdan (AM, Lublin), Krzysztof Tadeusz Marczewski (AM, Lublin), Tadeusz Niedźwiedzki (Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, Kraków), Ryszard Waldemar Pawłowski (AM, Gdańsk), Jacek Petrusewicz (AM, Gdańsk), Wanda Zofia Romaniuk (ŚAM, Katowice), Aldona Maria Siwińska (AM, Poznań), Ryszard Szkilnik (ŚAM), Tomasz Waldemar Tomaszewski (AM, Lublin), Grzegorz Tadeusz Wallner (AM, Lublin), Grażyna Wójcik (AM, Lublin), Andrzej Paweł Wysokiński (AM, Lublin), Irena Zakrzewska (AM, Białystok), Jan Eugeniusz Zejda (ŚAM).
nauki o kulturze fizycznej: Artur Jaskólski (AWF, Wrocław), Krzysztof Spodaryk (AWF, Kraków).

Nauki o ziemi: Ryszard Krzysztof Borówka (USz.).

Nauki prawne: Zbigniew Ofiarski (USz.).

Nauki rolnicze: Andrzej Kryspin Babuchowski (UWM), Leszek Drozd (AR, Lublin), Kazimierz Jankowski (AP, Siedlce), Ryszard Piotr Kramkowski (AR, Wrocław), Helena Łabuda (AR, Lublin), Teofil Łabza (AR, Kraków), Grażyna Ewa Michalska (ATR, Bydgoszcz), Antoni Tadeusz Miler (AR, Poznań), Krzysztof Młynarczyk (UWM), Stanisław Socha (AP, Siedlce).

Nauki techniczne: Andrzej Białobrzeski (IO, Kraków), Wilhelm Józef Gorecki (PŚ), Tadeusz Kasprowicz (WAT), Jacek Aleksander Machnikowski (PWr.), Andrzej Wiktor Maranda (WAT), Zbigniew Henryk Starczewski (PW), Waldemar Andrzej Trzciński (WAT).

Nauki weterynaryjne: Paweł Stanisław Sysa (SGGW).

Politechnika Wrocławska

Moeller Electric dla politechnik

Firma Moeller Electric sp. z o.o. przekazała laboratorium Instytutu Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej nowoczesne wyposażenie, na które składają się produkowane przez firmę urządzenia z zakresu automatyki: dwa zestawy sterowników kompaktowych swobodnie programowalnych PS4-341-MM1, wyposażone w moduły rozszerzeń lokalnych LE4-504-BS1, moduły sieciowe XION XN-GW-PBDP-1.5MB z modułami bazowymi, panele operatorskie MI4-110-KC1 oraz rozruszniki silnikowe XS1-DS0-340-2K2. Instytut otrzymał po dwa egzemplarze każdego z wymienionych urządzeń. Pierwszy sygnał o takiej możliwości dotarł za pośrednictwem absolwenta Wydziału Elektrycznego PWr. zatrudnionego w Moeller Electric.

Wydział Elektryczny PWr. został beneficjantem akcji, która objęła pięć polskich politechnik. Wydziały elektryczne politechnik Gdańskiej, Warszawskiej, Poznańskiej i Śląskiej otrzymały urządzenia przemysłowe, którymi można sterować rzeczywiste obiekty technologiczne. Były wśród nich sterowniki serii PS, przekaźniki programowalne EASY, przetwornice częstotliwości DF/DV, panele operatorskie MI4, rozproszone systemy wejść/wyjść XI/ON, startery silnikowe XS itd. Urządzenia takie pozwalają studentom zapoznać się ze sprzętem stosowanym w systemach sterowania procesami przemysłowymi, a także z problematyką sieci przemysłowych, rozproszonych systemów wejść/wyjść oraz wizualizacji. Pakiety oprogramowania ułatwiają naukę programowania sterowników PLC i testowania stworzonych projektów.

(mk)

Międzynarodowy Komitet Badań Arktyki IASC

Mniejszy wpływ

W dniach 23-25 lutego odbyła się w Zakopanem międzynarodowa konferencja grupy roboczej Glacjologia Arktyki Międzynarodowego Komitetu Badań Arktyki (IASC), poświęcona badaniom wpływu ocieplenia klimatu na pokrywę śnieżną i lodową półkuli północnej. IASC (International Arctic Science Committee) skupia państwa, których terytoria znajdują się na Dalekiej Północy, jak: Kanada, USA, Rosja, Dania z Grenlandią, Islandia, Norwegia, Szwecja, Finlandia oraz kraje szczególnie zasłużone w badaniach Arktyki. Jest wśród nich Polska, która od ponad 70 lat prowadzi badania, a od 1957 r. utrzymuje własną stację polarną na Spitsbergenie.

W trzydniowym spotkaniu, zorganizowanym przez Instytut Geofizyki PAN i Uniwersytet Śląski, uczestniczyli badacze polarni – geofizycy, glacjolodzy i klimatolodzy z 14 państw.

– Uczestniczymy już w kilku dużych międzynarodowych projektach badawczych, m.in. w Global Change, obejmującym śledzenie ewolucji klimatu i środowiska, badaniach lodowców i wiecznej zmarzliny. Od wielu lat Polska znajduje się w czołówce badań glacjologicznych w Arktyce z najdłuższą, prowadzoną od 1956 r., serią obserwacji i pomiarów lodowców na Spitsbergenie. Polscy glacjolodzy prowadzili też badania na Grenlandii, Alasce i w Arktyce kanadyjskiej – powiedział dr Piotr Głowacki, kierownik Zakładu Badań Polarnych IG PAN.

Na konferencji przedstawiono ostatnie wyniki badań wielkich lodowców w Arktyce kanadyjskiej, na Grenlandii, Spitsbergenie i na Dalekiej Północy w Rosji.

Ocieplenie klimatu jest już wyraźnie widoczne w Arktyce – szczególnie w jej europejskim sektorze – ale jego wpływ na bilans lodu i śniegu jest mniejszy niż dotąd sądzono. Polarne lody z opóźnieniem reagują na zmiany klimatu. Nie potwierdzają się katastroficzne wizje o światowym potopie. Wzrost poziomu oceanów może być w XXI stuleciu liczony w milimetrach, a nie dziesiątkach centymetrów – wskazywano na konferencji.

Rozwijane są już wielkie międzynarodowe programy badania pokrywy lodowej na morzach i lądach w Arktyce. Wykorzystuje się do nich m.in. amerykańskiego satelitę Kriostat. Ważne miejsce w tych badaniach przypada stacji polarnej PAN w fiordzie Hornsund na Spitsbergenie. Trwają przygotowania do międzynarodowego programu UE „Ocean Arktyczny”, który rozpocznie się w 2007 r.

ert