Po raz 21. tygodnik „Polityka” przyznał Nagrody Naukowe. Pięcioro wybitnych i ambitnych naukowców otrzymało stypendia w wysokości 15 tys. zł.
Do tegorocznego konkursu napłynęło 406 zgłoszeń, w tym 196 od kobiet i 210 od mężczyzn. najwięcej aplikacji pochodziło z ośrodków akademickich w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu. Zgłoszenia nadsyłali młodzi naukowcy reprezentujący wszystkie szczeble kariery, od licencjata po profesora (najwięcej – 207 – z tytułem doktora). Najliczniej aplikowały osoby z przedziału wiekowego 31–36 lat. Najwięcej zgłoszeń nadeszło w kategoriach nauki społeczne i nauki o życiu, a najmniej z nauk technicznych.
Tradycyjnie wybrano najpierw piętnastkę finalistów, a spośród nich w kolejnym etapie wyłoniono pięcioro zdobywców głównych nagród w wysokości 15 tys. zł każda. Nagrody przyznawane są w pięciu kategoriach: nauki humanistyczne, społeczne, ścisłe, techniczne i nauki o życiu.
NAUKI HUMANISTYCZNE
Dr Michał Przeperski z Pracowni Historii Idei Humanistycznych i Społecznych w Instytucie Historii Nauki PAN im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów. Jest badaczem historii najnowszej. Jego doktorat, który ukazał się w formie książki w wydawnictwie Instytutu Pamięci Narodowej pt. „Mieczysław F. Rakowski. Biografia polityczna”, to wzorcowy przykład wnikliwego dzieła naukowego, odważnie konfrontującego się z białą i czarną legendą znanego dziennikarza, redaktora i polityka. Teraz w ramach habilitacji zajmuje się badaniem transformacji ustrojowej Europy Środkowej, porównując doświadczenia Polski i Węgier, poczynając od lat 80. XX w. Zastanawia się, na ile państwa te były dla siebie punktami odniesienia i czy strukturalne podobieństwa pomiędzy oboma społeczeństwami pozwalają na wyjaśnienie fenomenu współczesnej popularności idei populistycznych. We współpracy z Centrum Badań nad Historią Najnowszą w Poczdamie przygotowuje szerszy, międzynarodowy program badań porównawczych. Brał udział w wielu konferencjach, publikował w zagranicznych wydawnictwach, był stypendystą i uczestnikiem grantów w renomowanych ośrodkach naukowych, m.in. w Instytucie Hoovera Uniwersytetu Stanforda.
NAUKI SPOŁECZNE
Dr hab. Maciej Stolarski – profesor w Katedrze Diagnozy Psychologicznej i Psychometrii Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się zdolnością do mentalnego podróżowania w czasie. W swoich badaniach koncentruje się na zjawisku zrównoważonej perspektywy czasowej, czyli efektywności w poznawczym „przełączaniu się” pomiędzy przeszłością, teraźniejszością a przyszłością. Opracowany przez niego wskaźnik odchylenia od owej zrównoważonej perspektywy czasowej stał się najczęściej wykorzystywaną na świecie metodą jej pomiaru. Wykazał, że ma ona kluczowe znaczenie w kształtowaniu poczucia szczęścia, a także rozwoju zaburzeń psychicznych. Analizował także podłoże perspektyw czasowych, wykazując m.in. że główną rolę odgrywają tu geny i temperament, zaś kultura i wychowanie mają znaczenie drugorzędne. Dzięki wynikom swoich prac w 2020 r. znalazł się na liście 2 proc. najbardziej wpływowych badaczy na świecie przygotowanej przez Uniwersytet Stanforda i wydawnictwo naukowe Elsevier oraz otrzymał posadę redaktora stałego w czasopiśmie „Personality and Individual Differences”. Niedawno zaś stworzył pierwszy w historii Wydziału Psychologii UW zespół zajmujący się psychologią sportu i aktywności fizycznej.
NAUKI O ŻYCIU
Prof. dr hab. Michał Grąt – profesor w Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Już od początku studiów lekarskich jego zainteresowania naukowe skoncentrowane były na chirurgii wątroby i dróg żółciowych. Pierwsze artykuły naukowe dotyczące resekcji i transplantacji tego narządu publikował, będąc studentem. Badania stanowiące podstawę rozprawy doktorskiej, którą obronił w niecały rok po zakończeniu studiów, pozwoliły na sformułowanie nowych międzynarodowych kryteriów kwalifikacji do transplantacji wątroby. Zaprojektował i przeprowadził liczne nowatorskie badania nad leczeniem oraz patogenezą nowotworów i marskości wątroby, których wyniki publikował w najbardziej prestiżowych czasopismach. Po raz pierwszy na świecie udowodnił bezpośredni związek pomiędzy uszkodzeniem niedokrwienno-reperfuzyjnym wątroby oraz ryzykiem nawrotu raka wątrobowokomórkowego po operacji. Jest autorem wielu pionierskich operacji oraz metod leczenia nowotworów i marskości wątroby, pozwalających ratować chorych w stanach zagrożenia życia. Jego dorobek prac naukowych przekracza 190 pkt IF. Od 2020 r. kieruje Szkołą Doktorską Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, tworząc nowy program kształcenia ukierunkowany na metodologię badań w naukach o życiu.
NAUKI ŚCISŁE
Dr Sebastian Trojanowski – adiunkt w Grupie Astrofizyki Cząstek w Centrum Astronomicznym PAN oraz w Narodowym Centrum Badań Jądrowych. Łączy talent i kompetencje w wyjątkowy sposób: jest dyplomowanym chemikiem, fizykiem i matematykiem; sprawnie porusza się zarówno w sferze nauki teoretycznej, jak i doświadczalnej. Wykorzystuje to m.in. w poszukiwaniach odpowiedzi na jedno z najtrudniejszych pytań współczesnej fizyki i kosmologii. Dotyczy ono natury tak zwanej ciemnej materii, znaczącego składnika bilansu Wszechświata, który uparcie wymyka się wyjaśnieniom prowadzonym w tradycyjny sposób. Bada nowe modele teoretyczne przewidujące własności ciemnej materii, a jednocześnie proponuje doświadczenia, które mogłyby potwierdzić (lub obalić) ich trafność. Jest jednym z pomysłodawców eksperymentu FASER, który powstaje przy Wielkim Zderzaczu Hadronów pod Genewą, a który podąża nieeksplorowaną dotąd ścieżką poszukiwań. Uzyskane tam rezultaty mogą pomóc w zrozumieniu nie tylko zjawisk kosmologicznych, ale także tego, co spaja jądra atomowe. Otworzą one też nową erę w pomiarach nieuchwytnych neutrin. Trojanowski bierze obecnie udział w pracach nad rozszerzeniem tego programu badawczego o kolejne eksperymenty. Należy do elitarnej grupy Physics Beyond Colliders przy CERN.
Dr hab. inż. Beata Bochentyn – profesor na Wydziale Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki Gdańskiej. Zajmuje się badaniem tlenkowych materiałów funkcjonalnych do ogniw paliwowych i termoelektrycznych. Przekłada się to na poszukiwania tanich, wydajnych i stabilnych materiałów do urządzeń do przetwarzania energii, np. w gospodarstwach rolnych czy oczyszczalniach ścieków, w których jak dotychczas produkuje się i bezpowrotnie marnuje duże ilości biogazu. Dotychczasowe badania pozwoliły jej już udowodnić, że związki tlenku ceru domieszkowanego lantanowcami osadzane na anodzie kilkakrotnie wydłużają długoterminową stabilność, odporność na osadzanie węgla i zatruwanie siarką ogniw w porównaniu z ogniwami tradycyjnymi. Kierowany przez nią zespół stworzył także nowatorskie narzędzie do kompleksowej analizy dynamicznego procesu reformingu wewnętrznego biogazu w oparciu o jednoczesne badania elektryczne oraz analizę składu gazów wylotowych z ogniwa. Badania zaowocowały 31 artykułami w czasopismach z listy JCR, prawie 50 artykułami w innych wydawnictwach recenzowanych oraz prawie 100 prezentacjami na ważnych konferencjach o zasięgu krajowym i międzynarodowym.
Poza pięcioma stypendiami przyznano 10 nagród finałowych w wysokości po 5 tys. zł każda. Otrzymają je dr Paulina Komar z Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, dr Oskar Jacek Rojewski z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dr Mateusz Grochowski z Max Planck Institut für Internationales und Ausländisches Privatrecht w Hamburgu oraz Instytutu Nauk Prawnych PAN, dr hab. Patrycja Kllimas z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, dr Łukasz Bola z Instytutu Psychologii PAN, dr inż. Marcin K. Dyderski z Instytutu Dendrologii PAN, lek. Piotr Krzysztof Krajewski z Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, dr Piotr Achinger z Instytutu Matematycznego PAN, dr inż. Rafał Szabla z Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej, dr inż. arch. Anna Kubicka-Sowińska z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej oraz Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej.
MK, źródło: Polityka