Aktualności
Sprawy nauki
21 Maja
Opublikowano: 2020-05-21

PAN „z zaskoczeniem” o propozycjach KPN

Polska Akademia Nauk już od pewnego czasu pracuje nad trzema koncepcjami swojej reformy. Propozycje przygotowane przez Komitet Polityki Naukowej przy MNiSW nie odnoszą się do żadnej z tych koncepcji. Władze PAN przyjmują je „z zaskoczeniem” – informuje prezydium PAN.

Władze PAN odniosły się w ten sposób we wtorek do dokumentu przygotowanego przez Komitet Polityki Naukowej – organ opiniodawczo-doradczy przy ministrze nauki i szkolnictwa wyższego. Chodzi o propozycje dotyczące reformy PAN, przedstawione szefowi resortu pod koniec kwietnia. Według komitetu instytuty naukowe, zwłaszcza instytuty PAN, wymagają radykalnej zmiany funkcjonowania. „Głównym zadaniem tych instytutów jest prowadzenie badań naukowych i dlatego niezrozumiałe jest tolerowanie funkcjonowania jednostek, które otrzymują bardzo niskie kategorie naukowe w wyniku kolejnych ewaluacji” – czytamy w stanowisku KPN.

Dlatego Komitet proponuje dwie główne zmiany. Po pierwsze, ograniczenie liczby instytutów „do tych, w których działalność naukowa zbliża się do poziomu dobrych instytutów europejskich lub go przewyższa”. Instytuty PAN z najwyższą kategorią (A+ oraz nieliczne z kat. A) miałyby automatycznie wejść w skład nowego Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie (TMSC) – organizacji samodzielnej, z pełną autonomią i budżetem. Pozostałe dostałyby czas na restrukturyzację, która pozwoli osiągnąć odpowiednio wysoką jakość badań naukowych. Instytuty, które ich nie spełnią, powinny być dołączone do uczelni – za jej zgodą.

„Niezrozumiałe jest tolerowanie funkcjonowania jednostek, które otrzymują bardzo niskie kategorie naukowe w wyniku kolejnych ewaluacji. Wydaje się też nieracjonalne, że przez ponad 30 lat wolnej Polski zamknięto tylko jedno centrum PAN (Instytut Ekologii) i nie stworzono żadnego nowego instytutu. Brak zmian w składzie instytutów PAN i tematyce prowadzonych przez nich badań kontrastuje z dynamiczną naturą nowoczesnej nauki oraz zmieniającymi się wyzwaniami naukowymi, technologicznymi i społecznymi” – napisał KPN.

Koniecznym elementem są międzynarodowe Komitety Doradcze, które będą ewaluować działalność grup badawczych oraz prowadzić konkursy na kierowników grup i na dyrektora instytutu. Komitet zaproponował, by instytuty TMCS miały prawo uczestniczenia w szkołach doktorskich i zatrudniania doktorantów, bez prawa do przyznawania stopni naukowych (to leżałoby w gestii współpracujących z nimi uczelni). Rozwiązanie to jest wzorowane na sieciach naukowych niemieckich (Towarzystwo Maksa Plancka) i francuskich (CNRS).

Drugim kluczowym elementem reformy PAN według KPN jest oddzielenie instytutów PAN od korporacji członków Akademii. Jak zaznaczono, większość z nich (ponad 70 procent) pracuje obecnie na uczelniach i nie ma bezpośrednich związków z instytutami PAN. „Członkowie PAN zatrudnieni na uczelniach koncentrują się na promowaniu i dobrym funkcjonowaniu własnych jednostek. W sytuacji wspólnej ewaluacji wszystkich podmiotów naukowych, uczelni i instytutów PAN, tworzy to bardzo poważny konflikt interesów” – zauważa KPN.

W odpowiedzi Prezydium PAN przyjęło 21 maja stanowisko, w którym wyraża „zaskoczenie” propozycjami Komitetu. „Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami z Panem Jarosławem Gowinem, Wiceprezesem Rady Ministrów i Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego (…) władze Polskiej Akademii Nauk rozpoczęły przygotowania do konsultacji w ramach środowiska PAN trzech koncepcji reformy PAN wskazanych przez MNiSW w tym piśmie. Propozycje zawarte w dokumencie przygotowanym przez Komitet Polityki Naukowej nie odnoszą się do żadnej z tych koncepcji” – czytamy w piśmie sygnowanym przez prezesa PAN prof. Jerzego Duszyńskiego.

Prezydium PAN wyraziło też „pełne poparcie dla stanowiska zespołu do spraw opracowania założeń do projektu oraz projektu nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk”.

Dyskusja dotycząca reformy PAN trwa od lat. Prezes Akademii proponował już wcześniej, by w ramach reformy powołać Uniwersytet Polskiej Akademii Nauk (PAN). Powstał też pomysł stworzenia konsorcjów z uczelniami lub szkół doktorskich.

Dotychczasowe propozycje KPN w swoim stanowisku uznało jednak za niewystarczające. „Niektóre z tych propozycji, choć mogą częściowo usprawnić działalność PAN, jedynie częściowo modyfikują strukturę Akademii. Inne w istocie jedynie petryfikują dotychczasowy system” – ocenia KPN.

O potrzebie reformy akademii wiele razy wspominał były minister nauki Jarosław Gowin. W lipcu 2019 r. mówił on, iż jego resort oczekiwał, aby to z wnętrza samej Akademii wyszły propozycje jej postulowanego kształtu. „Niestety nie doczekaliśmy się tego. Widać, że środowisko Akademii jest wewnętrznie mocno podzielone co do tego, jak wyobraża sobie własną przyszłość” – uznał wówczas. „Gwarantuję, że będzie to również w dialogu ze środowiskiem naukowym. Na pewno w nowej kadencji przygotujemy nową ustawę, która na nowo zdefiniuje zadania i misję PAN” – zapowiadał.

źródło: PAP

Dyskusja (0 komentarzy)