Projekt ENABLE, w który zaangażowane były m.in. polskie jednostki naukowe – Uniwersytet Łódzki oraz Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN w Łodzi – otrzymał nagrodę „BiodivERsA for Excellence and Impact”. Nagroda przyznawana jest przez sieć co roku. Wręczenie odbyło się w trakcie konferencji zamykającej program BiodivERsA3, odbywającej się w Brukseli.
Nagrodę przyznano za opracowanie kompleksowego modelu funkcjonowania i planowania tzw. błękitnej i zielonej infrastruktury (obejmującej zieleń i wodę w miastach, w tym m.in. tereny zieleni, zbiorniki wodne, zielone dachy, ogrody deszczowe), tak aby uwolnić jej pełny potencjał. Zespół ENABLE opracował także nowe narzędzia analityczne służące do oceny efektów funkcjonowania błękitnej i zielonej infrastruktury. Badania prowadzone w ramach projektu przyczyniają się do zabezpieczenia różnorodności biologicznej w dynamicznych, zdominowanych przez człowieka systemach społeczno-ekologicznych w miastach i aglomeracjach.
Lepsze zrozumienie warunków, w których różne typy i elementy błękitnej oraz zielonej infrastruktury przynoszą wiele wzajemnie powiązanych korzyści, oraz sposobu, w jaki są one odbierane przez różne grupy beneficjentów, umożliwi zwiększenie skali dobrych przykładów i skuteczne wdrażanie projektów rozwiązań opartych na przyrodzie – tłumaczy prof. Jakub Kronenberg z Zakładu Analiz Systemów Społeczno-Ekologicznych Uniwersytetu Łódzkiego, kierujący polskim zespołem.
Błękitna i zielona infrastruktura (BZI) to system połączonych, wzajemnie powiązanych elementów zieleni i wody, świadomie planowany, aby zwiększyć korzyści, jakie oferuje nam przyroda. Najczęściej mówimy o błękitnej i zielonej infrastrukturze w miastach, natomiast w ramach projektu ENABLE analizowano ją w kontekście powiązań między miastem a jego podmiejskim otoczeniem. Do infrastruktury można zaliczyć elementy, które pozwalają efektywnie zagospodarować wodę – np. deszczówkę. Są to m.in: zbiorniki i stawy retencyjne, niecki infiltracyjne, muldy i rowy, ogrody deszczowe.
W dobie zmian klimatycznych coraz częściej mamy do czynienia z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, jak susze czy podtopienia i powodzie. Wpływa na to także zagęszczenie zabudowy i nadmierne uszczelnianie powierzchni przepuszczalnych oraz terenów biologicznie czynnych, przez co raz mamy niedobór, a raz nadmiar wody. Dlatego rozwój błękitnej i zielonej infrastruktury to przyszłość miast i miasteczek w adaptacji do zmian klimatu.
Zespół realizujący projekt ENABLE w Łodzi badał w szczególności bariery utrudniające dostępność oraz atrakcyjność błękitnej i zielonej infrastruktury. Naukowcy przeanalizowali również dostęp do terenów zieleni w Łodzi z perspektywy sprawiedliwości środowiskowej. Przyglądali się dostępności błękitnej i zielonej infrastruktury dla określonych, zmarginalizowanych grup społecznych – w szczególności osób w kryzysie bezdomności, dzieci i ludzi starszych, a także osób zależnych od świadczeń społecznych. Wzięto przy tym pod uwagę perspektywę wybranych zjawisk urbanistycznych, takich jak niekontrolowany rozwój miast.
Badacze z Uniwersytetu Łódzkiego wykorzystali swoją wiedzę z zakresu ekonometrii przestrzennej, aby zaproponować innowacyjne podejścia do badania sprawiedliwości środowiskowej. Uwzględnili dostęp całych grup społecznych do kulturowych i regulacyjnych usług ekosystemów (przywiązanie do miejsca oraz łagodzenie hałasu). Połączyli także sprawiedliwość środowiskową i wycenę rynkową środowiska (tzw. wycena hedoniczna).
Projekt ENABLE, którego pełna nazwa brzmi: Enabling Green and Blue Infrastructure Potential in Complex Social-Ecological Regions („Wspieranie zielono-błękitnej infrastruktury w złożonych systemach społeczno-ekologicznych – opracowanie systemowego podejścia dla rozwiązywania skomplikowanych problemów środowiskowych”), realizowany był w latach 2016–2019 przez 11 instytucji: Stockholm Resilience Centre (lider), Uniwersytet Łódzki, Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN, Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (Belgia), Uniwersytet Humboldtów (Niemcy), Instytut Ekologiczny (Niemcy), ICLEI (Niemcy), Uniwersytet Autonomiczny w Barcelonie (Hiszpania), Norweski Instytut Badań Przyrody (Norwegia), Uniwersytet Erazma w Rotterdamie (Holandia), The New School (Stany Zjednoczone).
BiodivERsA jest programem, w ramach którego finansowane są badania podstawowe dotyczące szeroko rozumianego zrównoważonego rozwoju, z naciskiem na bioróżnorodność i usługi ekosystemów. Uczestniczą w nim narodowe jednostki finansujące badania podstawowe, w tym Narodowe Centrum Nauki, które dofinansowują wybrane projekty. Dodatkowe finansowanie pochodzi z programu H2020. Program BiodivERsA kładzie nacisk na promowanie współpracy międzynarodowej na rzecz najwyższej jakości badań w tym obszarze.
źródło: UŁ