Prof. Lechosław Latos-Grażyński z Uniwersytetu Wrocławskiego został tegorocznym laureatem Nagrody Heisiga. To jedno z dwóch najwyższych finansowych wyróżnień w polskiej nauce.
Nagroda została ustanowiona w 2020 roku i jest przyznawana raz na dwa lata na Uniwersytecie Wrocławskim za badania wyróżniające się innowacyjnością w istotnym dla współczesnego świata zakresie, które zyskały powszechne uznanie i zostały zwieńczone konkretnym osiągnięciem. Kandydatów zgłaszają uczelnie biorące udział w programie Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza. Nagrodę w wysokości 200 tys. zł otrzymuje badaczka lub badacz pracujący w Polsce.
W tym roku wyróżnienie, którego inicjatorem i fundatorem jest prof. Norbert Heisig, profesor nauk medycznych, honorowy senator i doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, założyciel oraz wieloletni prezes Niemiecko-Polskiego Towarzystwa Uniwersytetu Wrocławskiego, zostało wręczone po raz drugi. Spośród trójki finalistów wyłoniono zwycięzcę – prof. Lechosława Latos-Grażyńskiego z Uniwersytetu Wrocławskiego. Został doceniony za odkrycie odmienności strukturalnej porfiryn, które zaowocowało bogactwem innowacyjnych struktur o szerokim potencjale badawczym i aplikacyjnym.
Zasadniczy aspekt jego badań to konstrukcja porfiryn i metaloporfiryn o strukturze molekularnej i elektronowej. Dotyczą one najbardziej fundamentalnych aspektów chemii organicznej i bionieorganicznej, takich jak aromatyczność czy struktura elektronowa związków koordynacyjnych. Badania doprowadziły do odkrycia wyjątkowego izomeru porfiryny, noszącego obecnie nazwę karbaporfiryny, który łączy cechy strukturalne porfiryn oraz karbocykli. Układy takie umożliwiają obserwację oddziaływań metal-węgiel w otoczeniu koordynacyjnym zbliżonym do porfirynowego, a niekiedy stymulują bardzo nietypową reaktywność. Wyniki te posiadają duży potencjał aplikacyjny wykorzystywany już dzisiaj np. w terapii fotodynamicznej. Przedmiotem zainteresowania laureata są również materiały funkcjonalne na bazie modyfikowanych porfiryn, które mogą odegrać ważną rolę katalizie, biologii i medycynie.
Nagrodę oraz dyplomy wyróżnionym wręczyli podczas inauguracji rok akademickiego prof. Robert Olkiewicz – rektor Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Constantin von Kessel – przewodniczący Zarządu Fundacji Norberta i Barbary Heisigów.
Po raz pierwszy Nagrodę Heisiga wręczono w 2021 roku, a otrzymał ją prof. Jan Potempa z Uniwersytetu Jagiellońskiego, uhonorowany za odkrycie biochemicznych mechanizmów związku bakteryjnych chorób przyzębia z reakcjami autoimmunologicznymi, które otworzyło nowe perspektywy walki z chorobą Alzheimera.
MK, źródło: UWr